آبسه در مغز یک فرد سالم معمولا ناشی از عفونت باکتریایی است. آبسههای مغزی قارچی در افراد مبتلا به سیستم ایمنی ضعیف رخ میدهند. این عفونت موجب ورم مغز ناشی از تجمع چرک و سلولهای مرده میشود.
آبسه مغزی زمانی شکل میگیرد که قارچها، ویروسها یا باکتریها از طریق یک زخم در سر شما یا یک عفونت در جایی دیگر در بدن به مغز شما دست پیدا میکنند. عفونتهای دیگر قسمتهای بدن بین 20 تا 50 درصد تمام موارد آبسه مغزی را تشکیل میدهند. عفونتهای قلب و ریه یکی از شایعترین علل آبسههای مغزی هستند. با این حال، آبسههای مغزی نیز میتوانند از عفونت گوش یا سینوس، یا حتی یک دندان آبسه کرده شروع شوند.
مهمترین نکته در رابطه با این بیماری تشخیص و درمان به موقع توسط پزشک متخصص مغز و اعصاب است تا در صورت نیاز فورا مورد جراحی قرار گیرد. مراجعه به موقع به جراح مغز و اعصاب خطر این بیماری را تا حد بسیار زیادی کاهش میدهد.
[shortcode-variables slug=”alert”]
دکتر مرادی به عنوان جراح متبحر مغز و اعصاب میتواند بیماران را در مرحله تشخیص، درمان و جراحی همراهی نماید. برای دریافت مشاوره و مراجعه حضوری، میتوانید از طریق شمارههای [shortcode-variables slug=”number”] تماس حاصل فرمایید.
[shortcode-variables slug=”alert1″]
علائم آبسه مغزی چیست؟
علائم معمولا در عرض چند هفته به آرامی ایجاد میشوند، اما آنها همچنین میتوانند به طور ناگهانی رخ دهند. علائمی که باید مراقب آنها باشید عبارتند از:
- تفاوتها در فرآیندهای ذهنی، مانند افزایش گیجی، کاهش پاسخگویی و تحریک پذیری
- سر درد
- کاهش توانایی گفتاری
- کاهش احساس
- کاهش حرکات به علت از دست رفتن عملکرد عضله
- تغییرات در دید
- تغییر در شخصیت یا رفتار
- استفراغ
- تب
- لرز
- سفتی گردن، به ویژه هنگامی که با تب و لرز رخ میدهد.
- حساسیت به نور
در نوزادان و کودکان کم سن و سال، اکثر علائم مشابه هستند. با این حال، کودک شما ممکن است مبتلا به نشانههای دیگری از آبسه مغزی نیز باشد. نقطه نرم در بالای سر کودک شما، که نرمه سر یا ملاج نامیده میشود، ممکن است متورم یا برآمده باشد. سایر علائم در کودک شما میتوانند شامل موارد زیر باشند:
- استفراغ پرتابی
- گریه با صدای زیر
- حالت انقباضی در اندامها
چه چیزی باعث آبسه مغزی میشود؟
آبسه مغزی معمولا زمانی رخ میدهد که باکتریها یا قارچها وارد بافت مغزی میشوند. این میتواند ناشی از موارد زیر باشد:
- عفونت در بخش دیگری از جمجمه، مانند آبسه دندان، که میتواند به طور مستقیم در مغز گسترش یابد.
- عفونت در قسمت دیگری از بدن، برای مثال، عفونت که سبب گسترش ذات الریه از طریق خون به مغز میشود. اعتقاد بر این است که این نوع از عفونتها در حدود 1 مورد در هر 4 مورد از آبسههای مغز را تشکیل میدهند. افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف(سیستم دفاع بدن) خطر بیشتر ابتلا به آبسه مغزی ناشی از عفونتهای حمل شده توسط خون را دارند، زیرا سیستم ایمنی بدن آنها ممکن است قادر به مبارزه با عفونت اولیه نباشد. در صورتی که اچ آی وی یا ایدز دارید، شیمی درمانی میشوید یا داروی سرکوبکننده سیستم ایمنی مصرف میکنید، ممکن است سیستم ایمنی ضعیف شده داشته باشید.
