اپاندیموم، تومورهای سرطانی هستند که در مغز و هر قسمتی از نخاع و ستون فقرات، ازجمله گردن و قسمت بالا و پایین کمر، رشد می‌کنند. این تومورها ابتدا در سلول‌های اپاندیمال در میانه‌ی طناب نخاعی و در فضاهای مملو از مایع مغزتان بنام بطن مغزی تشکیل می‌شوند. اگرچه تومورها ممکن است در بیش از یک ناحیه از مغز یا ستون فقراتتان گسترش بیابند، اما تقریباً هرگز در همه‌ی نقاط دیگر بدن یافت نخواهند شد.
بسته به محل وقوع سرطان، پزشک ممکن است جراحی، شیمی درمانی یا پرتو درمانی را به‌عنوان گزینه‌های درمانی بکار ببرد، اما به شما توصیه و کمک می‌کند تا از سلامت روانی‌تان نیز مراقبت کنید. جراحی این تومورها می‌تواند اولین مرحله از درمان باشد که در آن تومور به‌طور کامل برداشته می‌شود و یا بخشی از آن برداشته‌شده و پس از آن درمان‌های دیگر ادامه پیدا می‌کنند. به‌عنوان جراح متخصص مغز و اعصاب متبحر در زمینه جراحی تومورهای مغز و نخاع می‌تواند در درمان جراحی این تومورها به بیماران کمک کند. برای دریافت مشاوره و یا مراجعه حضوری با شماره‌های تماس حاصل فرمایید.
اپاندیموم چیست؟
اپاندیموم یک تومور ابتدایی است، به این معنا که یا در مغز و یا در نخاع آغاز می‌شود. مغز و ستون فقرات، بخشی از سیستم اعصاب مرکزی (CNS) هستند. تومورهای ابتدایی مغز و طناب نخاعی معمولاً در جایی که سلول‌ها نمو می‌کنند، تشکیل می‌شوند. بیشترین نوع سلول‌ها در سیستم اعصاب مرکزی نورون‌ها و سلول‌های گلیالی هستند. بروز تومور در نورون‌ها امری بسیار نادر است. سلول‌های گلیالی، سلول‌هایی هستند که از مغز محافظت می‌کنند. تومورهایی که از این سلول‌ها به وجود می‌آیند، گلیوما نامیده می‌شوند. انواع سلول‌های گلیالی موجود در سیستم اعصاب مرکزی عبارتند از:
- استروسیت‌ها
- اولیگودندروسیت‌ها
- سلول‌های اپاندیمال
تومورهای سیستم اعصاب مرکزی CNS که با این سه نوع از سلول‌های گلیالی مرتبط هستند، توسط سازمان سلامت جهانی به‌عنوان آستروسیتوما، اولیگودندرو گلیوما و اپاندیموم مشخص و نامگذاری شده‌اند.
علائم ابتلا به اپاندیموم
اکثر موارد اپاندیموم با علائمی اندک و به‌تدریج در طی سال‌ها در فرد بروز می‌کنند، بنابراین ممکن است از ابتدا متوجه هیچ مشکلی نشوید. هنگام بروز علائم، چیزی که تجربه و مشاهده می‌کنید ممکن است به محل تشکیل تومور بستگی دارد. ممکن است دچار تشنج یا سردردهای مکرر شوید. همچنین ممکن است حالت تهوع یا استفراغ داشته باشید. ممکن است تعادلتان را از دست بدهید یا دچار تاری دید شوید. علائم دیگر این بیماری عبارتند از:
- احساس گیجی یا کج‌خلقی و تحریک‌پذیری
- دشواری در ادرار کردن
- خشکی و درد در گردن یا کمر
- ضعف پاها
اگر کودکان به اپاندیموم مبتلا باشد، یکی از اولین علائمی که ممکن است متوجه آن شوید این است که سر او بزرگ‌تر از حد معمول خود شده است.
علل
هنوز مورد قطعی درباره علل بروز اپاندیموم وجود ندارد، اما اگر فرد دارای بیماری ژنتیکی به نام نوروفیبروماتوز نوع دو باشد، احتمال ابتلا به این بیماری بالاتر است. شیوع اپاندیموم در مردان و زنان برابر است. در بین افراد بالغ، بیشترین احتمال ابتلا به این بیماری در رده سنی 40 تا 60 سال وجود دارد. در کودکان، تقریباً 30٪ از موارد اپاندیموم در کودکان زیر 3 سال رخ می‌دهد.
