درد شانه یکی از دلایل شایع مراجعه به پزشک برای علائم اسکلتی- عضلانی است. در میان مفاصل بدن، شانه بیشترین قابلیت حرکت را دارد. البته، این مفصل به دلیل دامنه حرکتی بسیار زیادی که دارد، یک مفصل ناپایدار است. آسیب‌های شانه معمولاً می‌توانند باعث درد زیادی بشوند. معمولاً درد مربوط به یک عملکرد یا کار خاص میشود اما اغلب این درد در طول روز وجود دارد.
علاوه بر آرتروز، آسیب و بورسیت شانه عواملی چون فتق دیسک گردن و یا فشردگی عصب گردن می توانند باعث درد شانه و انتشار درد به سمت دست و انگشتان شود که در این صورت مراجعه به جراح مغز و اعصاب ضروری است.
درمان های متعددی برای شانه درد وجود دارد که در این مقاله پس از بررسی علت و علائم، درمان ها بطور مفید و مختصر شرح داده شده اند.
درمان درد شانه می‌تواند زمان زیادی ببرد، شاید هفته‌ها یا ماه‌ها. به طور کلی، اگر درد شانه‌تان ظرف یک تا دو هفته خودبخود شروع به تسکین نکرد، یا به مرور بدتر شد، بهتر است به یک پزشک مجرب مراجعه کنید. همچنین، اگر به این نتیجه رسیدید که برای کنترل شانه دردتان به داروهای قوی‌تری نیاز دارید، موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید، البته ممکن است نیاز باشد که به یک متخصص ارجاع داده شوید.
علت شانه درد چیست؟
درد شانه علتهای زیادی دارد که البته برخی از آنها ناشی از مشکلات خود مفاصل شانه یا ساختارهای مرتبط با آن نیستند. این علت‌ها عبارتند از:
آرتروز
غضروف یک بافت نرم و بالش مانند (ضربه‌گیر) است که سر استخوان‌ها در محل مفاصل با آن پوشیده شده است. وجود غضروف سالم باعث میشود مفاصل شما به نرمی حرکت کنند. غضروف، ممکن است در طول زمان ساییده و فرسوده شده یا به علت آسیب‌دیدگی یا یک تصادف تخریب شود که این باعث میشود که مفصل دچار آرتروز گردد.
التهاب کپسول شانه
گاهی اوقات غشاء سینوویال شانه ملتهب میشود (که به این حالت «سینوویت» گفته میشود). سینوویت می‌تواند ناشی از وجود یک عارضه دیگر (مثل روماتسیم مفصلی) بوده یا به دلیل یک آسیب رخ بدهد. در برخی موارد هم دلیل آن ناشناخته است.
شانه یخ زده (منجمد) یا کپسولیت چسبنده عارضه‌ای است که در آن کپسول شانه ضخیم شده و ملتهب و سفت میشود. همچنین ممکن است مایع سینوویال کمتری برای روانکاری مفصل وجود داشته باشد که در نتیجه، شانه به سختی حرکت می‌کند.
در مواردی که شانه به مدت زیاد بی‌حرکت نگه‌داشته میشود (مثلاً، به خاطر جراحی یا آسیب‌دیدگی) هم ممکن است شانه یخ زده بروز کند. گاهی اوقات دلیل درد شانه مشخص نیست.
التهاب بورس
درد ناشی از التهاب بورس هم یکی دیگر از عارضه‌های شایع شانه است.
بورس یک کیسه پر از مایع است که اصطکاک بین دو ساختار مثل استخوان، عضله یا تاندون‌ها را کم می‌کند. در شانه، گاهی اوقات بورسی که بین تاندون روتاتور کاف و برآمدگی استخوانی شانه (آکرومیون) قرار دارد ملتهب میشود که در اکثر موارد دلیل آن، انجام مکرر یک سری حرکات است.
آسیب‌های و پیچ خوردگی‌ها
رباط‌ها بافت‌های نرمی هستند که استخوانی را به استخوان دیگر متصل می‌کنند. آنها با نگه‌داشتن استخوان‌های شانه در موقعیت درستشان باعث ثبات شانه می‌شوند. آسیب‌دیدگی یا پیچ خوردگی رباط‌ها باعث درد کوتاه مدت میشود. این حالت می‌تواند ناشی از خارج شدن جزئی یا کامل سر استخوان بازو از کاسه مفصل باشد که به اولی دررفتگی جزئی و به دومی دررفتگی (کامل) گفته میشود.
مشکلات گردن و بالای کمر
مشکلات مفاصل گردن و بالای کمر و عصب‌های مرتبط با آن ها هم یکی دیگر از منابع درد شانه است. دردی که درد گردن و بالای کمر رخ می‌دهد اغلب در پشت مفصل شانه تا قسمت بیرونی بازو هم احساس میشود.
