افتادگی پا (Foot drop) به وضعیتی اشاره دارد که عضلاتی که مسئول خم شدن مچ و انگشتان پا هستند، ضعیف شده و نتوانند به طور صحیح عمل کنند. این شرایط باعث می‌شود که نوک پا در هنگام راه رفتن بر روی زمین کشیده شود. برای تغلب بر این مشکل، فرد باید زانوی خود را خم کند تا پا بیشتر از حد معمول در مرحله برداشتن قدم بالا بیاید (استپاژ، مرحله برداشتن قدم شبیه به بالا رفتن از پله). یک آزمون سریع برای تشخیص افتادگی پا، راه رفتن بر روی پاشنه پا است. اگر انجام این کار مشکل داشته باشد، احتمالاً پا دچار افتادگی است.
اگرچه افتادگی پا یک اختلال عصبی-عضلانی است که بر اعصاب و عضلات تأثیر می‌گذارد، اما در واقع به عنوان یک بیماری مستقل شناخته نمی‌شود. افتادگی پا نشانه‌ای از وجود یک مشکل زمینه‌ای است که احتمالاً در منطقه پایین کمر رخ می‌دهد.
علل زمینه‌ساز فوت دراپ را پیدا کنید
افتادگی پا، اگرچه یک اختلال عصبی-عضلانی است که بر اعصاب و عضلات تأثیر می‌گذارد، اما در واقع به عنوان یک بیماری مستقل شناخته نمی‌شود. افتادگی پا نشانه‌ای از وجود یک مشکل زمینه‌ای است که احتمالاً در منطقه پایین کمر رخ می‌دهد.
افتادگی پا می‌تواند به صورت موقتی یا دائمی باشد، بسته به علت زمینه‌ای و نوع درمان آن. بنابراین، برای شناسایی صحیح و به موقع بیماری زمینه‌ساز و جلوگیری از پیشرفت بیشتر و بروز عوارض دیگر به جز افتادگی پا، ضروری است که روند تشخیص توسط یک پزشک ماهر واگذار شود.
ارتباط با ما
[shortcode-variables slug=”alert”]دکتر مرادی، متخصص جراحی مغز و اعصاب ، با تجربه و مهارتی که در تشخیص و درمان انواع بیماریها و عارضه‌های مغز و اعصاب و ستون فقرات دارد، می‌تواند به شما برای پیدا کردن دلیل اصلی بیماری‌تان کمک کند و شما را در انتخاب بهترین روش درمان راهنمایی کرده و تا پایان روند درمان همراه شما باشد. برای رزرو وقت ملاقات با دکتر مرادی می‌توانید با شماره تلفن [shortcode-variables slug=”number”] تماس حاصل فرمایید.[shortcode-variables slug=”alert1″]
علت افتادگی مچ پا چه می‌تواند باشد؟
افتادگی پا نشانه یا نتیجه‌ای از یک عارضه زمینه‌ساز دیگر است. به طور کلی، دلایل افتادگی پا در یک یا چند تا از دسته‌های زیر جای می‌گیرد:
- آسیب عضلانی
- ناهنجاری‌های اسکلتی یا آناتومی که به پا آسیب وارد می‌کنند
- آسیب‌دیدگی اعصاب
عارضه‌ها و بیماری‌هایی که منجر به فوت دراپ می‌شوند عبارتند از:
- عارضه مرتبط با کمر
- سکته یا تومور مغزی
- بیماری پارکینسون
- دیابت
- بیماری اعصاب حرکتی
- ام اس
- واکنش نامطلوب به مواد مخدر یا الکل
- آسیب‌دیدگی ساق یا مچ پا
- زایمان
موارد بالا شامل علتهای اصلی افتادگی پا می‌باشند، ولی علل دیگری نیز در ایجاد این عارضه موثرند. برای مثال امکان دارد که عصب نازک‌نی در اثر جراحی تعویض مفصل لگن یا در اثر جراحت ناشی از دررفتگی زانو، دچار آسیب‌دیدگی شود.
چگونه کمردرد باعث افتادگی پا می‌شود؟
بعضی از عارضه‌های مرتبط با کمر باعث وارد شدن فشار بر اعصاب منتهی به عصب نازک‌نی می‌شوند.
