انسفالیت یک التهاب حاد(تورم) مغزی است که معمولا ناشی از عفونت ویروسی است یا به این علت است که سیستم ایمنی بدن خودش به اشتباه به بافت مغزی حمله می‌کند. انسفالیت به طور کلی با تب و سردرد آغاز می‌شود. علائم به سرعت بدتر می‌شوند و ممکن است شامل تشنج، گیجی، خواب‌آلودگی و از دست دادن هوشیاری و حتی کما باشند.
در پزشکی، “حاد” به این معنی است که بیماری به طور ناگهانی ایجاد شده و سریعا توسعه می‌یابد؛ و معمولا نیاز به مراقبت فوری دارد. شایع‌ترین علت این عارضه عفونت ویروسی است. مغز در نتیجه‌ی تلاش بدن برای مبارزه با ویروس، ملتهب می‌شود.
انسفالیت در هر 1000 مورد سرخک در 1 مورد رخ می‌دهد.
با توجه به اینکه این بیماری نیاز به توجه و درمان فوری دارد لازم است حتما در صورت مشاهده علائم به متخصص جراح مغز مراجعه شود تا در صورت تشخیص آنسفالیت حاد، بیمار سریعا تحت درمان قرار گیرد تا در آینده دچار مشکلات بیشتری نشود.
[shortcode-variables slug=”alert”]
دکتر مرادی به عنوان جراح متخصص و مغز و اعصاب متبحر در زمینه تشخیص و درمان بیماری‌های مغزی می‌تواند به بیماران کمک کند. برای دریافت مشاوره یا مراجعه می‌توانید از طریق شماره تلفن‌های [shortcode-variables slug=”number”] تماس حاصل فرمایید.
[shortcode-variables slug=”alert1″]
آنسفالیت چیست؟
انسفالیت می‌تواند تهدیدکننده زندگی باشد، اما عارضه‌ای نادر است. مرگ و میر بستگی به تعدادی از عوامل، از جمله شدت بیماری و سن دارد.
بیماران جوان‌تر بدون مشکلات زیاد مربوط به سلامتی در حال پیشرفت، بهبود می‌یابند، در حالی که بیماران مسن‌تر در معرض خطر بالاتر عوارض و مرگ و میر قرار دارند.
هنگامی که عفونت ویروسی مستقیم در مغز یا طناب نخاعی وجود دارد، این عارضه آنسفالیت اولیه نامیده می‌شود. آنسفالیت ثانویه به عفونتی اشاره دارد که در جاهای دیگر بدن ایجاد شده‌اند و سپس به مغز گسترش یافته‌اند.
انواع التهاب مغزی چیست؟
انواع مختلف آنسفالیت علل مختلفی دارند.
- آنسفالیت ژاپنی توسط پشه شیوع و گسترش پیدا می‌کند.
- انسفالیتیس تیک-بورن یا انسفالیت کنه‌ای توسط کنه‌ها منتقل می‌شود.
- بیماری هاری می‌تواند از طریق نیش پستاندار منتقل می‌شود.
آنسفالیت اولیه یا ثانویه نیز وجود دارد.
در صورتی که قارچ، ویروس، یا باکتری مغز را آلوده کنند، می‌توانند منجر به آنسفالیت اولیه یا عفونی شوند.
آنسفالیت ثانویه یا پس از عفونت زمانی است که سیستم ایمنی به عفونت قبلی پاسخ می‌دهد و به اشتباه به مغز حمله می‌کند.
آنسفالیت چه علائمی دارد؟
بیمار به طور معمول تب، سردرد و فتوفوبی(حساسیت بیش از حد به نور) دارد. همچنین ممکن است ضعف عمومی و تشنج وجود داشته باشد.
علائم کمتر رایج
فرد همچنین ممکن است سفتی را تجربه کند، که می‌تواند منجر به تشخیص اشتباه مننژیت شود. ممکن است سفتی اندام‌ها، حرکات آهسته و زشتی وجود داشته باشد. بیمار همچنین ممکن است خواب آلود باشد و سرفه کند.
