جراحی تنگی کانال نخاعی یک روش پیشرفته پزشکی است که هدف آن کاهش فشار بر نخاع و اعصاب اطراف آن است. این جراحی معمولا برای افرادی توصیه میشود که به دلیل تنگی کانال نخاعی کمر از درد شدید کمر، ضعف عضلانی یا مشکلات حرکتی رنج می‌برند. در این فرآیند، جراح با برداشتن بخش‌هایی از استخوان، دیسک یا بافت‌های دیگر که موجب تنگی کانال شده‌اند، فضای بیشتری برای نخاع و اعصاب ایجاد میکند. این اقدام میتواند به طور قابل توجهی کیفیت زندگی بیمار را بهبود بخشیده و به بازگشت به فعالیت‌های روزمره کمک کند.
در این مطلب، قصد داریم اطلاعاتی درباره جراحی تنگی کانال نخاعی کمر و انواع روش‌های جراحی را با شما به اشتراک بگذاریم.
انواع جراحی تنگی کانال نخاعی
روش‌های جراحی برای درمان تنگی کانال نخاعی بسته به نوع و محل تنگی میتواند متفاوت باشد. در ادامه، برخی از رایج‌ترین انواع جراحی‌های تنگی کانال نخاعی را معرفی میکنیم:
جراحی لامینکتومی تنگی کانال نخاعی
عمل جراحی لامینکتومی برای تنگی کانال نخاعی روشی است که در آن بخشی از استخوان‌های لامینا که به عنوان پوشش عمودی استخوان فقرات عمل می‌کنند، برداشته میشود تا فشار بر نخاع و عناصر عصبی اطراف آن کاهش یابد. این روش جراحی به منظور کاهش علائم تنگی کانال نخاعی از جمله درد شدید، ضعف عضلانی، کاهش عملکرد عصبی و مشکلات حرکتی انجام میشود.
در این جراحی، ابتدا بیمار تحت بیهوشی قرار می‌گیرد و برش کوچکی در ناحیه مورد نظر ایجاد میشود. سپس پزشک با استفاده از ابزارهای جراحی، بخشی از استخوان لامینا را که باعث فشار بر نخاع شده است، برمی‌دارد. هدف از این عمل، ایجاد فضای بیشتر در کانال نخاعی و کاهش فشار بر نخاع است تا علائم تنگی کانال نخاعی بهبود یابند.
پس از جراحی لامینکتومی، بیمار نیاز به مراقبت‌های پس از عمل دارد تا بهبودی به درستی انجام شود. این مراقبت‌ها ممکن است شامل استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها، مراقبت از برش جراحی، کنترل درد، فیزیوتراپی و تمرینات توانبخشی باشد.
جراحی دیسککتومی تنگی کانال نخاعی
عمل جراحی دیسککتومی برای تنگی کانال نخاعی یک روش جراحی است که به منظور کاهش فشار بر نخاع به دلیل تومورها، دیسک‌های آسیب دیده یا سایر عوامل انجام میشود. این جراحی به منظور کاهش علائم تنگی کانال نخاعی مانند درد شدید، ضعف عضلانی، کاهش عملکرد عصبی و مشکلات حرکتی طراحی شده است.
در این جراحی، بیمار ابتدا تحت بیهوشی قرار می‌گیرد و برشی در ناحیه مورد نظر ایجاد میشود. سپس جراح با استفاده از ابزارهای تخصصی به کانال نخاعی دسترسی پیدا میکند و دیسک آسیب دیده یا تومور فشاری را که بر نخاع وارد میکند، برمی‌دارد. هدف اصلی این عمل حذف منبع فشار و ایجاد فضای بیشتر در کانال نخاعی برای بهبود علائم تنگی است.
پس از جراحی دیسککتومی برای تنگی کانال نخاعی، بیمار نیاز به مراقبت‌های پس از عمل دارد تا بهبودی کامل را تجربه کند. این مراقبت‌ها ممکن است شامل کنترل درد، استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها، مراقبت از برش جراحی، فیزیوتراپی و تمرینات توانبخشی باشد.