عصب نازک‌نی از پایین زانو شروع شده و در قسمتهای خارجی پا ادامه پیدا می‌کند. این عصب به سمت مچ پا، مچ به پایین و انگشت شست می‌رود. عصب نازک‌نی باعث ایجاد احساس و برقراری ارتباط دستورالعملهای حرکتی به این قسمتها می‌شود. برای مثال عصب نازک‌نی به عضلاتی متصل است که باعث خم شدن مچ پا به سمت بالا و پایین می‌شود.
هرگونه گیرافتادگی (چسبندگی) یا آسیب به عصب نازک‌نی می‌تواند باعث افتادگی پا شود.
عارضه‌های مرتبط با کمر که باعث افتادگی پا می‌شوند عبارتند از:
فتق دیسک کمر
یکی از شایع‌ترین علل افتادگی پا فتق دیسک کمر بوده که بر اعصاب فشار وارد کرده یا باعث التهاب در عصبی می‌شود که در پا قرار دارد (عصب سیاتیک). فشار بر قسمتهای ضعیف دیسک (زیر ریشه عصبی) باعث ایجاد درد در اعصاب متصل به عصب سیاتیک می‌شود. این درد معمولاً در قسمت زیر زانو و پایین پا منتشر می‌شود. در صورت وجود این نوع درد، بی‌حسی و/یا دیگر علائم عصبی نیز بروز می‌کنند.
تنگی کانال نخاعی کمری
تنگی کانال نخاعی هنگامی ایجاد می‌شود که ریشه‌های عصبی ستون فقرات در اثر عواملی مانند زائده استخوانی، آسیب‌های مفصل فاست و/یا باریک شدن مجرای نخاعی دچار فشردگی یا التهاب می‌شوند. فشردگی و یا التهاب اعصاب ناشی از تنگی کانال نخاعی باعث ایجاد درد خصوصاً هنگام فعالیتهای شامل ایستادن و راه رفتن می‌شوند. تنگی کانال نخاعی به تدریج با گذر زمان ایجاد شده و در افراد بالای 60 سال بیشتر شایع است.
لغزندگی مهره کمر
لغزندگی مهره کمر در اثر لغزش یک مهره بر روی مهره زیرین ایجاد می‌شود و منجر به فشردگی یا التهاب عصب در کمر می‌شود. بسته به محل آسیب عصبی، ممکن است علائم در تمام طول پا بروز کنند.
شکستگی استخوانی
شکستگی مهره در کمر باعث تحریک شدن و وارد شدن فشار به اعصاب مربوطه شده و منجر به پادرد و احتمالاً دراپ فوت می‌شود.
امکان دارد درمان افتادگی با توجه به علائم ایجاد شده انجام شود. ولی تعیین علت اصلی افتادگی پا برای درمان کامل و مؤثر ضروری می‌باشد.
علائم افتادگی مچ پا چیست؟
متداول‌ترین نشانه افتادگی پا، گام‌برداری استپاژ می‌باشد که در این حالت فرد هنگام راه رفتن پای خود را شبیه گام برداشتن از راه پله، بیش از حد معمول بالا می‌آورد.
گام‌برداری استپاژ شامل یکی از موارد زیر می‌باشد:
- دشواری در حرکت دادن پا و نوک انگشتان
- کشیده شدن نوک انگشتان روی زمین
- ضربه خوردن غیرقابل کنترل انگشتان به زمین
عضلات مربوطه معمولاً پا را هنگام گام برداشتن از زمین بالا نگه می‌دارند. وقتی این عضلات ضعیف باشند، قادر به بالا نگه داشتن پا نبوده و پا روی زمین کشیده می‌شود.
علائم دیگری که با فوت دراپ همراه می‌باشند عبارتند از:
- ناتوانی در بالا بردن پا از ناحیه مچ
- عدم توانایی در بالا بردن انگشتان به سمت بدن (دورسیفلکشن)
- ناتوانی در گام برداشتن طبیعی
علائم دیگر افتادگی پا شامل یک یا چند تا از موارد زیر می‌باشند:
- حرکت تشدید شده لگن : در صورت افتادگی پا، امکان دارد لگن برای جلوگیری از کشیده شدن انگشتان بر زمین، حرکت بیشتری داشته باشد.