انواع
ممکن است از پزشک خود درباره‌ی نوع اپاندیمومی که به آن مبتلا هستید شنیده باشید.، بر اساس محل بروز سرطان و میزان پیشرفت و سرعت رشد آن، چهار نوع از این بیماری وجود درد:
- ساب اپاندیموم (گرید یک): این موارد معمولاً در نزدیکی یک بطن در مغز ظاهر می‌شوند و به‌کندی پیشرفت می‌کنند. این نوع از بیماری اغلب در بزرگسالان و مردان در سنین بالاتر رخ می‌دهد.
- میکسوپاپیلاری اپاندیموم (گرید یک): این نوع سرطان اغلب در طناب نخاعی در افراد بالغ و جوان ظاهر می‌شود و به‌کندی رشد می‌کنند.
- اپاندیموم (گرید دو): شایع‌ترین نوع اپاندیموم است و این تومور معمولاً در مغز یافت می‌شود.
- اپاندیموم اناپلاستیک (گرید سه): این تومورها تقریباً در همه‌ی موارد در مغز یا جمجمه ظاهر می‌شوند و معمولاً سریع‌تر از انواع دیگر اپاندیموم رشد می‌کنند.
اکثر موارد ابتلا به اپاندیموم در کودکان در نزدیک ریشه‌ی مغز بروز می‌کنند. بیشتر تومورهای نخاعی در کودکان بالای 12 سال رخ می‌دهد.
اپاندیموم چگونه تشکیل می‌شود؟
دانشمندان اعتقاد دارند که این تومورها از تبدیل سلول‌های پيش‌ساز به سلول‌های اپاندیموم به وجود می‌آیند. این سلول‌ها بطن‌های مغز (حفره‌های مملو از مایع در مغز) و کانال مرکزی طناب نخاعی را می‌پوشانند. این تومور می‌تواند در همه‌ی بخش‌های سیستم اعصاب مرکزی ازجمله مغز و طناب نخاعی ظاهر شود. علت بروز اپاندیموم هنوز ناشناخته است.
آیا این تومورها پراکنده می‌شوند؟
گاهی اوقات این سلول‌های سرطانی می‌توانند در مایع مغزی نخاعی (CSF) گسترش یابند. این تومورها ممکن است به یک یا چند ناحیه در مغز، نخاع یا هر دو منتشر شوند. در مواردی بسیار نادر، این تومورها حتی می‌تواند به قسمت‌های دیگر بدن گسترده شوند.
چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به اپاندیموم هستند؟
اپاندیموم می‌تواند هم در کودکان و هم در بزرگسالان بروز کند. احتمال بروز این بیمار در مردان کمی بیشتر از زنان است. این بیماری همچنین در افراد سفیدپوست بیشتر از نژادهای دیگر رخ می‌دهد.
میزان شیوع اپاندیموم در کودکان چگونه ست؟
اگرچه تشخیص ابتلا به اپاندیموم در کودکان به‌طور سالانه نسبت به افراد بزرگسال کمتر صورت می‌گیرد، اما بر اساس کودکانی که سالانه مبتلابه این بیماری تشخیص داده می‌شوند، این بیماری در میان جامعه‌ی کودکان بیشتر از افراد بالغ مشاهده می‌شود. اپاندیموما، سومین نوع شایع تومور مغزی و نخاعی مشاهده شده در کودکان است که بیشتر در میان نوزادان و اطفال رخ می‌دهد. اکثر موارد این تومورها در مغز ظاهر می‌شوند و اغلب در قسمت پشت مغز (حفره‌ی خلفی).
- در کودکان سنین بدو تولد تا 14 سال، حدود 5.7% از همه‌ی تومورهای تشخیص داده شده، اپاندیموم هستند. سالانه تقریباً 185 کودک مبتلابه این بیماری تشخیص داده می‌شوند.
- در نوجوانان سنین 15 تا 19 سال، حدود 4% از همه‌ی تومورهای تشخیص داده شده، اپاندیموم هستند. سالانه تقریباً 50 نوجوان مبتلابه این بیماری تشخیص داده می‌شوند.
- میزان شیوع این بیماری در کودکان (سنین بدو تولد تا 19 سالگی) در دخترها و پسران به یک اندازه بوده است. شیوع انواع دیگر این بیماری در بین مردان بیشتر از زنان می‌باشد.
میزان شیوع اپاندیموم در بزرگسالان چگونه ست؟
اکثر موارد ابتلا به اپاندیموم در افراد بزرگسال، در ناحیه‌ی نخاع رخ می‌دهد.