- ضربه مانند یک آسیب شدید سر، که باعث ترک خوردن جمجمه میشود، و امکان وارد شدن باکتری یا قارچ را به مغز میدهد. به نظر میرسد ضربه مستقیم به جمجمه مسئول 1 مورد از بین هر 10 مورد آبسه مغز است.
عفونتها
رایجترین عفونتهای گزارش شده که ممکن است منجر به آبسه مغزی شوند، عبارتند از:
- عفونتهای دندانی یا درمان برای پوسیدگی دندان
- عفونتهای ریه مانند ذات الریه یا فراخ شدگی مزمن لولههای نایژه
- عفونتهای پوستی
- عفونتهای شکم، مانند پریتونیت(عفونت پوشش روده)
- عفونتهای لگنی، مانند عفونت پوشش مثانه(آماس مثانه)
- عفونتهای قلبی، مانند التهاب پوشش داخلی قلب
عفونتهای داخل جمجمه، مانند عفونت مداوم گوش میانی(otitis media)، سینوزیت(عفونت سینوسها، حفرههای پر از هوا در داخل استخوانهای گونه و پیشانی)، یا آماس استخوان پس گوش(عفونت استخوان پشت گوش) یک علت عمده آبسه مغزی است. با این حال، به دلیل درمانهای بهبود یافته، آبسه مغز در حال حاضر عوارض نادر این عفونتها است.
عوامل خطر چه هستند؟
تقریبا هر کس میتواند دچار آبسه مغزی شود، اما گروههای خاصی از افراد در معرض خطر بیشتری نسبت به دیگر افراد هستند. برخی از بیماریها، اختلالات و شرایطی که خطر ابتلا به این بیماری را افزایش میدهد عبارتند از:
- سیستم ایمنی در معرض خطر ناشی از اچ آی وی و ایدز
- سرطان و سایر بیماریهای مزمن
- بیماری قلبی مادرزادی
- آسیب عمده سر و یا شکستگی جمجمه
- مننژیت
- داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی، مانند داروهای مورد استفاده در شیمی درمانی
- سینوس مزمن یا عفونتهای گوش میانی
برخی از نقایص تولد اجازه میدهند که عفونتها به راحتی از طریق دندانها و رودهها به مغز برسند. یک نمونه از این نقایص تترالوژی فالوت است، که نقص قلبی میباشد.
آبسه مغزی چگونه تشخیص داده میشود؟
بسیاری از این علائم بسیار شبیه سایر بیماریها یا مشکلات مربوط به سلامتی هستند. در صورتی که دچار هرگونه از این علائم شدید، بلافاصله با پزشک خود صحبت کنید. به احتمال زیاد به آزمایش عصبی نیاز خواهید داشت. این آزمایش میتواند هر گونه افزایش فشار داخل مغز را که میتواند ناشی از تورم باشد، آشکار سازد. سی تی اسکن و ام آر آی نیز میتوانند برای تشخیص آبسه مغز مورد استفاده قرار گیرند.
در برخی موارد، پزشک ممکن است نیاز به انجام پونکسیون کمری یا اسپینال تپ داشته باشد. این روش شامل برداشت یک کمی مایع مغزی نخاعی برای آزمایش و بررسی مسائل دیگر به جز عفونت است. در صورتی که فرد مشکوک به وجود تومور مغزی قابل توجه باشد، پونکسیون کمری انجام نخواهد شد، زیرا این روش ممکن است به طور موقت فشار داخل جمجمه را بدتر کند. این اقدام به منظور پیشگیری از خطر هماتوم مغزی یا شکستن یک عروق خونی در مغز است.
