تشنج ناشی از فعالیت الکتریکی غیر عادی در مغز است. ممکن است تقریباً متوجه آن نشوید یا در بعضی موارد شدید، وقتی بدن شما به طور غیرقابل کنترلی می‌لرزد، ممکن است حالت غیر هوشیار و تشنج ایجاد کند. تشنج معمولاً به صورت ناگهانی اتفاق می افتد. مدت و شدت هر تشنج و غش می‌تواند متفاوت باشد. تشنج ممکن است یک بار یا چندین بار اتفاق بیافتد. اگر تشنج بازگردد، به آن صرع یا اختلال تشنجی گویند. کمتر از یک نفر در هر 10 نفر که تشنج دارند صرع را تجربه می‌کنند.
برای کسب اطلاعات بیشتر یا رزرو نوبت با طریق شماره‌های 02126350185 – 09912552234 تماس حاصل فرمایید.
انواع تشنج
انواع مختلفی از تشنج وجود دارند که شدت آنها متفاوت است. انواع تشنج در اینکه کجا و چگونه در مغز شروع می‌شوند، متفاوت هستند. بیشتر تشنج‌ها از 30 ثانیه تا 2 دقیقه طول می‌کشند. تشنجی که بیش از پنج دقیقه طول می‌کشد یک وضعیت اورژانسی پزشکی است. کارشناسان تشنج را به دو دسته کلی تقسیم می‌کنند:
تشنج عمومی
این نوع از تشنج‌ها تمام مغز شما را شامل می‌شوند. زیر شاخه‌های رایج تشنج عمومی عبارتند از:
- تونیک کلونیک (گرند مال): تشنج تونیک کلونیک شایع‌ترین زیرشاخه تشنج عمومی است. بازوها و پاها در این نوع از تشنج سفت می‌شوند و ممکن است برای مدت کمی روند تنفسی متوقف شود. سپس اندام شما به اطراف حرکت می‌کند. سر شما نیز کمی حرکت خواهد کرد.
- تشنج‌های ابسنس (پتیت مال): هنگامی که دچار تشنج ابسنس هستید، برای مدت زمانی کوتاه حواس خود را از دست خواهید داد. این مورد در کودکان بیشتر از بزرگسالان شایع است. به طور معمول، این نوع تشنج‌ها فقط چند ثانیه طول می‌کشند.
- تشنج‌های فبریل: تشنج‌های فیبریل در اثر تب بالا ناشی از عفونت در کودکان 6 ماهه تا 5ساله ایجاد می‌گردد. این نوع از تشنج‌ها می‌توانند چند دقیقه طول بکشند اما معمولا ًبی ضرر هستند.
تشنج‌های جزیی (کانونی)
تشنج‌های جزیی یا کانونی در یک منطقه خاص از مغز آغاز می‌شوند و ممکن است به کل مغز گسترش یابند. دو نوع از تشنج‌های جزیی وجود دارند:
- تشنج ناگهانی کانونی: اگر تشنج ناگهانی کانونی داشته باشید، هوشیار خواهید بود. تشنج ناگهانی کانونی بسیار کوتاه است (معمولاً کمتر از 2 دقیقه). شما ممکن است قادر به پاسخ به افراد در حالی که این اتفاق می افتد، باشید اما گاهی نیز از پاسخگویی ناتوان هستید.
- تشنج ناگهانی کانونی همرا با اختلال در هوشیاری و آگاهی: این نوع تشنج ممکن است هوشیاری و آگاهی شما را از بین ببرد. شما همچنین می‌توانید کارهایی را بدون دانستن آنها مانند صدا دادن با لب، جویدن، حرکت دادن پاها یا لگنتان انجام دهید.
علل تشنج چیست؟
علت تشنج و غش اغلب ناشناخته است. بسیاری از علل بروز تشنج و غش:
- سکته مغزی
- سرطان
- تومورهای مغزی
- آسیب رسیدن به سر
- عدم تعادل الکترولیت
- قند خون بسیار پایین
- صداهای تکرار شونده و یا نورهای چشمک زن، به عنوان مثال نورها در بازی‌های ویدئویی
- استفاده از برخی از داروها، مانند داروهای ضد روانپریشی و داروهای آسم
- ترک بعضی از داروها مانند زاناکس، مواد مخدر یا نارکوتیک یا الکل
- استفاده از مواد مخدر مانند کوکائین و هرویین
- عفونت مغزی، مانند مننژیت
تشنج چه نشانه‌هایی دارد؟
در تشنج، نشانه‌ها و علائم می‌توانند از خفیف تا شدید و بسته به نوع تشنج متفاوت باشند. نشانه‌ها و علائم تشنج ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- سردرگمی موقت
- تکرار کلمات
- حرکات غیر قابل کنترل دست و پا
- از دست دادن هوشیاری یا آگاهی
- علائم ذهنی یا عاطفی مانند ترس، اضطراب یا آشنا پنداری
پزشکان به طور کلی تشنج را به عنوان کانونی یا عمومی، بر اساس آغاز نحوه و مکان فعالیت غیر طبیعی مغز تعریف می‌کنند. در صورتی که چگونگی شروع تشنج مشخص نباشد، تشنج و غش ممکن است به صورت ناشناخته طبقه بندی شود.