جراحی فورامینوتومی
جراحی فورامینوتومی برای تنگی کانال نخاعی روشی است که در آن بخشی از فورامن بین مهره‌ها، که مجرایی برای عبور اعصاب از نخاع به خارج از ستون فقرات است، برداشته میشود. این جراحی با هدف کاهش فشار بر اعصاب در ناحیه فورامن و بهبود علائم ناشی از تنگی کانال نخاعی مانند درد، کاهش عملکرد عصبی و مشکلات حرکتی انجام میشود.
در این جراحی، بیمار ابتدا تحت بیهوشی قرار می‌گیرد و برشی در ناحیه مورد نظر ایجاد میشود. سپس جراح با ابزارهای تخصصی به فورامن دسترسی پیدا میکند و بخشی از آن را که باعث فشار بر اعصاب خروجی از نخاع شده است، برمی‌دارد. هدف اصلی این عمل، حذف منبع فشار و ایجاد فضای بیشتر در فورامن برای بهبود علائم تنگی کانال نخاعی است.
پس از جراحی فورامینوتومی، بیمار نیاز به مراقبت‌های پس از عمل دارد تا بهبودی به درستی صورت گیرد. این مراقبت‌ها ممکن است شامل استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها، مراقبت از برش جراحی، کنترل درد، فیزیوتراپی و تمرینات توانبخشی باشد. فورامینوتومی میتواند به صورت جراحی باز یا کم‌تهاجمی انجام شود که در حالت دوم، زمان بازگشت به فعالیت‌های روزمره سریع‌تر خواهد بود.
جراحی کورپکتومی
جراحی کورپکتومی برای تنگی کانال نخاعی یک روش جراحی است که به معنی برداشتن بخش یا تمام جسم مهره است. این جراحی به منظور کاهش فشار بر نخاع و عناصر عصبی اطراف آن و بهبود علائم ناشی از تنگی کانال نخاعی مانند درد شدید، ضعف عضلانی، کاهش عملکرد عصبی و مشکلات حرکتی انجام میشود.
در این روش جراحی، ابتدا بیمار تحت بیهوشی قرار می‌گیرد و برشی در ناحیه مورد نظر ایجاد میشود. سپس جراح با استفاده از ابزارهای تخصصی به استخوان کورپکتومی دسترسی پیدا کرده و بخشی از آن را که باعث فشار بر نخاع شده است، برمی‌دارد. هدف اصلی این عمل ایجاد فضای بیشتر در کانال نخاعی برای کاهش فشار بر نخاع و بهبود علائم تنگی کانال نخاعی است.
پس از جراحی کورپکتومی، بیمار نیاز به مراقبت‌های پس از عمل دارد تا بهبودی به درستی انجام شود. این مراقبت‌ها ممکن است شامل استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها، مراقبت از محل برش، کنترل درد، فیزیوتراپی و تمرینات توانبخشی باشد. همچنین، بیمار باید به توصیه‌های پزشک در مورد محدودیت‌های فعالیت‌های فیزیکی، حمل و نقل سنگین و رعایت رژیم غذایی مناسب عمل کند تا بهبودی سریع‌تر و موثرتری داشته باشد.
جراحی ترمیمی تنگی کانال نخاعی
جراحی ترمیمی برای تنگی کانال نخاعی یک روش جراحی است که با هدف ترمیم کانال نخاعی و کاهش فشار بر نخاع و عناصر عصبی اطراف آن انجام میشود. این جراحی به منظور بهبود علائم ناشی از تنگی کانال نخاعی مانند درد شدید، ضعف عضلانی، کاهش عملکرد عصبی و مشکلات حرکتی صورت می‌گیرد.
