آرتروز گردن :علائم و درمان ، تفاوت آن با دیسک گردن

درد گردن می‌تواند به عوامل مختلفی بستگی داشته باشد، اما در اکثر موارد، بالا رفتن سن به عنوان عامل اصلی بروز این درد مطرح است. دیسک‌ها و مفاصل گردن (ستون فقرات گردنی) همانند سایر نقاط بدن، با پیر شدن و رسیدن به سن پیری تحلیل و تغییراتی را تجربه می‌کنند. آرتروز گردن، که به طور عمده به عنوان اسپوندیلوز گردن نیز شناخته می‌شود، عبارتی است که برای تغییرات مرتبط با سن و تحلیل مفاصل گردن به کار می‌رود. در اکثر موارد، آرتروز گردن به خوبی به روش‌های درمان مراقبتی، مانند مصرف داروها و تمرینات فیزیکی درمانی، پاسخ می‌دهد.

آناتومی گردن به چه صورت است؟

ستون فقرات ما از ۲۴ استخوان ساخته شده است که مهره نام دارند و به خوبی روی هم قرار گرفته اند. این استخوان‌ها به هم متصل شده ‌اند و کانالی را به وجود آورده اند که از طناب نخاعی محافظت می‌کند. هفت مهره کوچکی که در قسمت قاعده جمجمه قرار دارند و ساختار گردن را به وجود آورده اند ستون فقرات ناحیه گردن را تشکیل می‌دهند. سایر اجزای ستون فقرات به شرح زیر می‌باشد:

• طناب نخاعی و اعصاب: این رشته‌های الکتریکی در سرتاسر کانال نخاعی قرار دارند و پیام‌های مختلف را بین مغز و عضلات انتقال می‌دهند. ریشه‌های عصب از طناب نخاعی به درون قسمت ورودی مهره (فورامن) هدایت می‌شوند.
• دیسک بین مهره‌ای: فاصله بین مهره‌ها توسط دیسک بین مهره‌ای که دارای انعطاف پذیری بالایی است پر شده است. دیسک بین مهره‌ای در هنگام راه رفتن یا دویدن مانند ضربه گیر عمل می‌کند. دیسک بین مهره‌ای صاف و گرد است و حدود نیم اینچ ضخامت دارد. اجزای تشکیل دهنده  آنها به شرح زیر می‌باشد:

1. آنولوس فیبروزوس: به حلقه خارجی سخت و منعطف دیسک گفته می‌شود.
2. نوکلئوس پالپوزوس: به بخش نرم و ژله مانند مرکز دیسک گفته می‌شود.

دلایل بروز اسپوندیلوز گردن شامل چه مواردی است؟

 برخی از دلایل بروز آرتروز گردن به شرح زیر می‌باشد:

• تحلیل رفتن دیسک: گاهی اوقات دیسک‌های ستون فقرات در ناحیه گردن به آرامی تحلیل می‌روند. با گذر زمان این دیسک‌ها شروع به نازک شدن می‌‌کنند و از میزان انعطاف پذیری بافت نرم آنها کاسته می‌شود.
• فتق دیسک: به طور طبیعی با بالا رفتن سن، دیسک‌های ستون فقرات دچار شکستگی یا ترک خوردگی می‌شوند. پزشکان به این وضعیت فتق دیسک می‌گویند. فتق دیسک باعث می‌شود که دیسک به سمت بیرون منحرف شود و به بافت‌های اطراف یا اعصاب نخاعی فشار وارد کند. فشاری که ایجاد می‌‌شود می‌‌تواند باعث بروز درد، سوزن سوزن شدن یا بی حسی دست و پا شود.
• استئوآرتریت: این عارضه یک بیماری پیشرونده است که باعث می‌شود غضروف بین مفاصل تحلیل برود. غضروف بین مفاصل افراد مبتلا به استئوآرتریت با بالا رفتن سن بیمار در مقایسه با سایر افراد با سرعت بیشتری تحلیل می‌رود.
• تشکیل زائده‌های استخوانی: هنگامی ‌که غضروف بین مهره‌های ستون فقرات شروع به تحلیل رفتن می‌کند زائده‌های استخوانی به صورت غیر متعارف در امتداد مهره شروع به رشد می‌نمایند. با بالا رفتن سن، تشکیل این زائده‌های استخوانی که تحت عنوان استئوفیت نیز شناخته می‌‌شوند بسیار شایع خواهد بود. معمولاً این زائده‌های استخوانی باعث بروز هیچ گونه علامت یا نشانه‌ای نمی‌شوند.