موارد شدیدتر
در موارد جدی‌تر، ممکن است فرد سر درد شدید، تهوع، استفراغ، گیجی، اختلال موقعیت‌یابی، از دست دادن حافظه، مشکلات گفتاری، مشکلات شنوایی، توهم، و همچنین تشنج و احتمالا کما را تجربه کند. در برخی موارد، بیمار می‌تواند پرخاشگر شود.
علائم و نشانه‌ها در نوزادان
در ابتدا، تشخیص آنسفالیت در کودکان و نوزادان دشوارتر است. والدین یا سرپرستان باید مراقب استفراغ، برآمدگی ملاج (ناحیه نرم در مرکز بالای سر)، گریه‌ی پی در پی که در هنگام بغل کردن کودک و آرامش بهبود نمی‌یابد و سفتی بدن، باشند.
دلیل ابتلا به آنسفالیت چیست؟
انسفالیت می‌تواند در نتیجه عفونت مستقیم به مغز توسط یک ویروس، باکتری یا قارچ ایجاد شود یا زمانی که سیستم ایمنی به عفونت قبلی واکنش نشان می‌دهد؛ سیستم ایمنی به اشتباه به بافت مغزی حمله می‌کند.
آنسفالیت اولیه (عفونی) را می‌توان به سه دسته اصلی از ویروس تقسیم کرد
- ویروس‌های رایج، از جمله HSV(ویروس هرپس سیمپلکس) و EBV(اپشتین بار ویروس)
- ویروس‌های دوران کودکی، از جمله سرخک و اوریون
- آربوویروس(منتقل شده توسط پشه‌ها، کنه‌ها و سایر حشرات) از جمله آنسفالیت ژاپنی، آنسفالیت نیل غربی و آنسفالیت‌های کنه‌ای.
آنسفالیت ثانویه
آنسفالیت ثانویه ممکن است ناشی از عوارض عفونت ویروسی باشد. علائم این بیماری ممکن است روزها یا حتی هفته‌ها پس از عفونت اولیه ظاهر شوند. در این بیماری، سیستم ایمنی بدن با سلول‌های سالم مغز مانند اندام‌های خارجی برخورد کرده و به آنها حمله می‌کند. با این حال، هنوز دقیقاً نمی‌دانیم چرا سیستم ایمنی بدن به این شکل نادرست عمل می‌کند.
در بیش از ۵۰ درصد موارد آنسفالیت، علت دقیق بیماری شناخته نشده است.
آنسفالیت بیشتر در کودکان، افراد مسن، افراد با سیستم ایمنی ضعیف و افرادی که در مناطقی زندگی می‌کنند که پشه‌ها و کنه‌هایی که ویروس‌های خاص را منتقل می‌کنند، رایج است.
آنسفالیت چگونه درمان می‌شود؟
تمرکز در درمان آنسفالیت بر کاهش علائم تمرکز دارد. تعداد محدودی از عوامل ضد ویروسی مورد تست قابل اعتماد وجود دارند که می‌توانند به کاهش علائم کمک کنند، از جمله اسیکلوویر؛ با این حال، موفقیت درمان در بیشتر عفونت‌ها محدود است، به استثنای مواردی که علت بیماری ویروس هرپس سیمپلکس باشد.
در برخی موارد آنسفالیت پس از عفونت (ثانویه)، استفاده از کورتیکواستروئیدها برای کاهش التهاب مغز ممکن است توصیه شود. در صورت بروز علائم شدید، بیمار ممکن است به تهویه مکانیکی و سایر درمان‌های حمایتی نیاز داشته باشد تا در تنفس و سایر جنبه‌های درمانی کمک شود.
در برخی موارد، داروهای ضدتشنج به بیمارانی که دچار تشنج هستند، تجویز می‌شوند. آرام‌بخش‌ها می‌توانند برای کنترل تشنج، بی‌قراری و تحریک‌پذیری مفید باشند. برای بیمارانی که علائم آنسفالیت خفیف دارند، استراحت، مصرف مقدار زیادی مایعات و تایلنول (پاراستامول) برای تسکین تب و سردرد، بهترین درمان است.
