گلیوما یک گروه وسیع مغز و تومورهای طناب نخاعی است که از سلولهای گلیال حاصل می‌شود، سلولهای مغزی که می‌توانند باعث ایجاد تومورها شوند.
این تومورهای مغزی اغلب در 4ام تا 6امین دهه زندگی، بسته به نوع گلیوما تشخیص داده می‌شوند. نسخه‌های کم درجه گلیوما می‌توانند در کودکان رخ دهند. احتمال رخ دادن تومورهای مغزی در مردان کمی بیشتر است.
پرتو قبلی به مغز یک عامل خطر برای گلیوما بدخیم است. برخی از اختلالات ژنتیکی همچنین خطر ابتلا به این تومورها را در کودکان، و به ندرت در بزرگسالان افزایش می‌دهند. هیچگونه عامل خطر مربوط به شیوه زندگی در ارتباط با گلیومای بدخیم وجود ندارد. این شامل سیگار کشیدن و یا استفاده از تلفن همراه است.
علائم، پیش بینی و درمان گلیوما بدخیم بستگی به سن فرد، نوع دقیق تومور و محل تومور در مغز دارد. این تومورها در بافت طبیعی مغز رشد و نفوذ می‌کنند، که این برداشت جراحی را بسیار دشوار، یا گاهی اوقات غیر ممکن می‌کند، و باعث پیچیده شدن درمان می‌شود.
به همین جهت مراجعه زودهنگام به بهترین جراح متخصص مغز و اعصاب که در زمینه تشخیص و درمان جراحی تبحر داشته باشد بسیار ضروریست. دکتر مرادی با تجربه‌ای که در زمینه جراحی انواع تومورهای مغزی دارد می‌تواند در تشخیص و جراحی این نوع از تومورها به بیماران کمک کند. برای دریافت مشاوره و مراجعه حضوری می‌توانید با شماره تلفن‌های موجود در پایین صفحه تماس حاصل فرمایید.
آیا انواع مختلفی از گلیوما وجود دارد؟
در حالی که بسیاری از تومورهای خوش خیم مغزی گلیوما هستند، تقریبا 80٪ از تومورهای بدخیم مغزی، گلیوما هستند.
گلیوماها بر اساس نوع خاصی از گلیوما یا سلول مغزی تحت تاثیر قرار گرفته، نامیده می‌شود. به گفته‌ی انجمن سرطان آمریکا، 3 نوع گلومیا وجود دارد که عبارتند از: آستروسیتوما، الگودندروگلیوما، و اپاندیموما. (نوع چهارم گلیوم، شامل بیش از یک نوع سلول است بنابراین گلیومای واقعی نیست.)
اپاندیموما
اپاندیموماها کمتر از 2٪ تا 3٪ از همه تومورهای مغز را تشکیل می‌دهند، اما در کودکان تا 10٪ از همه تومورهای مغزی را تشکیل می‌دهند. این تومورها از سلولهای اپاندیم می‌آیند و از آنجایی که به بافت مغزی طبیعی گسترش نمی‌یابند، برخی از اپاندیموماها می‌توانند توسط جراحی درمان شوند. آنها به ندرت در خارج از مغز گسترش می‌یابند. اما آنها دارای خطر بالای بازگشت موضعی هستند و بدخیم در نظر گرفته می‌شوند.
آستروسیتوما
آستروسیتوما تقریبا 50٪ از همه تومورهای مغزی را تشکیل می‌دهند و در سلولهای مغز به نام آستروسیت‌ها شروع می‌شوند. بسیاری از این تومورهای مغزی نمی‌توانند درمان شوند زیرا همه آنها در بافت طبیعی مغز گسترش می‌یابند. آستروسیت‌ها معمولا با عنوان درجه پایین، درجه متوسط یا درجه بالا طبقه بسته به معیارهای مورد استفاده توسط پزشک برای بررسی بیوپسی زیر میکروسکوپ بندی می‌شوند. تومورهایی که درجه پایین دارند، رشد کمتری دارند. درجه متوسط آستروسیت با میزان متوسطی رشد می‌کند، در حالی که بالاترین درجه، که گلیوبلاستوما نامیده می‌شود، رایج‌ترین تومور مغزی بدخیم در بزرگسالان، به سرعت رشد می‌کنند.
الگودندروگلیوما
تومورهای الگودندروگلیوما گروهی از تومورها هستند که به شیوه‌ای مشابه آستروسیتوما گسترش می‌یابند. برخی از این تومورها ممکن است به طور آرام در حال رشد باشند، اما همچنان بتوانند به بافت‌های اطراف گسترش یابند. در برخی موارد، این تومورها قابلیت درمان دارند. اما الگودندروگلیوماهای بالاپلاستیک درجه بالاتر، با سرعت بیشتری رشد کرده و گسترش می‌یابند و به طور معمول قابلیت درمان ندارند.