در این روش، پس از بیهوشی بیمار و ایجاد برش در ناحیه مورد نظر، جراح با استفاده از ابزارها و تکنیک‌های خاص به کانال نخاعی دسترسی پیدا میکند. سپس عواملی که باعث تنگی کانال و فشار بر نخاع شده‌اند، مانند تومورها، پالپ دیسک، استخوان‌های اضافی یا اجزای دیگر را برطرف میکند. هدف اصلی این عمل، ایجاد فضای بیشتر در کانال نخاعی و کاهش فشار بر نخاع و عناصر عصبی است.
پس از جراحی ترمیمی تنگی کانال نخاعی، بیمار نیاز به مراقبت‌های پس از عمل دارد تا بهبودی به درستی انجام شود. این مراقبت‌ها شامل استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها، مراقبت از محل برش، کنترل درد، فیزیوتراپی و تمرینات توانبخشی است. همچنین، به توصیه پزشک، بیمار باید پس از جراحی به استراحت کافی بپردازد و رژیم غذایی مناسب را رعایت کند.
انتخاب نوع جراحی مناسب بستگی به ماهیت و محل تنگی کانال نخاعی و وضعیت کلی سلامتی بیمار دارد. پزشک معالج پس از معاینه و بررسی‌های تشخیصی، بهترین روش جراحی را برای هر بیمار تعیین میکند.
دکتر مهران مرادی
متخصص مغز و اعصاب و ستون فقرات
شما میتوانید برای دریافت مشاوره و معاینه به کلینیک فوق تخصصی دکتر مرادی مراجعه نمایید و یا از طریق لینک زیر به صورت اینترنتی نوبت رزرو کنید.
قبل از جراحی تنگی کانال نخاعی باید چه اقداماتی را انجام داد؟
جراح چند روز قبل از برنامه‌ریزی برای جراحی درخواست آزمایشات قبل از عمل از قبیل آزمایش خون، نوار قلب و عکس برداری از قفسه سینه توسط اشعه ایکس را می‌دهد تا اطلاعات کامل و جامعی را از وضعیت شما به دست بیاورد. جراح متخصص از شما میخواهد که برای امضای برگه رضایت نامه و سایر مدارک لازم به مطب او بروید تا بتواند اطلاعات ضروری در خصوص سابقه پزشکی شما از قبیل آلرژی، دارو یا ویتامین‌هایی که مصرف می‌کنید، سابقه خونریزی، واکنش به داروی بیهوشی، انجام جراحی در گذشته به دست بیاورد.
پزشک از شما میخواهد یک هفته قبل از جراحی از مصرف همه داروهای غیر استروئیدی ضد التهاب از قبیل ناپروکسن، ادویل، موترین، نفرین، پروفن و مواردی از این قبیل و داروهای رقیق کننده خون مانند آسپرین، وارفارین و غیره خودداری کنید. به علاوه پزشک از شما میخواهد که یک هفته قبل از جراحی و تا دو هفته پس از آن از استعمال دخانیات و جویدن تنباکو خودداری کنید زیرا مصرف آنها میتواند باعث بروز مشکل و ایجاد خونریزی شود. شما باید صبح روزی که قرار است جراحی انجام شود به بیمارستان مراجعه کنید. باید یک شب قبل از عمل از خوردن غذا و مایعات خودداری کنید. پرستار سرم وریدی را به دست شما وصل میکند. متخصص بیهوشی در خصوص آثار و عوارض داروی بیهوشی با شما صحبت خواهد کرد.