روش‌های تشخیص آنسفالیت چیست؟
در صورت شناسایی علائم معمولی در بزرگسالان، از قبیل تب، سردرد، گیجی، تشنج یا تحریک‌پذیری، کاهش اشتها و تب در کودکان کم سن و سال، پزشکان ممکن است تست‌های تشخیصی بیشتری تجویز کنند.
یک بررسی عصبی به طور کلی می‌تواند نشان دهنده وجود اختلالاتی مانند گیجی و خواب‌آلودگی باشد.
در صورتی که گردن به دلیل تحریک‌پذیری شامگان یا پاشام مغز (غشاءی که مغز و نخاع را پوشش می‌دهد) سفت باشد، پزشک ممکن است تشخیص مننژیت یا مننگوانسفالیت را قائل شود.
یک لوکوسنتز (پونکسیون کمری) که نمونه‌ای از مایع مغزی نخاعی را از منطقه ستون فقرات گرفته و تحلیل می‌کند، ممکن است سطوح بیش از حد معمول پروتئین و سلول‌های سفید خون را نشان دهد.
با این حال، نتایج این آزمایش همواره قطعی نیستند و در برخی موارد، حتی اگر فرد مبتلا به آنسفالیت باشد، ممکن است نتایج به شکل طبیعی به نظر برسند.
سی تی اسکن ممکن است در تشخیص تغییرات در ساختار مغز مفید باشد. همچنین ممکن است دلایل دیگری را نیز بررسی کند، مانند سکته مغزی، آنوریسم و یا تومور.
با این حال، ام آر آی بهترین گزینه تصویربرداری برای آنسفالیت است؛ می‌تواند تغییرات مغزی معمول که نشان دهنده آنسفالیت هستند را شناسایی کند.
یک دستگاه نوار مغزی که فعالیت الکتریکی مغز را بررسی می‌کند ممکن است موج‌های شدید در یک یا هر دو لوب‌های گیجگاهی را در بیماران مبتلا به آنسفالیت نشان دهد.
در صورتی که عفونت ویروس نیل غربی علت ایجاد این عارضه در نظر گرفته شود، پزشک ممکن است آزمایش خون را تجویز کند.
آنسفالیت چه عوارضی دارد؟
اکثر بیماران مبتلا به آنسفالیت حداقل یک عارضه را تجربه می‌کنند، بخصوص بیماران سالمند، کسانی که علائم کما دارند و افرادی که در مرحله اولیه، درمان دریافت نکرده‌اند.
عوارض ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- از دست دادن حافظه، به ویژه در میان افرادی که آنسفالیت ویروس هرپس سیمپلکس داشتند.
- تغییرات رفتاری یا شخصیتی، مانند تغییرات خلقی، احساس ناامیدی و خشم و اضطراب.
- صرع
- افازی- مشکلات زبان و گفتار
چگونه می‌توان از آنسفالیت پیشگیری کرد؟
واکسن‌زدایی به موقع، به عنوان روشی موثرترین برای کاهش خطر ابتلا به آنسفالیت محسوب می‌شود. این واکسن‌ها شامل واکسن‌های سرخک، اوریون و سرخجه هستند. در مناطقی که ویروس آنسفالیت در آنها وجود دارد، واکسن‌های آنسفالیت ژاپنی و آنسفالیت کنه‌ای نیز توصیه می‌شود.
در مناطقی که پشه‌هایی حامل ویروس‌های آنسفالیت هستند، افراد باید اقدامات لازم را برای کاهش خطر تعرض به پشه‌ها انجام دهند. این شامل پوشیدن لباس‌های مناسب، اجتناب از رفتن به مناطق پر از پشه، اجتناب از خروج از منزل در زمان‌های خاصی از روز که پشه‌ها فعال هستند، نگهداری منازل بدون پشه، استفاده از محافظ پشه و اطمینان حاصل کردن از عدم وجود آب راکد در اطراف منزل می‌باشد.