فاکتورهای خطر در بروز آرتروز گردن شامل چه مواردی است؟

• پیری: با بالارفتن سن احتمال بروز آرتروز گردن افزایش پیدا می‌کند. در اکثر افرادی که بیش از ۵۰ سال سن دارند از میزان انعطاف پذیری دیسک بین مهره‌ای کاسته می‌شود از خاصیت ضربه گیری آن کم می‌شود. حجم استخوان و رباط افزایش پیدا می‌کند و فضای درون کانال نخاعی را اشغال می‌نماید. به این ترتیب می‌‌توان گفت آرتروز گردن یک بخش طبیعی در فرایند پیری محسوب می‌شود. دیسک ستون فقرات دچار خشک شدگی می‌شود و به تدریج جمع می‌گردد.
• آسیب دیدگی گردن در گذشته: افرادی که مشاغل خاصی دارند یا افرادی که به انجام فعالیت‌های ورزشی خاص از قبیل ژیمناستیک یا مواردی از این قبیل مشغول هستند فشار بیشتری به گردن خود وارد کنند و بیشتر از سایرین دچار آرتروز گردن می‌شوند.
• حالت نامناسب بدن: این مسئله می‌‌تواند در بروز تغییرات ستون فقرات که باعث آرتروز گردن می‌‌شوند نقش داشته باشد.
• برخی از مشاغل: انجام دادن برخی از مشاغل فشار بسیار زیادی را به گردن وارد می‌کند زیرا برخی از آنها با حرکات تکراری گردن، حالت نامناسب بدن یا خم شدن بیش از حد سر به سمت جلو همراه هستند.
• عوامل ژنتیکی: در برخی از خانواده‌ها تغییرات بیشتری در ساختار استخوان‌های آنها به وجود می‌آید این در حالی است که ریسک بروز این مشکل در برخی دیگر کمتر است.

 علائم و نشانه‌های آرتروز گردن شامل چه مواردی است؟

بسیاری از افراد مبتلا به آرتروز گردن از وجود بیماری خود آگاه نیستند. عدم وجود هرگونه علائمی که با این بیماری مرتبط باشند، به طور کامل طبیعی است. اما اگر شما علائم و نشانه‌هایی که با آرتروز گردن مرتبط هستند را تجربه می‌کنید، باید دانست که درد، سفتی و محدودیت در حرکت و خشکی مفاصل از علائم اصلی این اختلال به حساب می‌آیند. به علاوه، تکان دادن گردن نیز می‌تواند درد را تشدید کند. در زیر به برخی از علائم و نشانه‌های دیگر آرتروز گردن اشاره می‌کنیم.

• احساس درد و ناراحتی در گردن
• سفتی یا اسپاسم گردن
• شنیدن صدای گردن هنگام حرکت کردن آن
• احساس سرگیجه

 از آنجایی که به تدریج و با گذر زمان دیسک بین مهره‌ای از بین می‌رود طناب نخاعی و اعصابی که در اطراف آن وجود دارند تحت فشار بسیار زیاد قرار می‌گیرند. فشار ایجاد شده باعث فشرده شدن اعصاب و در نتیجه بدتر شدن درد گردن و سایر علائم مربوط به آرتروز گردن می‌شود. پزشکان به این بیماری تنگی کانال نخاعی گردنی (csm) می‌گویند.

