کندروما به تومورهای خوش‌خیم مغزی گفته میشود که از غضروف ساخته شده‌اند و در زمره تومورهای نادر قرار دارند. این تومورها معمولا به آرامی و در سینوس یا استخوان جمجمه رشد میکنند. احتمال رشد آنها در استخوان‌های کوچک دست، پا، بازو، دنده‌ها، و استخوان ران وجود دارد. اگر این تومورها در مغز و استخوان تشکیل شوند به آنها انکندروما گفته میشود در صورتی که این تومورها در سطح استخوان تشکیل شوند به آنها کندرومای پیرا استخوانی گفته میشود.
درباره شیوع کندروما بیشتر بدانید
انسفالوسل یک نوع نقص لوله عصبی است که در آن بخش‌هایی از مغز به جای قرار گرفتن در داخل جمجمه، به صورت بروزه بروجایی از طریق روزنه‌های جمجمه بیرون می‌زنند و توسط پوست یا غشاهای نازکی پوشیده میشوند. این اختلال میتواند منجر به عفونت و هیدروسفالی شود. درمان جراحی این بیماری شامل برداشتن استخوان و بافت نرم، تخلیه مایع مغزی نخاعی و جراحی ترمیمی یا بستن انسفالوسل است. کودکانی که به هیدروسفالی ناشی از انسفالوسل مبتلا هستند، برای مدیریت این وضعیت معمولاً به شانت مایع مغزی نخاعی نیاز دارند. شانت یک لوله است که در فضای باز (بطن) مغز قرار می‌گیرد و امکان تخلیه مایع مغزی نخاعی را به شکم کودک یا نقطه دیگری که به راحتی مایع مغزی را به بدن بازگرداند فراهم میکند.
درباره تومورهای قاعده جمجمه چقدر می‌‌دانید؟
تومورهای قاعده جمجمه معمولا درون جمجمه رشد میکنند اما گاهی اوقات امکان رشد آنها در خارج از جمجمه وجود دارد. این تومورها تحت عنوان تومورهای اولیه در قاعده جمجمه رشد میکنند و یا به عنوان تومورهای ثانویه مغزی متاستاز دهنده از سایر نقاط بدن به این قسمت میآیند. تومورهای قاعده جمجمه بر اساس نوع تومور و محل آن درون قاعده جمجمه دسته‌بندی میشوند. احتمال بروز تومورهای زیر در قسمت جلوی قاعده جمجمه وجود دارد در این ناحیه چشم و سینوس‌ها قرار گرفته‌اند:
- مننژیوما
- الفنکتوری نوروبلاسوما
- تومور سینوس های پارانازال
قسمت مرکزی قاعده جمجمه شامل زین ترکی است، زین ترکی یک ساختار فرورفته زینی شکل در قسمت قاعده است که غده هیپوفیز در این ناحیه قرار دارد. به تومورهای که در این ناحیه تشکیل میشوند تومورهای زینی شکل گفته میشود و شامل موارد زیر هستند:
- ادنومای هیپوفیز
- کرانیوفازنژیوما
- کیست کیسه راتکه
احتمال بروز تومورهای زیر در قسمت خلفی قاعده جمجمه وجود دارد:
- تومور عصب شنوایی
- کندروسارکوم
- کوردوما
- تومور اپیدرموئید
- مننژیوما
کندروما
کندروما یک نوع تومور خوش‌خیم و نادر است که از غضروف تشکیل شده و در جمجمه شکل می‌گیرد. غضروف‌های سینوس‌های پارانازال و قاعده جمجمه از جمله مناطقی هستند که کندروما میتواند در آنها رشد کند. این نوع تومور معمولاً در افرادی با سن بین ۱۰ تا ۳۰ سال ظاهر میشود. در ادامه، بیشتر درباره این تومور توضیح داده خواهد شد.