- لنگیدن پا :در این حالت پای آسیب‌دیده هنگام گام برداشتن می‌لنگد.
- سوزن‌سوزن شدن، بی‌حسی و درد مختصر در پا : شدت این علائم از سوزن‌سوزن شدن مختصر گرفته تا بی‌حسی کامل پا می‌باشند. این علائم باعث دشواری در انجام فعالیتهای روزانه مانند پیاده‌روی یا رانندگی می‌شوند. این نوع پادرد می‌تواند با کمردرد مرتبط باشد.
- دشواری در انجام فعالیتهایی که مستلزم استفاده از بخش قدامی (جلویی) پا است : برای مثال با وجود افتادگی پا، بالا رفتن از راه پله دشوار می‌شود.
- آتروفی عضلانی پا : آتروفی عضلانی به ضعف و کاهش توده عضلانی گفته می‌شود. از آنجایی که عضله درشت نئی پیشین، عضله دراز بازکننده انگشتان پا و عضله دراز بازکننده شست پا در اثر افتادگی پا آسیب می‌بینند، امکان وجود آتروفی وجود داشته و اعمال نیرو بوسیله پا دشوارتر می‌شود.
- افتادگی پا ممکن است در یک یا هر دو پا ایجاد شود : چنانچه افتادگی پا در اثر کمردرد ایجاد شود، معمولاً در یک پا بروز می‌کند.
با توجه به اینکه افتادگی پا علائم مختلفی دارد، علل ایجاد این عارضه بایستی ارزیابی شوند.
تشخیص
هنگام تشخیص افتادگی مچ پا، پزشک معمولاً مقیاسی که حرکت پا را از صفر تا 5 برآورد می‌کند به کار می‌برد. صفر نشان‌دهنده فلج کامل و پنج نشان‌دهنده توانایی کامل حرکتی است.
از آنجایی که افتادگی پا دلایل مختلفی دارد، پزشک بایستی در ابتدا علت زمینه‌ساز را تشخیص دهد. روند تشخیص افتادگی پا به شرح زیر می‌باشد :
- سابقه بیماری که شامل علائم ویژه افتادگی پا، بیمارهایی که فرد در گذشته به آن مبتلا بوده و مصرف هرگونه دارو می‌باشد.
- معاینه بدنی شامل بررسی ظاهری و ارزیابی عملکرد نادرست پا و مچ پا، و همچنین وجود هر گونه علائم آتروفی عضلانی می‌باشد.
- در صورت نیاز از آزمایشهای زیر نیز استفاده می‌شود :
- آزمایشهای تصویری برای بررسی بخشهای مجاور اعصاب آسیب‌دیده ( مثل ام آر آی)
- بررسی الکترودیاگنوستیک (EMG/NCS) برای تشخیص انواع آسیب عصبی.
- آزمایش خون برای تعیین علل متابولیک (سوخت و ساز) مانند دیابت یا اعتیاد به مصرف الکل
- آزمایش قند خون ناشتا، هموگلوبین، نیتروژن و کراتینین
درمان عارضه افتادگی پا و مچ پا
درمان افتادگی پا بسته به دلیل ایجاد این عارضه متفاوت می‌باشد. معمولاً درمان این عارضه شامل یک یا چند تا از موارد زیر می‌باشد:
روشهای جراحی و غیرجراحی درمان عوامل زمینه‌ساز بیماری
چنانچه افتادگی پا ناشی از کمردرد باشد، امکان دارد با استفاده از روشهای غیرجراحی بتوان این عارضه را درمان کرد.
دیسک کمر
در صورتیکه دیسک کمر باعث افتادگی پا شود، استفاده از روشهای درمانی غیرجراحی مانند فیزیوتراپی و تزریق آستروئید اپیدورال با استفاده از فلوروسکوپی مؤثر و سودمند می‌باشند. در برخی از موارد، امکان دارد برای جابه‌جایی دیسک جهت برداشتن فشار از روی اعصاب نیاز به جراحی باشد.