 چگونه برای مراجعه به پزشک آماده شویم؟

 برای مراجعه به پزشک باید چه اقداماتی را انجام دهیم؟

قبل از مراجعه به پزشک بهتر از سوالات زیر را از خود بپرسید و پاسخ آنها را یادداشت کنید:

• علائم و نشانه‌های شما از چه زمانی شروع شده است؟
• آیا انجام دادن یک حرکت خاص یک موقعیت می‌‌تواند باعث بهتر شدن یا بدتر شدن علائم شما شود؟
• آیا سابقه بروز مشکلات گردن در والدین یا خویشاوندان شما وجود دارد؟
• آیا تا به حال گردن شما دچار ضربه یا آسیب دیدگی شده است؟
• آیا بیماری دیگری نیز دارید؟
• معمولا از چه نوع دارو یا مکملی استفاده می‌کنید؟

 باید از پزشک خود چه انتظاراتی داشته باشید؟

هنگامی‌ که برای درمان درد گردن خود به پزشک مراجعه می‌کنید سوالات زیر را از شما خواهد پرسید:

• دقیقا کدام قسمت گردن شما دردناک است؟
• آیا تاکنون با درد گردن و مواجه شده‌اید که پس از مدتی از بین برود؟
• آیا علائم و نشانه‌های شما با اختلال در عملکرد مثانه یا روده همراه است؟
• آیا علائم و نشانه‌های شما با احساس ضعف یا سوزن سوزن شدن بازو، دست، پا و انگشتان پا همراه است؟
• آیا علائم و نشانه‌های شما باعث بروز مشکل در راه رفتن شده است؟
• تاکنون از چه روش‌های درمانی یا اقدامات خود مراقبتی استفاده کرده‌اید؟
• آیا این روش‌های درمانی یا خود مراقبتی توانسته است به شما کمک کند؟
• سرگرمی و فعالیت‌های تفریحی شما چیست؟
• شغل شما چیست؟

آرتروز گردن چگونه تشخیص داده می‌شود؟

روش‌های تشخیص آرتروز گردن به شرح زیر می‌باشند:

 انجام معاینه گردن

پزشک وضعیت فیزیکی گردن شما را بررسی می‌‌کند تا بتواند علت بروز درد گردن یا سایر علائم و نشانه‌ها را پیدا کند. علائم شما و شدت آنها اطلاعاتی را در خصوص میزان فشاری که به ستون فقرات ناحیه گردن وارد می‌شود در اختیار پزشک قرار می‌دهد. پزشک در هنگام معاینه گردن به ارزیابی موارد زیر می‌پردازد:

• انعطاف پذیری گردن
• قدرت و عکس العمل دست، بازو و پاهای شما
• توانایی حرکتی شما

 عکس برداری از گردن

 گاهی اوقات پزشک می‌‌تواند با انجام معاینه جسمانی وجود آرتروز گردن را تشخیص دهد. گاهی اوقات پزشک انجام آزمایشات مخصوصی را برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص علت بروز درد گردن ضروری می‌داند. این آزمایشات به شرح زیر می‌باشند:

• عکس برداری به کمک اشعه ایکس می‌‌تواند وضعیت استخوان‌های ستون فقرات را نشان دهد. البته به خاطر داشته باشید که همه ناهنجاری‌های استخوان باعث بروز علائم و نشانه‌های درد نمی‌شوند. پزشک در ابتدا درخواست انجام این نوع عکس برداری را می‌دهد. این نوع عکس برداری یا سایر روش‌های موجود می‌‌توانند به پزشک برای رد کردن سایر علل بروز آرتروز گردن از قبیل تومور ستون فقرات کمک کند.
• اسکن ام آر آی می‌تواند اطلاعات دقیقی را در خصوص بافت‌های نرم بدن از قبیل غضروف و ریشه اعصاب در اختیار پزشک قرار دهد. این نوع عکس برداری در مقایسه با عکس برداری به کمک اشعه ایکس می‌تواند تصاویر واضح تری را از تنگی کانال نخاعی در اختیار پزشک قرار دهد. اسکن ام آر آی می‌تواند به پزشک برای تشخیص منبع و محل بروز آن کمک کند.
• سایر روش‌های تشخیصی از قبیل میلوگرام (یک نوع سی تی اسکن است) یا الکترومیوگرافی (تست عملکرد عصب) می‌تواند اطلاعات دقیق و بهتری را در خصوص میزان و نحوه تاثیرگذاری آرتروز گردن بر اعصاب این ناحیه در اختیار پزشک قرار دهد.

