گرید انواع تومور مغزی اولیه و ثانویه خوش خیم و بدخیم

تومورها انواع متفاوتی دارند و ممکن است در نقاط مختلفی از بدن انسان ظاهر شوند. بعضی از آن‌ها حتی می‌توانند به طور جدی به سلامت و زندگی فرد آسیب برسانند. به عنوان مثال، گلیوما (Glioma) توموری است که از رشد غیرقابل کنترل سلول‌های گلیال به وجود می‌آید.

معمولا، این سلول‌ها نقش مهمی در حفظ سلامت و عملکرد بهتر سیستم عصبی مرکزی دارند. تومور مغزی گلیوما به طور معمول در مغز رشد می‌کند، اما ممکن است در نخاع نیز ظاهر شود.

گلیوماها به عنوان تومورهای بدخیم (سرطانی) شناخته می‌شوند، اما برخی از آن‌ها ممکن است به طور بسیار کند رشد کنند. این تومورها به عنوان تومورهای اولیه مغزی شناخته می‌شوند، به این معنی که از بافت خود مغز بوجود می‌آیند. این نوع تومورها معمولا خارج از محدوده مغز یا ستون فقرات گسترش نمی‌یابند، اما به دلایل زیر ممکن است مرگبار باشند.

• دسترسی به تومورها و درمان با جراحی دشوار است.
• در قسمت‌های دیگر مغز رشد کند.

برای آشنایی بیشتر با این تومورها و انواع و روش‌های درمانی آن، تا انتهای مقاله با همراه باشید.

گریدهای تومور مغزی و نخاعی

---

سه دسته اصلی از گلیوما براساس نوع سلول گلیالی تشکیل می‌شوند. از طرف دیگر، برخی از گلیوماها دارای تعدادی از انواع سلول هستند که پزشکان آنها را گلیومای مختلط می‌نامند.

هر نوع گلیوما بر اساس سرعت رشد و ویژگی‌های دیگر به عنوان درجه پایین، متوسط یا بالا دسته‌بندی می‌شوند. در زیر به طور خلاصه به بررسی انواعی از گلیوما پرداخته‌ایم.

تومور مغزی گلیوما گرید ۲

گلیوما گرید ۲ (گلیوما با درجه پایین) در بزرگسالان شایع‌تر است، اما ممکن است در کودکان و نوجوانان نیز ظاهر شود. این نوع تومور‌های مغزی به طور آهسته رشد می‌کنند، اما در طول زمان (معمولاً چند سال) تمایل دارند به درجه‌های بالاتر پیشرفت کنند.

تومور مغزی گلیوما گرید ۳

آستروسیتومای درجه ۳ (یا گلیوما گرید ۳)، که به نام آستروسیتوم آناپلاستیک (Anaplastic Astrocytoma)  هم شناخته می‌شود، یک نوع سرطان مغز بدخیم است که اغلب به مناطق دیگر مغز منتقل می‌شود.

تشخیص قبلی تومور‌های مغزی درجه ۳ یا ۴ نسبت به سایر تومورهایی که به عنوان درجه ۱ یا ۲ طبقه‌بندی می‌شوند، نشانه‌ای نا مطلوب تر است.

انواع تومورهای مغزی و نخاعی برای بزرگسالان

---

تومورهایی که در مغز رشد می‌کنند (تومورهای مغزی اولیه) با تومورهای دیگر مانند سرطان سینه یا ریه، از نظر شکل و رفتار متفاوتند. این تومورها مغز را نیز درگیر می‌کنند و به عنوان تومورهای مغزی ثانویه شناخته می‌شوند. در بزرگسالان، تومورهای متاستاز به مغز شایع‌تر از تومورهای مغزی اولیه هستند و روش‌های درمان آن‌ها نیز متفاوت است. به عنوان مثال، درمان سرطان‌هایی که به مغز متاستاز می‌دهند، با تومورهایی که در مغز شروع به رشد می‌کنند، متفاوت است. بر خلاف تومورهایی که در بخش‌های دیگر بدن آغاز به رشد می‌کنند و به ندرت به اعضای دیگر انتشار می‌یابند.