- در جوانان سنین بالای 20 سال، حدود 1.9% از همه‌ی تومورهای تشخیص داده شده، اپاندیموم هستند. سالانه تقریباً 1100 فرد بالغ مبتلابه این بیماری تشخیص داده می‌شوند.
- میزان شیوع اپاندیموم نوع اناپلاستیک در مردان و زنان به یک اندازه است. شیوع انواع دیگر آن در مردان بیشتر از زنان است. همچنین میزان شیوع تومور اپاندیموما نوع اناپلاستیک و انواع دیگر آنها در افراد سفیدپوست بیشتر از افراد سیاه‌پوست بوده است.
کدام گروه‌های سنی بیشتر درخطر ابتلا به اپاندیموما می‌باشند؟
اگرچه موارد ابتلا به تومور اپاندیموم نادر است، اما این بیماری می‌تواند در هر گروه سنی بروز کند. شیوع تومورهایی که در حفره یا فوسای خلفی مغز (قسمت پشت مغز) ظاهر می‌شوند، در جمعیت اطفال و شیوع تومورهای نخاعی در افراد بزرگسال بیشتر است. اپاندیموم اناپلاستیک بدخیم‌تر در میان افراد بزرگسال شایع‌تر است.
آیا اپاندیموم، نوعی سرطان است؟
تمام درجات تومورهای اپاندیموم به عنوان سرطان شناخته می‌شوند. اما تفاوت اصلی این تومورها با سایر تومورهای اولیه مغز و نخاع دیگر در این است که آنها به بخش‌های دیگر بدن گسترش نمی‌یابند. برای مقایسه با سرطانهای دیگر، برخی از موارد اپاندیموم قابل درمان هستند در حالی که برخی دیگر قابل درمان نیستند.
تشخیص
پزشک متخصص از آزمایش‌های زیر برای کمک به تشخیص و بررسی ابتلای شما به تومور اپاندیموم استفاده می‌کند:
- معاینه‌ی فیزیکی: پزشک بدن شما را معاینه و بررسی می‌کند و درباره‌ی وضعیت سلامتی و سابقه‌ی پزشکی شما سؤال‌هایی می‌پرسد.
- معاینه‌ی نورولوژیک: پزشک از شما می‌خواهد تا حرکت کنید و راه بروید تا مشاهده کند که مغز، اعصاب و طناب نخاعی‌تان چگونه کار می‌کنند.
- ام آر آی (MRI): در ام آر آی از مگنت‌ها و اشعه‌ی ایکس برای ایجاد تصاویری کامل و دقیق از اندام‌هایتان استفاده می‌شود. ممکن است یک رنگ و مایع مخصوصی به سر شما تزریق شود که در اطراف سلول‌های سرطانی جمع می‌شود تا تصویری بهتر و واضح‌تر از اندام به دست بیاید.
- نمونه‌برداری از مایع مغزی نخاعی: بیمار به پهلو دراز می‌کشد و پزشک از یک سوزن برای گرفتن و جمع‌آوری مایع از نخاع بیمار استفاده می‌کند. تکنسین‌های آزمایشگاه آن را برای علائم وجود تومور مورد تجزیه‌وتحلیل قرار می‌دهند.
درمان اپاندیموم
برای درمان تومور اپاندیموم، شما تحت نظر یک تیم پزشکی شامل متخصص غدد، جراح مغز و اعصاب و متخصص مغز و اعصاب خواهید بود که می‌توانند درمان‌های زیر را برای شما توصیه کنند:
- نظارت: ازآنجایی‌که بسیاری از تومورهای اپاندیموما به‌کندی رشد می‌کنند، درصورتی‌که علائمی از این بیماری در شما دیده نشود، ممکن است به درمان نیازی نداشته باشید. در عوض پزشک می‌تواند علائم شما را تحت نظر داشته باشد و انجام سالانه‌ی MRI را به شما توصیه کند و آنها را موردبررسی قرار دهد.