علائم گلیوما کدامند؟
علائم گلیوما شبیه به آنچه که توسط سایر تومورهای بدخیم مغز تولید می‌شود هستند، بستگی به ناحیه‌ای از مغز دارد که تحت تاثیر قرار گرفته است. شایع‌ترین علامت سردرد است که در حدود نیمی از افراد مبتلا به تومور مغزی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. علائم دیگر عبارتند از تشنج، از دست دادن حافظه، ضعف فیزیکی، از دست دادن کنترل عضلانی، علائم بصری، مشکلات زبان، زوال شناختی و تغییرات شخصیتی. این علائم ممکن است بر اساس اینکه کدام ناحیه از مغز تحت تاثیر قرار گرفته است، تغییر کنند. علائم ممکن است بدتر شوند یا تغییر کنند، به این ترتیب که تومور همچنان رشد می‌کند و سلولهای مغزی را از بین می‌برد، بخش‌هایی از مغز را فشرده می‌کند و موجب تورم در مغز می‌شود و در جمجمه فشار وارد می‌کنند.
گلیوما چگونه تشخیص داده می‌شود؟
در صورتی که فرد مشکوک به تومور مغزی باشد، اسکن مغزی معمولا انجام می‌شود. این شامل یک سی تی اسکن، یک اسکن ام آر آی (عالی در نظر گرفته می‌شود) یا هر دو است. در صورتی که اسکن مغز، تومور مغزی را نشان دهد، ممکن است بیوپسی برای تشخیص انجام شود. بیوپسی ممکن است به عنوان یک روش جداگانه یا در زمانی که تومور برداشته می‌شود، در صورتی که جراحی یک گزینه درمان است، انجام شود.
گلیوما چگونه درجه بندی می‌شود؟
گلیوماها توسط زیر مجموعه‌ها و توسط سیستم درجه بندی عددی مشخص می‌شوند. درجه تومور به این معنی است که چگونه سلولهای سرطانی زیر میکروسکوپ ظاهر می‌شوند. تومورهای درجه I به آرامی رشد می‌کنند و گاهی اوقات می‌توانند با عمل جراحی کاملا برداشته شوند، در حالی که تومورهای درجه IV سریع رشد می‌کنند، تهاجمی هستند و درمانشان دشوار است.
آستروسیتوما‌ها به صورت زیر دسته‌بندی و درجه‌بندی می‌شوند:
- گلیوما درجه I به آستروسیتوما‌ها پیلوسیتیک نامیده می‌شود و معمولا در کودکان دیده می‌شود.
- تومورهای درجه II آستروسایتومای منتشر نامیده می‌شوند و درجه پایین هستند.
- گلیوما درجه III آستروسیتومای آناپلاستیک نامیده می‌شود. آنها درجه بالا در نظر گرفته می‌شوند.
- گلیوبلاستوما درجه IV درجه بالا در نظر گرفته می‌شوند.
تومورهای الگودندروگلیوما به شرح زیر طبقه‌بندی می‌شوند:
- الگودندروگلیوما درجه II یا درجه پایین
- الگودندروگلیوما درجه III یا آناپلاستیک
تومورهای اپاندیمال با عنوان اپاندیموما و اپاندیموما آناپلاستیک طبقه‌بندی می‌شوند، و بیشتر تهاجمی هستند.
تومورهای درجه پایین معمولا آهسته رشد می‌کنند اما ممکن است با گذر زمان به تومورهای درجه بالا تغییر کنند.
گلیوماها چگونه درمان می‌شوند؟
گزینه‌های مختلف درمان برای گلیوما بدخیم در نظر گرفته شده بسته به محل تومور، نوع گلیوما (نوع سلول) و درجه بدخیمی است. سن و وضعیت جسمانی بیمار همچنین در تعیین درمان نقش دارند.
درمان گلیوما چند وجهی است و ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- حذف تومور توسط جراحی عامل اصلی درمان است. بیمار باید نسبتا سالم باشد و عملکرد مغز، گفتار و تحرک می‌تواند حفظ شود. تکنیک‌های تصویربرداری مانند سی تی اسکن و ام آر آی عملکردی ممکن است برای کمک به جراح در از بین بردن تومور استفاده شود. هدف حذف مقدار زیادی تومور و به دست آوردن تشخیص دقیق است. بازگشت تومور امری تکرار شونده است.