چه روش‌هایی برای درمان آرتروز گردن وجود دارد؟

در اکثر موارد از روش‌های غیر جراحی برای درمان آرتروز گردن استفاده می‌شود. این روش‌های غیر جراحی به شرح زیر می‌باشند:

 فیزیوتراپی

معمولاً، روش اولیه درمان آرتروز گردن که پزشک به بیمار پیشنهاد می‌دهد، روش‌های غیرجراحی است. تمرینات ورزشی خاصی می‌توانند به تسکین درد و تقویت و کشش عضلات ضعیف بدن کمک کنند. در برخی موارد، فیزیوتراپی به عنوان یک روش درمانی استفاده می‌شود که شامل حرکات کششی برای عضلات و مفاصل گردن می‌باشد. مدت زمانی که برای انجام برنامه‌های فیزیوتراپی در هر بیمار نیاز است، متفاوت است، اما به طور کلی معمولاً بین ۶ تا ۸ هفته طول می‌کشد. جلسات درمانی فیزیوتراپی معمولاً ۲ تا ۳ بار در هفته برگزار می‌شوند.

 دارو درمانی

 پزشک در اولین مرحله از درمان چند داروی مختلف را تجویز می‌‌کند که می‌‌توانند به کنترل درد و التهاب گردن کمک کنند. در بخش زیر به برخی از این داروها اشاره می‌‌کنیم:

• استامینوفن: معمولا پزشک برای درمان دردهای خفیف به بیمار قرص استامینوفن می‌دهد.
• داروهای غیر استروئیدی ضد التهاب: معمولاً دارو به همراه استامینوفن تجویز می‌شود. این داروها از قبیل ایبوپروفن و ناپروکسن به عنوان اولین خط درمانی در اختلال آرتروز گردن در نظر گرفته می‌شوند که در بهبود درد و رفع تورم بسیار موثر هستند و پزشک بر اساس علائم و نشانه‌هایی که بیمار دارد تا چند هفته مصرف آن را تجویز می‌نماید. در مواردی که بیمار قادر به مصرف داروهای غیر استروئیدی ضد التهاب نباشد یا آنکه مصرف این داروها به کنترل علایم او کمک نکرده باشد پزشک مصرف داروهای مسکن را نیز برای او تجویز خواهد کرد.
• شل کننده‌های عضلانی: گاهی اوقات می‌‌توان برای درمان اسپاسم دردناک عضلانی از داروهایی مانند سیکلوبنزاپرین یا کاریسوپرودول استفاده کرد.

استفاده از بریس نرم مخصوص گردن

این نوع بریس مخصوص ساختار نرمی دارد که به خوبی دوره گردن قرار می‌گیرد و از آن محافظت می‌نماید. ممکن است پزشک به بیمار توصیه کند که از این نوع بریس استفاده نماید تا دامنه حرکات گردن او محدود شود و عضلات گردن بتوانند به خوبی استراحت کنند. بیمار باید از این بریس فقط برای مدت کوتاهی استفاده کند زیرا استفاده از آن به مدت طولانی می‌‌تواند باعث کاهش قدرت عضلات گردن شود.

 استفاده از کمپرس سرد و گرم و سایر روش‌های موجود

گاهی اوقات پزشک به بیمار توصیه می‌‌کند که از کمپرس سرد و گرم و ماساژ درمانی و سایر روش‌های درمان موضعی برای کنترل علائم خود استفاده نماید.