تشنج‌های کانونی
تشنج‌های کانونی ناشی از فعالیت الکتریکی غیر طبیعی در یک ناحیه مغز شما است. تشنج‌های کانونی ممکن است با یا بدون از دست دادن آگاهی رخ دهد:
- تشنج‌های کانونی همراه با از دست دادن هوشیاری و آگاهی: این تشنج شامل تغییر یا از دست دادن آگاهی و یا هوشیاری است. شما ممکن است به نقطه‌ای خیره شوید و به محیط طبیعی پیرامون خود پاسخ ندهید یا حرکات تکراری مانند مالش دست‌ها به یکدیگر، جویدن، بلعیدن یا راه رفتن به صورت دایره‌ای را انجام دهید.
- تشنج‌های کانونی بدون از دست دادن هوشیاری: این نوع تشنج ممکن است عواطف یا ماهیت ظاهری اجسام، بو، احساس، طعم یا صدا را تغییر دهد، اما شما هوشیاری خود را از دست نخواهید داد. این تشنج‌ها همچنین ممکن است به حرکات ناخواسته یک قسمت بدن مانند دست یا پا و علائم حسی خودبخود مانند گز گز کردن، سرگیجه و چشمک زدن نورها منجر شوند.
علائم تشنج‌های کانونی ممکن است با سایر اختلالات عصبی مانند سردرد میگرنی، نارکولپسی یا بیماری روحی اشتباه گرفته شود.
تشنج جنرالیزه
تشنج‌هایی که به نظر می‌رسد همه قسمت‌های مغز را شامل می‌شوند در بخش تشنج‌های عمومی دسته بندی می‌گردند. انواع تشنجات عمومی عبارتند از:
- تشنج ابسنس: تشنج‌های ابسنس که به عنوان تشنج‌های پتیت مال نیز شناخته شده‌اند، اغلب در کودکان ظاهر می‌گردند و با علائمی مانند خیره شدن به یک نقطه یا حرکات ظریف بدن مانند چشمک زدن یا صدا دادن لب‌ها مشخص می‌شوند. این تشنج ممکن است به صورت خوشه‌ای رخ دهد و موجب از دست دادن آگاهی برای مدت زمانی کوتاه شود.
- تشنج‌های تونیک: تشنج‌های تونیک سبب سفت شدن عضلات شما می‌شوند. این تشنج معمولاً روی عضلات پشت، دست‌ها و پاها تأثیر می‌گذارد و ممکن است موجب افتادن شما روی زمین شود.
- تشنج اتونیک: تشنج اتونیک به عنوان تشنج قطره‌ای نیز شناخته می‌شود و باعث از دست دادن کنترل عضلات، که ممکن است به سقوط یا افتادن ناگهانی شما منجر شود، می‌گردد.
- تشنج‌های کلونیک: تشنج‌های کلونیک با حرکات عضلانی تکراری یا ریتمیک همراه هستند. این نوع تشنج معمولاً روی گردن، صورت و دست‌ها تأثیر می‌گذارند.
- تشنج‌های میوکلونیک: تشنج‌های میوکلونیک به طور معمول به صورت حرکات ناگهانی کوتاه مدت یا تکان‌های دست و پای شما ظاهر می‌شوند.
- تشنج تونیک کلونیک: تشنج‌های تونیک کلونیک، که قبلاً از آنها به عنوان تشنج‌های گراند مال نیز یاد می‌شد، بدترین نوع تشنج‌های صرعی هستند و می‌توانند باعث از دست رفتن ناگهانی هوشیاری، سفت شدن و رعشه در بدن و گاهی اوقات از دست رفتن کنترل مثانه یا گاز گرفتن زبان در فرد بیمار شوند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟
اگر هر کدام از موارد زیر اتفاق افتاد، باید بلافاصله به پزشک مراجعه نمایید:
- تشنج بیش از پنج دقیقه طول کشید.
- چنانچه پس از توقف تشنج تنفس یا آگاهی به حالت طبیعی باز نگشت.
- چنانچه تشنج دوم بلافاصله پس از تشنج اول اتفاق افتد.
- شما دارای تب بالا هستید.
- شما خستگی ناشی از گرما را تجربه می‌کنید.
- باردار هستید.
- به دیابت مبتلا هستید.
- در طول تشنج، به خود آسیب رسانده‌اید.