انسفالوسل
انسفالوسل به بیرون‌زدگی بخشی از مغز و مننژ از روزنه‌های جمجمه گفته میشود. این نقص مادرزادی نادر زمانی رخ میدهد که لوله عصبی که مغز و نخاع در آن تشکیل میشوند، در دوران جنینی به طور کامل بسته نشود. در این حالت پوست یا یک غشای نازک قسمت بیرون زده مغز را می‌‌پوشاند. احتمال بروز این عارضه در قاعده جمجمه، قسمت فوقانی یا خلفی جمجمه، یا بین پیشانی و بینی وجود دارد.
همانژیوپری سیتوما
همانژیوپری سیتوما به تومورهای نادری گفته میشود که عروق خونی را درگیر میکنند. این عارضه بیشتر در پاها، ناحیه لگن، سر، گردن و مغز رخ میدهد. همانژیوپری سیتوما معمولاً یک توده بدون درد است که با علائم بسیار کمی همراه است و گاهی اوقات باعث بروز هیچ گونه علائمی نمیشود. در اکثر موارد این تومور در بافت‌های نرم به وجود می‌آید اما احتمال بروز آن در قاعده مغز، حفره بینی، و سینوس‌های پارانازال نیز وجود دارد. این تومورها میتوانند خوش‌خیم یا بدخیم باشند. همانژیوپری سیتوما سرطانی میتواند به استخوان، کبد، یا ریه متاستاز دهد.
آنژیوفیبروم نازوفارنکس قاعده جمجمه
آنژیوفیبروم نازوفارنکس که تحت عنوان آنژیوفیبروم نازوفارنکس جوانی نیز شناخته میشود یک نوع تومور خوش‌خیم است که معمولاً در بینی پسران نوجوان به وجود می‌آید. این تومور میتواند به سایر نقاط اطراف بینی انتشار یابد و باعث بروز علائمی از قبیل گرفتگی و خونریزی بینی شود.
استئومای قاعده جمجمه
استئوما به زائده‌های خوش‌خیم استخوانی گفته میشود که معمولاً در استخوان جمجمه و استخوان صورت وجود میآیند. در صورتی که این تومور استخوانی در سایر نقاط استخوان رشد کند به آن استئوما هوموپلاستیک گفته میشود. در صورتی که این زائدهها روی بافت به وجود بیآیند به آنها استئوما آرتروپلاستیک گفته میشود. استئومای قاعده جمجمه به آرامی رشد میکند و معمولاً باعث بروز هیچگونه علائمی نمیشود. اما برخی از انواع بزرگ استئوما در نقاط خاصی از بدن میتوانند باعث بروز مشکلات تنفسی بینایی، و شنوایی شوند.
ضایعات پتروس اپکس
ضایعات پتروس اپکس به ناهنجاری‌هایی گفته میشود که در قسمت نوک استخوان جمجمه و در نزدیکی گوش میانی به وجود میآیند. کلسترول گرانولوما شایع‌ترین نوع از ضایعات پتروس اپکس است که یک نوع کیست محسوب میشود. سایر ضایعات پتروس اپکس عبارتند از: کلستئاتوم، رشد مهاجر گونه، سرطان استخوان، و افیوژن پتروس اپکس.
عواملی باعث بروز کندروما میشوند و معمولاً افراد را درگیر می‌نماید؟
علت دقیق بروز کندروما هنوز مشخص نشده است. اما این نوع تومورها در حدود ۲۵ درصد از تومورهای خوش‌خیم استخوان را تشکیل میدهند. کندروما شایع‌ترین نوع تومور استخوانی است و در مردان و زنان با نسبت برابری رخ میدهد. این تومورها میتوانند در هر سنی ایجاد شوند، اما معمولاً در سنین ۳۰ تا ۴۰ سالگی ظاهر میشوند. کندروسیتومای پروسیتوسیل، که یک نوع کندروما است، بسیار نادر است و به طور عمومی به صورت سریع رشد میکند و باعث بروز علائم متنوعی میشود. این وضعیت باعث میشود تا امکان تشخیص زودهنگام آن وجود داشته باشد.