جراحی تنگی کانال نخاعی چگونه انجام میشود؟
معمولا جراح برای انجام این عمل جراحی از بیهوشی عمومی استفاده میکند و به این ترتیب شما در حین جراحی چیزی را احساس نمی‌کنید و کاملا بیهوش خواهید بود. اعضای تیم جراحی در تمام مراحل جراحی ضربان قلب، فشار خون و سطح اکسیژن شما را بررسی می‌کنند. پس از آنکه متخصص بیهوشی به شما داروی بیهوشی داد شما بیهوش می‌شوید و جراح کار خود را به شرح زیر شروع میکند:
- جراحی یک برش را در کمر شما بر روی مهره آسیب دیده ایجاد میکند سپس عضلات این قسمت را کنار می‌زند تا بتواند به خوبی به ستون فقرات دسترسی داشته باشد. جراح از وسایل کوچکی برای برداشتن بخش قابل توجهی از لامینا استفاده میکند. اندازه محل برش میتواند بر اساس شرایط شما و اندازه بدن متغیر باشد. معمولاً در جراحی‌هایی که تهاجم کمتری دارند در مقایسه با جراحی باز از برش‌های کوچک‌تری استفاده میشود.
- در صورتی که جراحی لامینکتومی به عنوان بخشی از فرآیند درمان فتق دیسک انجام شود جراح اقدام به برداشتن بخشی از دیسکی که دچار فتق شده است و تکه‌هایی که دچار شکستگی شده‌اند میکند (دیسککتومی).
- در صورتی که یکی از مهره‌های شما روی مهره دیگر لغزیده باشد یا آنکه دچار قوز و انحنای ستون فقرات شده باشید ممکن است انجام جراحی فیوژن ستون فقرات برای ثابت کردن ستون فقرات شما ضروری باشد. پزشک در جراحی فیوژن ستون فقرات به کمک گرافت استخوان و یا به کمک پیچ و مهره فلزی به صورت دائمی دو یا چند مهره را به هم متصل میکند.
- جراح میتواند برای انجام جراحی بر اساس شرایط و نیازهای فردی شما از یک برش کوچک و کم تهاجمی و یک سری وسایل مخصوص جراحی استفاده کند.
عمل تنگی کانال نخاعی چقدر طول می کشد؟
مدت زمان عمل جراحی تنگی کانال نخاعی به عواملی مانند نوع و شدت تنگی، تعداد مهره‌های درگیر، نوع جراحی انتخاب شده و تجربه جراح بستگی دارد. به طور کلی، زمان جراحی تنگی کانال نخاعی متغیر است.
معمولا این عمل بین 2 تا 4 ساعت طول می‌کشد، اما در موارد پیچیده‌تر یا با بروز مشکلات جانبی، ممکن است زمان بیشتری نیاز باشد. برخی از جراحی‌های تنگی کانال نخاعی نیز به صورت چند مرحله‌ای انجام می‌شوند که میتواند مدت زمان کلی را افزایش دهد.
برای اطلاعات دقیق‌تر در مورد مدت زمان عمل جراحی، توصیه میشود با پزشک جراح خود مشورت کنید تا براساس شرایط خاص شما، زمان تقریبی را مشخص کند.
پس از جراحی چه اتفاقی می‌‌افتد؟
پس از اتمام جراحی شما در اتاق مراقبت پس از جراحی به هوش خواهید آمد. فشار خون، ضربان قلب و وضعیت تنفس شما به طور مرتب بررسی میشود و سطح درد در شما ارزیابی خواهد شد. پس از آنکه به هوش آمدید به بخش منتقل خواهید شد تا بتوانید سطح فعالیت جسمانی خود را افزایش دهید به عنوان مثال روی صندلی بنشینید و راه بروید. اگر شما جراحی فیوژن انجام داده باشید استفاده از بریس مخصوص ستون فقرات ضروری خواهد بود پزشک یک تا دو روز پس از جراحی اجازه مرخص شدن از بیمارستان را می‌دهد و نکات مهمی که باید رعایت کنید را در اختیارتان قرار خواهد داد.
درد و ناراحتی
احساس درد و ناراحتی پس از عمل به کمک داروهای مسکن کنترل خواهد شد. از آنجایی که داروهای مخدر و مسکن اعتیادآور هستند باید فقط در یک بازه زمانی کوتاه بین ۴ تا ۸ هفته از آنها استفاده کرد. استفاده مکرر از این داروها میتواند باعث بروز یبوست شود به این ترتیب نوشیدن مقدار زیادی آب و مصرف غذاهایی که سرشار از فیبر هستند اهمیت بسیار زیادی دارد. پزشک برای کنترل درد به شمار استامینوفن (به عنوان مثال تیلنون) خواهد داد. شما میتوانید برای کاهش درد و تورم روزی ۳ تا ۴ بار و هر بار به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه از کمپرس یخ استفاده کنید و آن را روی بخیه‌های خود قرار دهید.