تومورهای نخاع به عنوان تومورهای خوش خیم غیر سرطانی به ندرت در نظر گرفته می‌شوند. با این حال، رشد و گسترش آن‌ها می‌تواند بافت سالم و طبیعی مغز را نیز تخریب کند و در صورتی که تومورهای مغز و نخاع به طور کامل حذف یا خارج نشوند، ممکن است به رشد خود ادامه دهند و زندگی بیمار را تهدید کنند. تومورهای اولیه مغزی می‌توانند در هر بخشی از بافت یا سلول‌های مغزی و نخاع رشد کنند. برخی از این تومورها از نوع سلول ترکیبی هستند، بنابراین روش‌های تشخیص و درمان آن‌ها که در نقاط مختلف سیستم عصبی مرکزی (CNS) رشد می‌کنند، متفاوت است.

گلیوما

گلیوما به تنهایی به معنای یک نوع خاص از تومورهای مغزی نیست، بلکه یک اصطلاح کلی برای تومورهایی است که در سلول‌های گلیال رشد می‌کنند. برخی از تومورها را می‌توان تحت عنوان گلیوما دسته‌بندی کرد، این تومورها شامل:

1. گلیوبلاستوم
2. آستروسیتوما
3. اولیگودندروگلیوما
4. اپاندیموما

تقریبا 3 مورد از 10 مورد تومورهای مغزی، گلیوما هستند. بیشتر تومورهای مغزی که با سرعت بالا رشد می‌کنند، گلیوما هستند.

آستروسیتوما

آستروسیتوما به عنوان تومورهایی شناخته می‌شوند که در سلول‌های گلیال، به ویژه سلول‌های آستروسیت، رشد می‌کنند. تقریبا دو مورد از هر ده تومور مغزی به عنوان آستروسیتوما شناخته می‌شوند. این نوع تومور می‌تواند در سراسر مغز پخش شده و با بافت‌های سالم و طبیعی ترکیب شود، که در این صورت برای جراحی حذف آنها چالش بیشتری ایجاد می‌شود. گاهی اوقات، آستروسیتوما در کنار مسیر مایع مغزی نخاعی  (CSF) نیز پخش می‌شود. احتمال پخش آنها در قسمت‌های خارجی مغز و نخاع بسیار کم است. آستروسیتوما، همانند سایر تومورهای مغزی، دارای چهار گرید است که شامل:

• آستروسیتومای غیر تهاجمی (گرید یک): به طور معمول، این تومورها در بافت‌های اطراف رشد نمی‌کنند و قابلیت پیش‌بینی دارند. این تومورها شامل آستروسیتومای پلی‌کیستیک و آستروسیتومای جاینت سل (SEGAs) می‌شوند. شیوع این تومورها در کودکان بیشتر از بزرگسالان است. 
• آستروسیتومای با گرید پایین (گرید دو) :  همچون آستروسیتومای پخش‌ شونده، این تومورها دارای رشد کمی هستند، اما با گذر زمان، به مناطق اطراف حمله می‌کنند و رشد آنها سرعت می‌یابد، و عملکرد بسیار تهاجمی از خود نشان می‌دهند. 
• آستروسیتومای آناپلاستیک (گرید سه): آستروسیتومای آناپلاستیک، سرعت رشد بسیار بالایی دارند. 
• گلیوبلاستوما (گرید چهار):  این تومورها با سرعتی بیشتر نسبت به دیگر تومورها رشد می‌کنند و بیش از نیمی از تمام تومورهای مغزی را تشکیل می‌دهند. علاوه بر این، شیوع آنها بیشتر در بزرگسالان است.