آسیب عصب زیر بغل (آگزيلاري)
دررفتگی شانه یا شکستگی استخوان بازو می‌تواند باعث آسیب دیدن این عصب و در نتیجه ضعف در حرکت دادن بازو برای دور کردن آن از بدن شود.
دردهای ارجاعی
درد شانه همچنین می‌تواند ناشی از مشکلات شکم (مثل سنگ صفرا)، قلب (مثل آنژین و حمله قلبی) و ریه‌ها (مثل ذات‌الریه) باشد.
یادآوری: اگر درد شانه‌ای دارید که به طرف پایین بازویتان منتشر میشود یا در قفسه سینه خود احساس تنگی می‌کنید یا دچار تنگی نفس شده‌اید، فوراً با 000 تماس بگیرید.
علل دیگر درد شانه و گردن که باید به متخصص مغز و اعصاب مراجعه کرد
سایر علل درد گردن و شانه عبارتند از:
گیرافتادگی عصب در ناحیه گردن
یک سری عصب از نخاع در ناحیه گردن منشعب شده و از طریق روزنه‌هایی موجود در ستون فقرات که به شکل تونل‌ها یا مجاری استخوانی هستند از ستون فقرات خارج می‌شوند. این عصب‌ها به صورت زوج از ستون فقرات خارج شده و به شانه‌ها و بازوها می‌روند. اگر یک عصب در یکی از این تونل‌ها (که فورامین نام دارند) گیر بیفتد، معمولاً ناحیه شانه دچار درد، بی‌حسی و ضعف میشود. در اینجا هم، درست مثل پایین کمر، محل درد، بی‌حسی یا ضعف به این بستگی دارد که کدام عصب گیر افتاده باشد. معمولاً چنین دردی از گردن به طرف قسمت بیرونی بازو پایین رفته و سپس به انگشت‌های شست و اشاره می‌رسد. به علاوه، درد مرتبط با آن هم می‌تواند در امتداد تیغه شانه و در قاعده گردن بروز کند.
شایع‌ترین علل گیر افتادن عصب در ناحیه گردن عبارتند از:
- فتق دیسک گردنی (لغزش دیسک، پارگی دیسک)
- وجود خارهای استخوانی در گردن (اسپوندیلوز)
- لغزش یک مهره بر روی دیگری
- هرگونه ترکیبی از موارد بالا که باعث تنگ شدن مجرای حاوی عصب‌های خروجی شود
سایر علل گیر افتادن عصب‌ها عبارتند از:
- قوس غیرطبیعی (بدشکلی) ستون فقرات
- شکستگی‌های ستون فقرات
- تومورهای ستون فقرات
- تومورهای عصبی
- گیر افتادگی عصب‌ها در بیرون از ستون فقرات
- عارضه‌های مرتبط با ورم مفاصل
فشردگی نخاع
این عارضه می‌تواند باعث بی‌حسی و احساس سوزن سوزن شدن در دست و شانه و گاهی اوقات در پاها همراه با ضعف یا خستگی دست یا پا شود. همچنین اگر یکی از عصب‌ها در محل خروج از کانال نخاعی فشرده شود ممکن است درد دست هم بروز کند. فشردگی نخاع عارضه‌ای است که در صورت درمان نشدن می‌تواند باعث مشکلات جدی مثل ضعف یا فلج دائم دست و شانه و پاها شود.
شایع‌ترین علل فشردگی نخاع عبارتند از:
- فتق دیسک گردنی
- خارهای استخوانی که به طرف مرکز کانال نخاعی رشد می‌کنند
- تشکیل استخوان در رباطی که مستقیماً در پشت نخاع قرار دارد (یا استخوانی شدن رباط طولی خلفی ستون فقرات: OPLL)
- تومورهای نخاعی
- تومورهای عصبی
- شکستگی‌های ستون فقرات
- لغزش یک مهره روی دیگری
- بدشکلی ستون فقرات
- مایع در درون نخاع
- گسترش عفونت به درون کانال نخاعی
التهاب عصب‌ها
برخی از عارضه‌ها می‌توانند باعث تحریک‌پذیری و ورم عصب‌ها و در نیجه درد گردن و شانه شوند.
علل التهاب عصب عبارتند از:
- عفونت ستون فقرات یا خود عصب
- ترومایی که باعث کشیده شدن و در نتیجه آسیب‌دیدگی عصب میشود
- عارضه‌های مربوط به سیستم ایمنی بدن
- مرض قند
گیر افتادگی عصب‌ها در ناحیه بازو
پیشتر، از این مورد به عنوان گیر افتادگی عصب‌ها در بیرون از ستون فقرات یاد کردیم. ناحیه‌های موجود در امتداد مسیر خروج عصب‌ها از ستون فقرات و گسترش آنها به دست‌ها که می‌توانند باعث درد گردن و شانه شوند ذکر کرده و توضیح می‌دهیم.