- جراحی: اگر تومور بزرگ‌تر باشد یا موجب بروز علائمی شده است، پزشک می‌تواند انجام جراحی با استفاده از ابزاری کوچک را توصیه کند. برای تومورهای نخاعی، جراح یک برش کوچک در طناب نخاعی ایجاد و تومور را خارج می‌کند. برای تومورهای مغزی، جراح بخشی از جمجمه را برمی‌دارد و یک قسمت بسیار کوچک از بافت مغز را برش می‌دهد و برمی‌دارد. سپس سلول‌ها را در زیر یک میکروسکوپ موردبررسی قرار می‌دهد. اگر سلول‌های سرطانی مشاهده شود، جراح در همان جراحی تا جایی که امکان دارد تومور را خارج می‌سازد. در اکثر موارد تومورها را می‌توان به روشی بی‌خطر خارج کرد و هیچ عوارضی از جراحی برای بیمار باقی نخواهد ماند. ممکن است بعد از جراحی نخاع، پاهایتان کمی بی‌حس باشند. بعد از جراحی، جراح تومور را بررسی خواهد کرد تا مطمئن شود که دارای سلول‌های سرطانی است. همچنین ممکن است برای بررسی اینکه جراح کل تومور را خارج ساخته است، یک ام آر آی انجام شود. اگر بخشی از آن هنوز در مغز باقی‌مانده باشد، ممکن است به عمل جراحی دیگری برای برطرف کردن باقی‌مانده‌ی آن نیاز داشته باشید.
- پرتو درمانی یا شیمی درمانی: حتی اگر جراح همه‌ی تومور را خارج کند، شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی برای کشتن هرگونه سلول سرطانی توصیه خواهد کرد. پرتودرمانی یا رادیوتراپی برای کودکان زیر 3 سال خطرناک‌تر است زیرا احتمال ابتلا به مشکلات رشدی در آنها را بالا می‌برد، بنابراین برای انتخاب بهترین گزینه‌ی درمان برای کودکتان باید با پزشک خود مشورت کنید. برای افراد بالای ۳ سال شیمی درمان موثر نمی‌باشد. برای کمتر از سه سال هم به دلیل اینکه امکان رادیوتراپی وجود ندارد شیمی درمانی انجام می‌شود.
در طی روند درمان خود یا فرزندتان، از دوستان و نزدیکان خود کمک بگیرید. حمایت و راهنمایی‌های آنها می‌تواند به شما کمک کند تا فراز و نشیب‌های احساسی را که ممکن است در شما به وجود آید، در خود کنترل کنید. همچنین به توصیه‌ی پزشکتان می‌توانید نزد یک مشاور یا روان‌درمانگر بروید تا بتوانید درباره‌ی احساسات خود صحبت کنید.
اثرات در بلند مدت
در برخی موارد، بیماری اپاندیموما و یا جراحی آن ممکن است عوارض و اثراتی در بلندمدت داشته باشد. این عوارض ممکن است ماه‌ها یا سال‌ها پس از جراحی ظاهر شوند و می‌توانند در هر بخشی از بدن رخ دهند. عوارض فیزیکی بلندمدت می‌تواند شامل مشکلات قلبی، مشکلات ریوی و رخداد سرطانهای ثانویه باشد. همچنین، از اثرات و عوارض دیگر می‌توان به مشکلات حافظه یا تفکر، اضطراب، افسردگی و مشکلات یادگیری اشاره کرد. پزشک معالج در جلسات منظمی بیمار را پیگیری می‌کند و اثرات بلندمدت بیماری را بررسی می‌کند. ممکن است برای تشخیص برخی از این مشکلات، آزمایش‌های تکمیلی نیز لازم باشد. بعضی از بیماران می‌توانند به درمان‌های توان‌بخشی، فیزیوتراپی، استفاده از سمعک و دستگاه‌های کمک شنوایی، یا درمان‌های شناختی و رفتاری نیاز داشته باشند. کودکان هم ممکن است مشکلات رشدی و عدم تعادل هورمونی را تجربه کنند. بیمارانی که درمان‌هایی برای سرطان اپاندیموما دریافت می‌کنند، بهتر است یک یادداشت روزانه از وضعیت سلامتی خود داشته باشند و هر نشانه جدیدی را در آن ثبت کنند. سپس می‌توانند این یادداشت‌ها را به پزشک خود ارائه دهند تا بتواند درمان‌های دیگری را تجویز کند.
چشم‌انداز و آینده این بیماری
آینده بیماری اپاندیموم به بسیاری از عوامل فردی بستگی دارد. نوع، درجه و موقعیت تومور می‌توانند روی میزان راحتی در جراحی برداشت تومور کمک کنند. آینده بیمار همچنین به سن و وضعیت سلامتی فرد تحت درمان و نیز باقی ماندن سلول‌های سرطانی بعد از جراحی بستگی دارد. همچنین آینده‌ی تومورهای عودکننده متفاوت از تومورها برگشت‌ناپذیر می‌باشد.