الیگودندروگلیوما

این تومورها در سلول‌های گلیال مغز که به نام الیگودندروسیت شناخته می‌شوند، رشد می‌کنند. آنها از جمله تومورهایی هستند که به عنوان تومورهای گرید دو دسته‌بندی می‌شوند و رشد آنها به‌طور کند اتفاق می‌افتد. بیشتر آنها به بافت اطراف مغز نفوذ می‌کنند و در آنجا رشد می‌کنند، که در نتیجه حذف کامل آنها به وسیله جراحی دشوار است.

این نوع تومورها گاهی در اطراف مسیر مایع مغزی نخاعی پخش می‌شوند، اما بسیار کمتر به سلول‌های خارج از مغز و نخاع تهاجم می‌کنند. همانند آستروسیتوما، این تومورها نیز با بسیاری از ویژگی‌های تهاجمی شناخته می‌شوند. انواع بسیار تهاجمی این نوع تومورها (گرید سه) تحت عنوان الیگودندروگلیومای آناپلاستیک شناخته می‌شوند. این تومورها تنها ۲ درصد از تمام تومورهای مغزی را شامل می‌شوند.

اپاندیموما

این تومورها از سلول‌های اپاندیمال خود را آغاز می‌کنند، که به عنوان سلول‌های پوششی سطح داخلی حفره‌های مغز و نخاع شناخته می‌شوند. این نوع تومورها شامل دو دسته، یعنی تومورهای با گرید پایین (گرید دو) و تومورهای با گرید بالا (گرید سوم)، که با عنوان اپاندیمومای آناپلاستیک شناخته می‌شوند. این تومورها تنها ۲ درصد از تمام تومورهای مغزی را تشکیل می‌دهند. احتمال پخش این تومورها در مسیر مایع مغزی نخاعی (CSF) نسبت به دیگر انواع تومورها بیشتر است، اما به قسمت‌های خارجی مغز یا نخاع منتشر نمی‌شوند. اپاندیموما می‌تواند مسیر خروج مایع مغزی نخاعی از بطن‌ها را مسدود کند و باعث بزرگ‌شدن آنها شود، این وضعیت به هیدروسفالی معروف است.

این نوع تومورها برخلاف آستروسیتوما و الیگودندروگلیوما، معمولا درون بافت سالم مغز رشد نمی‌کنند. به همین دلیل، ممکن است برخی از تومورهای اپاندیموما (البته نه همه) با استفاده از عمل جراحی به طور کامل تخلیه و درمان شوند. با این حال، به دلیل احتمال پخش شدن آنها در مسیر مایع مغزی نخاعی و سطح اپندیمال، گاهی اوقات درمان آنها ممکن است دشوار باشد. تومورهای اپاندیمومای نخاعی بیشترین شانس درمان با استفاده از عمل جراحی را دارند، اما یکی از عوارض احتمالی این جراحت، آسیب دیدن عصب است.

مننژیوم

مننژیوم‌ها در مننژهای مغز آغاز به رشد می‌کنند. مننژها لایه‌هایی از بافت مغز هستند که بخش بیرونی مغز و نخاع را احاطه می‌کنند و آنها را در محیط جداگانه‌ای از سایر اعضا و با شرایط خاص نگه می‌دارند تا از ورود بسیاری از داروها و سموم به مغز جلوگیری شود. مننژیوم عامل یکی از سه مورد از تومورهای اولیه مغزی و نخاعی است. این تومورها شایع‌ترین نوع تومورها در بزرگسالان هستند (گرچه در واقع مننژیوم یک تومور مغزی نیست). ریسک ابتلا به این تومورها با بالا رفتن سن افزایش می‌یابد و شیوع آنها در زنان دو برابر است. گاهی این تومورها زمینه‌ی خانوادگی دارند، به‌ویژه در خانواده‌هایی که سابقه‌ی نوروفیبروماتوز دارند. در سندروم نروفیبروماتوز، تعداد زیادی تومور در بافت عصب رشد می‌کنند. تومورهای مننژیومی بر اساس ظاهر سلول‌های زیرمیکروسکوپی، به چند گرید مختلف دسته‌بندی می‌شوند، که عبارتند از:

•  مننژیوم گرید یک (خوش خیم): سلول‌های آن‌ها شبیه به سلول‌های طبیعی و سالم هستند و حدود ۸ مورد از هر ۱۰ مورد از تومورهای مننژیوم به عنوان تومورهای خوش‌خیم تشخیص داده می‌شوند. در اکثر مواقع، می‌توان با انجام عمل جراحی آنها را درمان کرد، اما برخی از آنها در نزدیکی سطوح حیاتی مغز یا اعصاب جمجمه رشد می‌کنند که درمان آنها تنها با استفاده از عمل جراحی امکان‌پذیر نیست.
•  مننژیوم گرید دو (تهاجمی یا غیرعادی): ساختار سلول‌ها به شکل غیرطبیعی به نظر می‌رسد. این نوع تومورها حدود 15 تا 20 درصد از تومورهای مننژیوم را تشکیل می‌دهند و به طور مستقیم در بافت و استخوان مجاور مغز نفوذ کرده و شروع به رشد می‌کنند. معمولاً احتمال بازگشت آنها پس از جراحی بالا می‌باشد.
•  مننژیوم گرید سه (آناپلاستیک یا بدخیم): ساختار این سلول‌ها غیرطبیعی است. این نوع تومورها تنها یک تا سه درصد از تومورهای مننژیوم را تشکیل می‌دهند. سرعت رشد آنها بسیار زیاد بوده و ممکن است در بافت و استخوان مجاور آغاز به رشد کنند. احتمال بازگشت این تومورها پس از عمل جراحی بسیار بالاست. برخی از این تومورها ممکن است به نقاط دیگری از بدن منتقل شوند.

مدولوبلاستوما

مدولوبلاستوما، یک تومور خاص در سلول‌های نورواکتودرمال (به عنوان شکل اولیه سلول‌های عصبی) در بطن مغز، آغاز به تکثیر می‌کند. این نوع تومورها دارای رشد بسیار سریعی هستند (درجه چهار) و معمولا در مسیر مایع مغزی نخاعی پخش می‌شوند. با استفاده از عمل جراحی، پرتو درمانی، و درمان شیمیایی، می‌توان این نوع تومورها را درمان کرد. بیشتر کودکان تحت تأثیر این تومورها قرار می‌گیرند. این تومورها بخشی از تومورهای امبریونال هستند که در دیگر بخش‌های سیستم اعصاب مرکزی آغاز به رشد می‌کنند.

گانگلیوگلیوما

تومورهای گانگلیوگلیوما، شامل ترکیبی از سلول‌های گلیال و نورون هستند. این نوع تومورها در بزرگسالان بسیار نادر هستند و معمولا رشد آنها آهسته است (گرید دو) و معمولا با استفاده از عمل جراحی یا پرتو درمانی و گاهی با عمل جراحی تکمیلی درمان می‌شوند.

شوانوما (نورینوما)

تومورهای شوانوما در سلول‌های شوان ایجاد می‌شوند که اطراف اعصاب جمجمه و سلول‌های دیگر را پوشش می‌دهند. این تومورها تقریبا 8 درصد از کل تومورهای مایع مغزی نخاعی را تشکیل می‌دهند و بیشتر از آن‌ها به عنوان تومورهای خوش‌خیم شناخته می‌شوند. آنها ممکن است در هر بخشی از اعصاب جمجمه تشکیل شوند. هنگامی که این تومورها در اعصاب شنوایی و حفظ تعادل تشکیل می‌شوند، به آنها تومورهای شوانوم و ستیبیولار یا تومور آکوستیک نیز می‌گویند. این تومورها ممکن است در اعصاب نخاع نیز رشد کنند، که این موضوع وقتی اتفاق می‌افتد که آنها از نخاع خارج می‌شوند و با فشار بر روی نخاع، منجر به ضعف عضلات، اختلالات حسی، و مشکلات روده و مثانه می‌شود.