علائم تومور کندروما چیست؟
کنوروما به آهستگی رشد میکند و میتواند مدت بسیار طولانی بدون هیچگونه علائمی به رشد خود ادامه دهد. معمولاً این تومورها در حین معاینه و بررسی سایر اختلالات شناسایی میشوند. برخی از علائم این تومورها عبارتند از:
- ایجاد توده یا برآمدگی
- سردرد
- تورم
- اختلالات بینایی
در برخی موارد ممکن است کندروما به یک تومور سرطانی بدخیم تبدیل شود که در این شرایط کندروسارکوما گفته میشود. علائم کندروسارکوما در قاعده جمجمه عبارتند از:
- سردرد
- اختلالات شنوایی
- تورم
- اختلالات بینایی
نحوه تشخیص کندروما
پزشک علاوه بر بررسی دقیق سابقه پزشکی و انجام معاینه جسمانی از روش‌های تشخیصی زیر برای تایید وجود کندروما استفاده خواهد کرد:
- عکسبرداری با اشعه ایکس: یک روش تشخیصی است که از انرژی نامرئی الکترومغناطیسی برای تهیه تصاویری از بافت‌های داخلی استخوان و سایر اعضای بدن استفاده میکند.
- اسکن ام آر آی: این نوع اسکن میتواند به تشخیص تومورهای که در عکسبرداری ساده مشاهده نمی‌‌شوند کمک کند.
- سی تی اسکن: میتواند تصاویر دقیقی از نقاط مختلف مغز از قبیل استخوان، عضلات، چربی، و سایر اجزای مغز تهیه کند.
- اسکن استخوان: یک روش عکسبرداری هسته‌ای است که میتواند وجود اختلالاتی مانند تغییرات تحلیل برنده و آرتروز مفاصل، بیماری‌های استخوان، تومور، و علل درد و التهاب استخوان را نشان دهد.
- شمارش کامل سلول‌های خون در این روش اندازه، تعداد، و تکامل سلول‌های مختلف خون به طور کامل بررسی میشود.
روش‌های درمان تومور کندروما
برای درمان این نوع از تومورهای قاعده جمجمه و مجرای سینوس ممکن است روش‌های زیر توسط پزشک مطرح شود:
جراحی کم‌تهاجمی اندوسکوپیک
جراحی کم‌تهاجمی اندوسکوپیک تومور آخرین پیشرفت به دست آمده در فناوری اندوسکوپیک است. در این روش قبل از عمل به کمک سی‌تی‌اسکن تصاویر سه‌بعدی از تومور تهیه میشود. سپس جراح میتواند بافت موردنظر که نیاز به تخلیه دارد را مشخص نمایند و سایر بافت‌های سالم مغز را حفظ کند. در این روش نیز همانند سایر روش‌های اندوسکوپیک نیازی به ایجاد برش یا برداشتن بخشی از بافت مغز برای دستیابی به نقطه مورد نظر نیست.
جراحی باز قاعده جمجمه
علاوه بر روش‌های جراحی کم‌تهاجم، جراحی باز قاعده جمجمه یکی دیگر از روش‌های قدیمی جراحی مغز محسوب میشود که پزشک با استفاده از روش‌های قدیمی به انجام آن می‌پردازد و یک برش کوچک را در جمجمه به وجود می‌آورد، گاهی اوقات پزشک از این روش در کنار سایر روش‌های جراحی نوین استفاده میکند که با تهاجم کمتری همراه هستند. در صورت امکان پزشک یک برش کوچکتر را در سر ایجاد میکند و اندوسکوپ، لوله باریکی که یک چراغ قوه و دوربین وصل شده است، را وارد سر بیمار می‌نماید به کمک وسایل جراحی که از طریق اندوسکوپ وارد سر شدن به انجام عمل می‌پردازد. متخصص مغز و اعصاب میتواند با تکیه بر تخصصی که در زمینه روش‌های کم‌تهاجمی قدیمی دارد بهترین طرح درمانی را برای هر بیمار مشخص کند.