- به حالتی که در آن عصب‌ها در حین خروج از گردن و ورود به بخش بالایی شانه گیر می‌افتند سندرم خروجی قفسه سینه گفته میشود. این عارضه می‌تواند باعث بی‌حسی و درد در شانه و دست شود. اغلب برای شناسایی این مشکل باید رگ‌های خونی و عصب‌های موجود آزمایش شوند.
- گاهی اوقات یک عصب در آرنج گیر افتاده و باعث درد گردن و شانه میشود که اغلب با بی‌حسی در دست و ضعف در مشت کردن همراه است. به این عارضه سندرم تونل کوبیتال گفته میشود.
- به گیر افتادن عصب در مچ دست سندرم تونل کارپال گفته میشود. در این عارضه یک رباط در طول مسیر ورودش به مچ دست گیر می‌افتد که این باعث بی‌حسی و سوزن سوزن شدن در ناحیه دست، خصوصاً انگشتان شست و اشاره میشود و باعث یک بی‌حسی سوزان همراه است که به طرف عقب گسترش پیدا کرده و به شانه و گاهی اوقات گردن می‌رود. این عارضه می‌تواند شب هنگام بدتر شده و با گیر افتادگی عصب در گردن اشتباه گرفته شود.
نشانه‌ها و علائم درد شانه
علتهای بسیاری برای درد شانه وجود دارد. که هر یک مجموعه‌ای از علائم منحصربه‌فرد خود را دارند.
گاهی اوقات افراد مبتلا به درد شانه در نواحی مفصل شانه، کمر یا جلوی شانه و بخش بالایی بازو دچار درد عمقی می‌شوند. در برخی موارد هم درد شانه به شکل یک درد منتشر شونده‌ی لحظه‌ای بروز می‌کند. معمولاً محل و نوع درد به ساختاری که باعث درد میشود بستگی دارد.
در برخی عارضه‌ها قابلیت حرکت کاهش پیدا می‌کند و حرکت دادن شانه باعث درد میشود. احساس ضعف در شانه و بازو هم یکی دیگر از علائم شایع همراه با این درد است.
همچنین، در بعضی عارضه‌ها، بیمار احساس می‌کند که مفصل از کاسه به بیرون لغزیده و به سر جایش برمی‌گردد، یا شانه کاملاً از جای خود خارج میشود (در می‌رود). برخی افراد هم درد و سوزن سوزن شدن و همچنین یک درد سوزان را احساس می‌کنند. این حالت بیشتر ناشی از مشکلات عصب‌های گردن است تا خود مفصل شانه.
ناتوانی در حرکت دادن شانه بعد از دررفتگی معمولاً ناشی از درد است. پارگی کامل روتاتور کاف و آسیب‌دیدگی عصب زیر بغل هر دو باعث ضعف در حرکت دادن بازو برای دور کردن آن از بدن می‌شوند. این مشکلات به معاینات بالینی دقیق نیاز دارند.
درمان درد شانه
خوشبختانه گزینه‌های درمانی مختلفی برای درمان درد شانه وجود دارد. البته قبل از شروع هرگونه درمانی، پزشک ابتدا باید علت درد را مشخص کند. ارزیابی این درد شامل تجویز آزمایش‌هایی مثل عکس رادیولوژی، ام‌آرآی و سی‌تی‌اسکن و همچنین معاینه دقیق بیمار است تا به این ترتیب پزشک بتواند عارضه به درستی تشخیص داده و بررسی کند.
بعد از تشخیص علت درد شانه، یک برنامه درمانی متناسب با شرایط بیمار طراحی میشود. در اینجا، قبل از هرگونه اقدامی برای درمان درد شانه از طریق جراحی، درمان‌های حافظه‌کارانه که می‌توانند شامل فیزیوتراپی، کایروپراکتیک و اصلاح و تغییر فعالیت‌های روزمره باشند توصیه می‌شوند. برای بیماران مبتلا به فشردگی نخاع همراه با ضعف، اغلب درمان‌های محافظه‌کارانه توصیه نشده و مستقیماً از جراحی برای برداشتن فشار وارده بر نخاع استفاده میشود.
فیزیوتراپی
یکی از اولین درمان‌های توصیه شده برای درد شانه انجام فیزیوتراپی و اصلاح فعالیت‌هایی است که درد را تشدید می‌کنند.