کرنیوفارنژیوما

تومورهایی که به گرید یک تشخیص داده می‌شوند، در بخش بالایی غده هیپوفیز و زیر مغز آغاز به رشد می‌کنند و با فشار آوردن بر غده هیپوفیز و هیپوتالاموس، باعث اختلالات هورمونی می‌شوند. این تومورها که در نزدیکی اعصاب بینایی رشد می‌کنند، می‌توانند عوارضی برای بینایی ایجاد کنند. به دلیل پیوند این تومورها به ساختارهای حساس، تخلیه کامل آنها بدون تأثیر منفی بر بینایی یا تعادل هورمونی چالش‌برانگیز است. این نوع تومورها در کودکان به نسبت بیشتری دیده می‌شوند، اما گاهی اوقات در بزرگسالان نیز ظاهر می‌شوند.

سایر تومورهایی که درون یا در اطراف مغز رشد می‌کنند

کوردوما

تومورهایی که در استخوان جمجمه یا انتهای پایین ستون فقرات رشد می‌کنند، بسیار نادر هستند. کوردوما در سیستم عصبی مرکزی رشد نمی‌کند، اما ممکن است با فشار به مغز و ستون فقرات، منجر به آسیب زدن آنها شود. در صورت امکان، با جراحی و سپس پرتو درمانی می‌توان این تومورها را درمان کرد، اما معمولا پس از درمان، ممکن است دوباره در همان مکان ظاهر شوند و آسیب بیشتری برای بیمار وارد کنند. این نوع تومورها به طور معمول سایر اعضای بدن را درگیر نمی‌کنند.

لنفوم غیر هوچکینی

لنفوم یک نوع سرطان است که در سلول‌های سفید خون، به نام لنفوسیت‌ها، رشد می‌کند. این سلول‌های لنفوسیت، بخشی از سیستم ایمنی بدن ما هستند. بیشتر تومورهای لنفومی در نواحی مختلف اعضا و بافت‌های بدن ظاهر می‌شوند، اما برخی از آنها ممکن است در مایع مغزی نخاعی رشد کنند و به عنوان لنفوم اولیه مایع مغزی نخاعی شناخته شوند. این نوع تومورها به ویژه در افرادی که سیستم ایمنی ضعیف دارند، مانند افراد مبتلا به ویروس HIV که عامل ایدز هستند، بسیار رایج هستند. با توجه به پیشرفت‌های درمانی در بیماری ایدز، شیوع لنفوم‌های مایع مغزی نخاعی در سال‌های اخیر کاهش یافته است. این تومورها معمولا به سرعت رشد می‌کنند و درمان آنها چالش بزرگی است. با پیشرفت‌های اخیر در زمینه شیمی درمانی، امیدهای جدیدی برای درمان لنفوم‌های غیر هوچکینی به وجود آمده است.

تومورهای غده هیپوفیز

تومورهایی که در غده هیپوفیز رشد می‌کنند، بیشتر به عنوان تومورهای خوش‌خیم و غیرسرطانی شناخته می‌شوند. اما اگر به گونه‌ای رشد کنند که فشاری بر ساختارهای اطراف وارد کنند یا باعث افزایش سطح برخی از هورمون‌ها شوند، ممکن است مشکلات جدی را ایجاد کنند.

نتیجه گیری

تومورهای مغزی ممکن است خوش‌خیم یا بدخیم باشند. تشخیص و تفکیک بین این دو نوع تومور بسیار مهم است. تومورهای خوش‌خیم معمولا غیرسرطانی هستند و با درمان‌های مختلف قابل درمانند، اما تومورهای بدخیم دارای خصوصیاتی مانند رشد سریع و توانایی انتقال به بخش‌های دیگر بدن هستند که نیاز به درمان‌های شیمی درمانی، جراحی یا رادیوتراپی دارند. بنابراین، تشخیص صحیح و تفکیک بین انواع تومورها و ارزیابی خوش‌خیمی یا بدخیمی آنها از اهمیت بسیاری برخوردار است تا بهترین راه‌های درمانی برای هر فرد تعیین شود.