تشخیص تشنج در کودکان
تشخیص تشنج باید ماهرانه صورت گیرد. تشنج به سرعت اتفاق می‌افتد به گونه‌ای که احتمالاً پزشک هرگز فرزندتان را در حال تشنج و غش نخواهد دید. اولین اقدامی که یک پزشک باید انجام دهد این است که شرایط دیگر، مانند تشنج‌های غیر صرعی را رد کند. این تشنج‌ها ممکن است شبیه به تشنج غیر صرعی باشند، اما اغلب ناشی از عوامل دیگر مانند پایین آمدن قند خون یا فشارخون، تغییر ریتم قلب یا استرس عاطفی هستند.
چه درمان‌هایی برای تشنج وجود دارد؟
هر فردی که یک بار تشنج داشته باشد، ممکن است بار دوم آن را تجربه نکند و چون بیماری تشنج می‌تواند یک حادثه مستقل محسوب گردد، ممکن است پزشک شما تصمیمی به شروع درمان تا زمانی که بیش از یک بار به تشنج و غش مبتلا شوید، نداشته باشد. هدف بهینه در درمان تشنج یافتن بهترین راه ممکن برای متوقف شدن تشنج‌ها با کمترین عوارض جانبی است.
دارو
درمان دارویی تشنج اغلب شامل استفاده از داروهای ضد تشنج است. انواع مختلفی از داروهای ضد تشنج وجود دارند. هدف این است که دارویی را پیدا کنید که برای شما مناسب‌تر است و باعث بروز کمترین عوارض جانبی می‌شود. در برخی موارد، پزشک ممکن است مصرف بیش از یک دارو را توصیه کند. پیدا کردن دارو و دوز مناسب می‌تواند کاری پیچیده باشد. در هنگام انتخاب داروهای تجویز شده پزشک، وضعیت، تعداد تشنج، سن و سایر عوامل را مورد بررسی قرار می‌دهد. پزشک شما همچنین سوالاتی در خصوص هر گونه داروهای دیگری که ممکن است مصرف کنید خواهد پرسید تا اطمینان حاصل کند که تداخلی با داروهای ضد تشنج تجویز شده نخواهند داشت.
درمان گیاهی
برخی از گیاهان رایج برای درمان گیاهی تشنج (توجه گردد این درمان‌ها اثبات شده نمی‌باشند و نباید به تنهایی برای کنترل تشنج استفاده گردند) عبارتند از:
- برنینگ بوش
- پیر گیاه
- هیدروکوتیل
- زنبق دره
- دارواش
- درمنه (کاسنی)
- گل صد تومانی
- گیاه بشقابی
- درخت بهشت
- سنبل الطیب
عمل جراحی و درمان‌های دیگر
اگر داروهای ضد تشنج ناکارآمد باشند، ممکن است درمان‌های دیگری نیز تجویز شوند:
- عمل جراحی: هدف از عمل جراحی جلوگیری از وقوع بیماری تشنج است. متخصصین جراح ناحیه‌ای از مغز که تشنج از آن جا شروع می‌شود را با عمل جراحی بر می‌دارند. جراحی برای افرادی مناسب است که تشنج همیشه در ناحیه‌ای مشخص از مغز آنها اتفاق می افتد.
- تحریک عصب واگ:
دستگاهی که در زیر پوست قفسه سینه قرار می‌گیرد، عصب واگ را در گردن تحریک می‌کند و سیگنال‌های مغزی را که باعث مهار تشنج می‌شود، می‌فرستد. با تحریک عصب واگ، ممکن است هنوز مجبور باشید دارو مصرف کنید، اما شاید بتوانید دوز را کاهش دهید.
- تحریک عصبی پاسخگو: در طی تحریک عصبی پاسخگو، دستگاهی که روی سطح مغز شما یا درون بافت مغز قرار می‌گیرد، می‌تواند فعالیت تشنجی را تشخیص دهد و تحریک الکتریکی را به ناحیه مورد نظر بفرستد تا مانع تشنج شود.
- تحریک مغزی عمیق:
پزشکان الکترودها را در ناحیه‌های خاصی از مغز شما برای تولید امواج الکتریکی وارد می‌کنند تا فعالیت‌های غیر طبیعی مغز را تنظیم نمایند. الکترود به یک دستگاه شبه ضربان ساز که زیر پوست قفسه سینه قرار می‌گیرد متصل می‌شوند تا میزان تحریک تولید شده را کنترل کند.
- درمان با رژیم غذایی: پیروی کردن از رژیم غذایی که دارای چربی زیاد و کربوهیدرات کم است و به عنوان یک رژیم غذایی کتوژنیک شناخته می‌شود، می‌تواند در بهبود کنترل بیماری تشنج و غش نقش داشته باشد. تغییرات در رژیم غذایی با چربی زیاد و کربوهیدرات کم، مانند شاخص گلایسمی پایین و رژیم‌های غذایی اتکینز اصلاح شده، هرچند کمتر مؤثر هستند، اما مانند رژیم غذایی کتوژنیک محدود نیستند و ممکن است مفید باشند.