در اینجا، هدف فیزیوتراپی رفع مشکلاتی مثل خشکی و ضعف است. این درمان همچنین شامل بازآموزی حرکات یا فعالیت‌های مربوط به ورزش، کار یا فعالیت‌های روزمره شما است که درد شانه‌تان را تشدید می‌کردند تا به این ترتیب هر موقع که ممکن بود به انجام فعالیت‌های سابقتان برگردید.
کاردرمانی
اگر درد شانه‌تان انجام فعالیت‌های روزمره‌تان را مشکل کرده، بهتر است که به یک متخصص کاردرمانی مراجعه کنید. این متخصص می‌تواند به شما کمک کند تا راه‌های بهتری را برای انجام فعالیت‌های روزمره‌تان مثل حمام کردن، لباس پوشیدن، کار کردن یا رانندگی را یاد بگیرید. او همچنین می‌تواند وسایل کمکی و تجهیزات مورد نیاز برای ساده‌تر کردن فعالیت‌های روزمره شما را فراهم کند.
کمپرس گرم و سرد
کیسه‌های گرم و سرد می‌توانند کمک کنند تا درد و خشکی مفاصلتان موقتاً تسکین پیدا کند.
داروها
همزمان که تلاش می‌کنید دامنه حرکت و عملکردتان را حفظ و بازیابی کنید، داروهایی مثل پاراستامول و دوز پایین ضدالتهاب‌ها هم می‌توانند به کنترل دردتان کمک کنند. البته، اگر فشار خون بالا یا بیماری‌های قلبی یا کلیوی دارد، قبل از مصرف این داروها حتماً با پزشکتان مشورت کنید.
استفاده از داروها را نباید به عنوان یک راه حل طولانی مدت برای درد شانه‌تان در نظر بگیرید. اگر دردتان رفع نشد، در مورد سایر گزینه‌های درمانی با پزشکتان صحبت کنید.
معمولاً، اگر درد با روش‌ها و داروهای قبلی رفع نشد پزشک یک تزریق کورتیواستروئید را توصیه می‌کند. اگرچه این داور هم مثل تمام داروهای دیگر عوارض جانبی خود را دارد اما بیشتر افراد انجام یک تزریق برای کمک به کاهش درد در طول دوره بهبودی را به خوبی تحمل می‌کنند. بسته به شرایط‌تان ممکن است این تزریق یک یا دو بار تکرار شود. ثبت موارد مربوط به دردتان در یک دفتر یادداشت کمک خواهد کرد تا بدانید که این درمان چقدر مؤثر است و اینکه آیا به درمان‌های دیگری هم نیاز هست یا خیر.
گاهی اوقات برای شانه یخ زده درمان هیدرودیالیک توصیه میشود. این درمان عبارت است از تزریق مایع (آب نمک و یک استروئید) به مفصل. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد این درمان در تسکین علائم و بهبود دامنه حرکتی مؤثر است. همچنین تحقیقات نشان داده که انجام فیزیوتراپی در روزهای بعد از این درمان به بهبود بیشتر درد کمک می‌کند.
جراحی
درد شانه، در اکثر افراد، بعد مدتی با درمان محافه‌کارانه مناسب درمان میشود. اما در برخی موارد برای درمان این درد به جراح نیاز است.
کار و تلاشی که در درمان‌های قبلی (مثل فیزیوتراپی) برای درمان درد شانه‌تان انجام داده‌اید در هنگامی که برای جراحی اقدام می‌کنید اهمیت خود را نشان می‌دهد. اطلاع داشتن از وضعیت خود و حفظ قدرت عضلات و دامنه حرکتی باعث میشود که بعد از جراحی نتایج بهتری به دست بیاورید. توانبخشی بعد از عمل هم نقش مهمی در نتایج درمان دارید.
در کل، برای عارضه‌های زیر ممکن است به جراحی نیاز باشد:
- دررفتگی‌های عود کننده و مکرر
- پارگی‌های حاد روتاتور کاف (پارگی‌هایی که اخیراً و بر اثر یک آسیب‌دیدگی رخ داده‌اند)
- پارگی‌های مزمن روتاتور کاف (پارگی‌هایی که به دلیل ساییدگی و فرسودگی ناشی از بالا رفتن سن رخ می‌دهند)
- تخریب شدید مفصل به دلیل ابتلای بیمار به آرتروز و روماتسیم مفصلی
- اگر تومورهای نخاعی دلیل درد شانه باشند
- معمولاً، التهاب عصب ناشی از دیابت یا مشکلات سیستم ایمنی نیاز به جراحی ندارد
- درد شانه‌ی ناشی از بدشکلی ستون فقرات گردنی یا فتق دیسک گردنی هم نیاز به جراحی دارد