تزریق استروئید

درد گردن برخی از بیماران با تزریق استروئید به طور موقت از بین می‌رود. رایج‌ترین روش‌ها برای درمان درد گردن به شرح زیر می‌باشد:

• بلوک اپیدورال گردنی: در این روش درمانی پزشک داروی استروئید و داروی بیحسی را به درون فضای اپیدورال تزریق می‌‌کند. معمولاً از این روش برای کنترل درد گردن و یا بازو که به علت فتق دیسک گردن به وجود آمده استفاده می‌شود که از این وضعیت تحت عنوان رادیکولوپاتی یا فشردگی عصب یاد می‌‌شود.
• بلوک مفصل فاست گردنی: در این روش درمانی پزشک داروی استروئید و بیحسی را به درون کپسول مفصل فاست تزریق می‌‌کند. مفاصل فاست در قسمت پشت گردن قرار دارند و به حفظ پایداری و حرکت آن کمک می‌کنند. این مفاصل می‌‌توانند باعث ایجاد تغییرات آرتریتی و بروز درد گردن شوند.
• بلوک شاخه میانی و ابلیشن رادیوفرکانسی: در برخی موارد که بیمار دچار درد مزمن گردن شده است از این روش استفاده می‌شود. می‌‌توان از این روش هم برای تشخیص و هم درمان یک مفصل دردناک استفاده کرد. در مرحله تشخیص، عصبی که به مفصل فاست مرتبط است به کمک بیحسی موضعی مسدود می‌شود. در صورتی که درد تسکین پیدا کند پزشک می‌تواند به طور دقیق منبع درد را مشخص نماید. مرحله بعدی این است که پزشک به صورت دائمی به بلوک درد بپردازد. این فرآیند از طریق تکنیک سوزاندن و آسیب رساندن به عصب انجام می‌شود که از آن تحت عنوان ابلیشن رادیوفرکانسی یاد می‌‌شود.

 جراحی آرتروز گردن

معمولاً آرتروز گردن یک اختلال مزمن است اما در اکثر موارد در صورت عدم درمان پیشرونده خواهد بود و انجام عمل جراحی فقط در برخی موارد نادر ضروری است. هدف از انجام جراحی، برداشتن قسمتی است که به اعصاب و طناب نخاعی فشار وارد می‌کند. عمل جراحی می‌تواند شامل کاشت ایمپلنت یا فیوژن مهره‌ها باشد. به عنوان مثال در شرایطی که دامنه حرکات گردن، بازوها، پاها، انگشتان دست و پا از بین رفته و بیماری پیشرفت کرده است انجام عمل جراحی کمر خواهد شد. هر نوع فشردگی طناب نخاعی می‌تواند باعث ناتوانی عملکردی دائمی شود. جراح می‌تواند از قسمت جلو یا پشت گردن به ستون فقرات ناحیه گردن دسترسی پیدا کند. در دسترسی به ستون فقرات از قسمت جلو، زائده‌های استخوانی و دیسکی که باعث ایجاد فشار شده است برداشته خواهد شد. گاهی اوقات لازم است که دیسک خارج شود و یک ایمپلنت مناسب به جای آن قرار بگیرد. در برخی موارد حساس لازم است چند قسمت از دیسک و مهره برداشته شود و گرافت استخوانی یا ایمپلنت جایگزین آنها شود. برای دسترسی به ستون فقرات از قسمت پشت، از جراحی لامینکتومی یا لامینوپلاستی استفاده می‌شود. در لامینکتومی‌، قسمت‌های پشتی مهره‌های گردن برداشته می‌شوند. در لامینوپلاستی، مهره در جای خود حفظ می‌‌شود از اما از یک سمت با ایجاد برش آزاد می‌شود. این دو روش به رفع فشار از اعصاب یا طناب نخاعی کمک می‌کنند. این دو روش جراحی همانند هر روش جراحی دیگری با عوارضی از قبیل عفونت یا خطرات ناشی از بیهوشی همراه هستند. معمولاً پس از عمل جراحی برنامه توانبخشی شروع می‌شود تا بیمار سلامت خود را به دست بیاورد.