تنگی کانال نخاعی
درمان این عارضه شامل برنامه ورزشی زیر نظر متخصص فیزیوتراپی، تغییر در نحوه انجام حرکتها، تزریق اپیدورال یا مصرف داروهای ضدالتهاب مانند ایبوپروفن یا آسپیرین می‌باشد. در صورت لزوم امکان دارد از جراحی برای برداشت فشار استفاده شود.
لغزندگی مهره کمر
روشهای درمانی غیر جراحی برای این عارضه مشابه روشهای درمانی تنگی کانال نخاعی می‌باشند. امکان دارد برای درمان این عارضه از جراحی فیوژن ستون فقرات استفاده شود.
شکستگی مهره‌های ستون فقرات
تقریباً نیمی از شکستگی‌های ستون فقرات بدون هیچ گونه درد مشخصی در ناحیه کمر ایجاد می‌شوند. چنانچه مصرف داروهای مُسکن، انجام فعالیتهای درمانی مناسب یا استفاده از بریس تأثیر مثبتی در شکستگی نداشتند، امکان دارد از دو نوع جراحی کم‌تهاجمی برای بهبود استفاده شود:
- ورتبروپلاستی
- کیفوپلاستی
بریس و اسپلینت (ارتز) دراپ فوت
معمولاً اولین اقدام جهت درمان افتادگی پا، استفاده از ارتزهای مخصوص مانند بریس یا اسپلینت است. این ارتزها به طور عمده باعث ثبات مچ پا می‌شوند. بریس‌های مخصوص مچ پا (AFO) در هنگام راه رفتن، پا را از زمین بالا نگه می‌دارند و باعث ایجاد گامهای متعادل و طبیعی‌تر می‌شوند.
بریس‌های مخصوص برای دراپ فوت (فت دراپ)، مچ پا را در زاویه 90 درجه نگه داشته و از کشیده شدن پا روی زمین جلوگیری می‌کنند. این بریس‌ها راه رفتن را برای افراد مبتلا به دراپ فوت آسان‌تر می‌کنند. بریس‌های معمولی برای افتادگی پا از موادی مانند پلی‌پروپیلن ساخته می‌شوند و داخل کفش قرار می‌گیرند.
فیزیوتراپی
در بسیاری از موارد، برای کمک به عضلات آسیب‌دیده از ورزشهای خاصی استفاده می‌شود.
در مواردی که افتادگی پا باعث اختلال شدید در راه رفتن شود، انجام فیزیوتراپی ضروری است. ورزشهای فیزیوتراپی شامل تمرین گام برداشتن می‌باشند و به فرد آموزش می‌دهند تا به طور صحیح راه برود.
آیا آسیب عصب نازک‌نی دائمی می‌باشد؟
پاسخ به این سؤال به موارد مختلف بستگی دارد. در برخی از موارد برداشتن فشار از روی عصب نازک‌نی می‌تواند باعث رفع مشکلات عصبی در پا شود. ولی در موارد دیگر که علت افتادگی پا متفاوت می‌باشد، ممکن است آسیب عصبی دائمی باشد.
به طور کلی هرچه سریعتر برای درمان اقدام شود، شانس بهبودی از آسیب عصبی بیشتر می‌باشد. بنابراین چنانچه به طور متناوب دچار مشکلات ناشی از افتادگی پا می‌شوید، در اقدام برای درمان کوتاهی نکنید. درمان به موقع می‌تواند از مزمن شدن عارضه جلوگیری کند.
مدت زمان بهبودی نیز در افراد مختلف، متفاوت می‌باشد. ممکن است زنی که پس از زایمان دچار افتادگی پا شده است، پس از درمان خیلی سریع بهبود پیدا کند. ولی امکان دارد پای شخصی که در عمل جراحی یا در اثر جراحت دچار آسیب عصب نازک‌نی شده‌است، تا چندین ماه بهبود پیدا نکند.
در هر دو صورت با انجام اقدامات مناسب و درمان به موقع می‌توانید از افتادگی پا و ایجاد مشکلات ناشی از این عارضه جلوگیری کنید.
کپی فقط با ذکر لینک منبع بلامانع است.