- پرتو درمانی از اشعه‌های ایکس با انرژی بالا یا دیگر پرتوها به منظور کشتن سلولهای سرطان استفاده می‌کند.
- شیمی درمانی از داروها به منظور متوقف کردن رشد سلولهای سرطانی استفاده می‌کند. این درمان ممکن است از طریق دهان یا تزریق انجام شود.
- درمان الکترومغناطیس میدانی از زمینه‌های الکتریکی برای مورد هدف قرار دادن سلولهای تومور استفاده می‌کند، در حالی که به سلولهای طبیعی آسیب نمی‌زند. این کار با قرار دادن الکترود به صورت مستقیم روی پوست سر انجام می‌شود. این دستگاه Optune نامیده می‌شود. این پس از عمل جراحی و پرتو درمانی یا شیمی درمانی انجام می‌شود. سازمان غذا و دارو این روش را برای هر دو افراد تازه وارد و کسانی که دچار برگشت و عود گلیوبلاستوما هستند تایید کرده است.
- درمان پشتیبان برای بهبود علائم و عملکرد نورولوژیک شامل کورتیکواستروئیدها برای کاهش تورم در مغز ناشی از تومور و ضد تشنج برای کنترل یا جلوگیری از تشنج است.
- آزمایشات بالینی انجام شده برای بررسی اینکه آیا درمان سرطان جدید موثر و ایمن است یا خیر، گزینه دیگر است.
درمان آستروسیتوما درجه پایین
جراحی معمولاً به عنوان درمان اولیه برای آستروسیتوما درجه پایین استفاده می‌شود. با این حال، به دلیل نفوذ عمیق این تومورها به مغز و رشد آنها به سمت بافت مغزی طبیعی، جراحی گاهی اوقات به چالش کشیده می‌شود. استفاده از تابش معمولاً پس از جراحی توصیه می‌شود، به ویژه در صورت وجود عود تومور. همچنین، شیمی درمانی ممکن است به عنوان بخشی از درمان عود یا بازگشت تومور استفاده شود.
درمان آستروسیتوما درجه بالا
درمان برای آستروسیتوما درجه بالا (آستروسیتومای آناپلاستیک درجه 3 یا گلیوبلاستوم مولیتیفرم درجه 4) جراحی است، البته در صورت امکان. پس از جراحی، پرتودرمانی در کنار شیمی درمانی مرحله بعدی است. گاهی اوقات عمل جراحی برای حذف تومور درجه بالا امکان پذیر نیست. همچنین آزمایش‌های بالینی ممکن است توصیه شوند که بیماران بتوانند از درمان‌های جدید استفاده کنند.
درمان الگودندروگلیوما
برای الگودندروگلیوما جراحی اولین انتخاب درمان برای کمک به تسکین علائم و افزایش بقای بیمار است. رادیوتراپی با یا بدون شیمی درمانی ممکن است بعد از جراحی انجام شود. همچنین شیمی درمانی یا پرتودرمانی ممکن است قبل از عمل برای کوچک کردن تومور انجام دهد. اگر عمل جراحی نتواند انجام شود، ممکن است شیمی درمانی با یا بدون پرتودرمانی مورد استفاده قرار گیرد.
درمان برای اپندیموما و اپندیمومای آناپلاستیک
اپاندیموما و اپاندیمومای آناپلاستیک، مانند سایر گلیوماها، به بافت سالم مغز نفوذ نمی‌کنند. به همین دلیل، در صورت حذف کامل تومورها، جراحی ممکن است بسیار موثر باشد. با این حال، اپاندیموما ممکن است از مایع مغزی نخاعی بروز کند، بنابراین نیاز به ارزیابی کامل کانال فقرات با استفاده از اسکن ام‌آرآی وجود دارد. این تومورها نسبت به تابش بسیار حساس نیستند. در حال حاضر، آزمایشات بالینی در حال انجام است تا بررسی شود آیا شیمی درمانی می‌تواند جایگزین تابش درمانی شود یا خیر.
پیش آگهی برای افرادی که دارای گلیوما هستند چیست؟
گلیوم‌های درجه بالا تومورهایی هستند که با پیش آگهی ضعیف، به سرعت رشد می‌کنند، به ویژه برای بیماران مسن‌تر. برای بیماران مبتلا به گلیوبلاستومای درجه 4 متوسط زمان بقا حدود 12 ماه است. تعداد کمی از بیماران مبتلا به گلیوبلاستوما(گلیومای درجه چهار) بیش از سه سال با درمان معمول زنده می‌مانند.