محدودیت‌ها
- اگر شما جراحی فیوژن انجام داده باشید باید تا شش ماه پس از جراحی از مصرف داروهای غیر استروئیدی ضد التهاب (NSAIDs) از قبیل آسپرین، ایبوپروفن، ادویل، موترین، نوپرین، ناپروکسن سدیم و مواردی از این قبیل خودداری کنید. مصرف این داروها میتواند باعث بروز خونریزی و اختلال در فرایند بهبود استخوان شود.
- تا زمانی که پزشک اجازه نداده است از رانندگی کردن خودداری کنید.
- از نشستن روی صندلی به مدت طولانی خودداری کنید.
- از برداشتن اجسامی که بیش از دو کیلوگرم وزن دارند خودداری کنید.
- از چرخیدن یا برداشتن اشیا و خم کردن کمر خود اجتناب کنید.
- تا دو هفته پس از عمل از انجام دادن فعالیت جسمانی سنگین از قبیل انجام دادن امور منزل، باغبانی کردن و انجام فعالیت جنسی خودداری کنید. از سیگار کشیدن و استعمال سایر محصولات حاوی نیکوتین خودداری کنید. زیرا این محصولات فرآیند بهبود را به تاخیر می‌‌اندازند و از رشد استخوان جدید جلوگیری می‌‌نمایند.
فعالیت جسمانی
- ممکن است تا چند هفته بعد از عمل برای انجام دادن فعالیت جسمانی روزانه خود از قبیل عوض کردن لباس و دوش گرفتن به کمک نیاز داشته باشید. احساس خستگی در این دوران بسیار شایع است.
- به تدریج سعی کنید فعالیت‌های طبیعی خود را آغاز نمایید. پیاده روی بهترین گزینه برای شما محسوب میشود. در ابتدا مسافت کوتاهی را برای قدم زدن انتخاب کنید و به تدریج مسافتی که قرار است راه بروید را افزایش دهید. انجام جلسات فیزیوتراپی و ورزش درمانی میتواند برای شما بسیار سودمند باشد.
- در صورتی که پزشک به شما بریس مخصوص کمر داده است باید همیشه از آن استفاده کنید. فقط برای خوابیدن یا دوش گرفتن آن را از کمر خود باز کنید.
بیشتر بخوانید: ورزش های مناسب برای بیماران مبتلا به تنگی کانال نخاع
دوش گرفتن و مراقبت از محل بخیه
- اگر روی محل بخیه توسط چسب پوشانده شده است میتوانید یک روز پس از جراحی دوش بگیرید و به آرامی بدن خود را با آب و صابون بشویید سپس به نرمی آن را خشک نمایید.
- در صورتی که پزشک از بخیه فلزی استفاده کرده باشد شما میتوانید دو روز پس از جراحی دوش بگیرید. پانسمان کمر خود را بردارید و به آرامی به کمک صابون و آب به شستشوی آن ناحیه بپردازید سپس آن را به آرامی خشک کنید. در صورتی که از محل زخم ترشح خارج میشود مجدداً آن را پانسمان کنید.
- از غوطه ور کردن بخیه درون آب وان و استخر خودداری نمایید.
- از استفاده از لوسیون و هرگونه روغن در محل بخیه خودداری کنید.
- پزشک در اولین جلسه پس از جراحی اقدام به کشیدن بخیه خواهد کرد.