پرتو درمانی
در پرتو درمانی از ذرات پرقدرت انرژی یا امواج پرتویی برای هدف قرار دادن سلول‌های سرطانی استفاده میشود. از پرتو درمانی به علت خاصیتی که در تخریب انواع سلول‌های سرطانی دارد استفاده میشود. این روش درمانی در سال‌های اخیر پیشرفت‌های زیادی کرده است امروزه پزشک میتواند با استفاده از تصاویر سه‌بعدی دست آمده از اسکن ام آر آی، التراسوند، و سی‌تی‌اسکن به طور دقیق سلول‌های سرطانی را هدف قرار دهد و ضمن حفظ بافت‌های سالم مجاور از دز قوی و موثر استفاده کند. خستگی و مشکلات پوستی از عوارض جانبی پرتو درمانی هستند و زمانی بروز میکنند که بافت سالم به همراه بافت سرطانی تخریب شده باشد. عوارض جانبی حاصل از پرتو درمانی بر اساس محل تشکیل تومور متفاوت هستند. در مواردی که دسترسی به تومور سرطانی دشوار باشد و پزشک نتواند از طریق عمل جراحی به تخلیه آن بپردازد دستور انجام پرتو درمانی را خواهد داد. شیمی درمانی میتواند آثار مثبت حاصل از پرتو درمانی را تقویت کند.
رادیوسرجری گاما نایف
تعداد زیادی از بیماران میتوانند پس از انجام جراحی مغز به منزل برگردند که این مسئله باعث تعجب آنها میشود. در رادیوسرجری گاما نایف از صدها پرتو گاما برای هدف قرار دادن و درمان سلول‌های سرطانی استفاده میشود. در این روش ریسک آسیب‌دیدگی بافت سالم مجاور کاهش می‌‌یابد و در نتیجه بیمار درد کمتری را احساس میکند، دوران بهبودی کوتاه‌تر است، و بافت اسکار روی پوست او تشکیل نمیشود. در این روش برخلاف عنوانی که برای آن به کار رفته است از هیچ گونه چاقویی یا برشی استفاده نمیشود. بیمار میتواند طی مدت ۲۴ تا ۴۸ ساعت فعالیت‌های روزمره خود را شروع نماید. در این باره می‌توانید اطلاعات بیشتر را از پزشک خود دریافت کنید.
شیمی درمانی
در شیمی درمانی از داروهای قوی برای متوقف کردن یا کند کردن سرعت رشد سلول‌های سرطانی استفاده میشود. پزشک بر اساس نوع سرطان و میزان پیشرفت آن از یک یا چند دارو به صورت ترکیبی استفاده میکند. معمولاً این روش درمانی به صورت وریدی انجام میشود اما به صورت قرص و محلول نیز در دسترس بیماران قرار دارد. داروهای شیمی درمانی سلولهایی را هدف قرار میدهند که به سرعت در حال تولید سلول‌های مشابه هستند و باعث پخش شدن سرطان میشوند. در این روش تفاوت بین سلول‌های سالم و سرطانی برای دارو قابل تشخیص نیست بنابراین سلول‌های سالم نیز از بین می‌روند که این امر باعث بروز علائم حاصل از درمان نظیر خستگی، درد، تهوع، استفراغ، یبوست، و اختلالات خونی میشود. نوع و شدت عوارض جانبی به محل تشکیل تومور بستگی دارد.
آینده بیماران مبتلا به کندروما چگونه خواهد بود؟
آینده بیماران مبتلا به کندروما یا انکندروما بر اساس موارد زیر در افراد مختلف متفاوت است:
- شدت بیماری
- اندازه و محل تومور
- بدخیم بودن تومور و تحلیل رفتن بافت
- سن و سلامت عمومی بیمار
- تحمل داروها و روش‌های درمانی توسط بیمار
به طور کلی این نوع تومورها باعث بروز هیچگونه علامتی نمیشود و معمولاً با اتمام رشد و تکامل جمجمه به صورت خود به خود از بین می‌روند. از آنجایی که احتمال سرطانی شدن این تومورها وجود دارد پس از تشخیص تومور انجام معاینات روتین ضروری خواهد بود.