در صورتی که دمای بدن شما بیش از ۳۸ درجه سانتیگراد است، در صورتی که بخیه‌ها باز شده‌اند یا آنکه شاهد علائم و نشانه‌های عفونت از قبیل قرمزی، درد، تورم یا ترشح بودید باید فورا با پزشک خود تماس بگیرید.
دکتر مهران مرادی
متخصص مغز و اعصاب و ستون فقرات
شما میتوانید برای دریافت مشاوره و معاینه به کلینیک فوق تخصصی دکتر مرادی مراجعه نمایید و یا از طریق لینک زیر به صورت اینترنتی نوبت رزرو کنید.
نتایج حاصل از جراحی به چه صورت خواهد بود؟
جراحی لامینکتومی برای رفع فشار از روی اعصاب نخاعی یک جراحی موفقیت آمیز است که در ۷۰ درصد از بیماران باعث کاهش پا درد خواهد شد. به این ترتیب سطح فعالیت جسمانی آنها به طرز قابل توجهی بهبود میابد و می‌توانند به طور طبیعی به انجام فعالیت روزمره خود بپردازند زیرا سطح درد و ناراحتی آنها کاهش پیدا میکند. گاهی اوقات درد کمر تسکین پیدا نمی‌‌کند و ۱۷ درصد از بیماران به روش‌های درمانی دیگری یا جراحی مجدد نیاز خواهند داشت. گاهی اوقات احتمال بازگشت علائم پس از چند سال وجود دارد. جراحی لامینکتومی برای رفع فشار از روی عصب میتواند تا ۷۲ درصد به کاهش درد کمر، تا ۸۶ درصد به کاهش پادرد و تا ۸۸ درصد به بهبود توانایی راه رفتن بیمار کمک کند.
در جراحی اندوسکوپیک لامینکتومی میزان خونریزی بسیار کم است. مدت بستری شدن در بیمارستان کوتاه است و در مقایسه با جراحی باز بیمار درد کمتری را احساس میکند و به داروی مسکن کمتری نیاز دارد. نتایج حاصل از جراحی به طور کامل به خود شما بستگی دارد. به خاطر داشته باشید که داشتن یک دید مناسب انجام دادن فعالیت‌های ورزشی و جلسات فیزیوتراپی به صورت منظم اهمیت بسیار زیادی دارد. حفظ تناسب اندام متناسب با قد شما میتواند کمک شایانی به کاهش درد نماید. نباید انتظار داشته باشید که وضعیت کمر شما به شرایط قبل از آسیب دیدگی برگردد. همیشه به خاطر داشته باشید که وضعیت کمر شما در حالت نامناسب قرار دارد و باید سعی کنید تا حد امکان صاف بایستید. از روش‌های مخصوص برای برداشتن اشیا استفاده کنید تا از آسیب دیدگی مجدد کمر شما پیشگیری شود.
خطرات
به طور کلی جراحی لامینکتومی یک روش ایمن است اما در این روش نیز همانند سایر روش‌های جراحی ریسک بروز عوارض متعدد وجود دارد. در بخش زیر به برخی از این موارد بالقوه اشاره میکنیم:
- خونریزی
- بروز عفونت
- تشکیل لخته ی خون
- آسیب دیدگی عصب
- نشت مایع نخاعی
سخن پایانی
جراحی تنگی کانال نخاعی یک گزینه درمانی موثر برای افرادی است که از علائم شدید و محدودکننده تنگی کانال نخاعی رنج می‌برند. این جراحی میتواند به کاهش فشار بر روی اعصاب و نخاع کمک کند و علائمی مانند درد، بی‌حسی و ضعف عضلانی را بهبود بخشد. اگرچه هر جراحی با خطرات و عوارضی همراه است، انتخاب جراح ماهر و رعایت مراقبت‌های پس از جراحی میتواند نتایج مثبت و بهبودی سریع‌تری را فراهم آورد. در نهایت، جراحی تنگی کانال نخاعی میتواند کیفیت زندگی بیماران را بهبود بخشد و به آنها کمک کند تا به فعالیت‌های روزمره خود بازگردند.