درمان آبسه مغزی چیست؟
آبسه مغزی یک مشکل پزشکی جدی است و نیاز به بستری در بیمارستان دارد. فشار ناشی از تورم در مغز میتواند منجر به آسیب دائمی مغز شود.
در صورتی که آبسه درونی در مغز شما عمیق است یا به اندازه 2.5 سانتیمتر یا کمتر است، احتمالاً با استفاده از آنتیبیوتیکها درمان میشود. آنتیبیوتیکها همچنین برای درمان هر نوع عفونت زمینهای که ممکن است علت آبسه مغزی باشد، استفاده میشوند. آنتیبیوتیکهای گستردهطیف که قادر به کشتن انواع مختلف باکتریها هستند، معمولاً تجویز میشوند. شما ممکن است نیاز به بیش از یک نوع آنتیبیوتیک داشته باشید.
اگر با استفاده از آنتیبیوتیکها آبسه کوچکتر نشود، مرحله بعدی معمولاً جراحی است. همچنین، در صورت وجود آبسههای بزرگتر از 2.5 سانتیمتر، جراحی ممکن است ترجیح داده شود. جراحی برای درمان آبسه شامل باز کردن جمجمه و تخلیه آبسه است. مایعی که از آبسه خارج میشود، معمولاً جهت آزمایش به آزمایشگاه فرستاده میشود تا علت عفونت تعیین شود. داشتن اطلاعات در مورد علت عفونت به پزشک کمک میکند تا آنتیبیوتیکهای موثرتر را پیدا کند. همچنین، در صورتی که آنتیبیوتیکها نتیجه ندهند و موثر نباشند، ممکن است نیاز به جراحی ضروری باشد. بنابراین، تعیین نیاز به جراحی و اندازهگیری روشنتر درمان به پزشک کمک میکند.
جراحی باید در موارد شدید انجام شود، زمانی که آبسه باعث ایجاد فشار شدید در مغز میشود. پزشک شما ممکن است جراحی را بهترین گزینه برای موارد زیر ارائه دهد:
- آبسه مغزی شما در معرض خطر پاره شدن در داخل جمجمهتان است.
- آبسه مغزی شما حاوی گازهایی است که گاهی اوقات توسط باکتری تولید میشوند.
آیا میتوان از آبسهی مغزی جلوگیری کرد؟
آبسه مغزی یک عارضه جدی پزشکی است و پیشگیری از آن مهم است. شما میتوانید با نظارت بر هرگونه عارضه که میتواند منجر به آبسه مغزی شود خطر ابتلا به این عارضه را کاهش دهید. اولین نشانهای که از آبسه مغزی دیدید، با پزشک خود تماس بگیرید.
در صورتی که دچار هر نوع اختلال قلب هستید، قبل از انجام هرگونه اقدام دندانی يا اورولوژيکال با پزشک خود صحبت کنيد. پزشک شما میتواند آنتی بیوتیکها را قبل از انجام این روشها برای شما تجویز کند. این خطر عفونتی که میتواند به مغز گسترش یابد را کاهش میدهد.
عفونت چگونه وارد مغز میشود؟
عفونتهای مغزی به دلایل مختلف نسبتاً غیرمعمول هستند، از جمله سد خونی مغز. سد خونی مغز یک شبکه حفاظتی است که اجزای خاصی از خون را از رسیدن به مغز مسدود میکند و این امکان را به بقیه قسمتهای مغز میدهد.
گاهی عفونت میتواند از طریق سد خونی مغز وارد شود و مغز را آلوده و عفونی کند. این ممکن است در زمانی رخ دهد که التهاب باعث آسیب به استحکام و صحت سد خونی مغز شود و شکافها را باز کند.
عفونت مغزی از سه راه اصلی وارد مغز میشود. این میتواند از طریق خون به دلیل عفونت در منطقهای دیگر از بدن منتقل شود، یا از یک ناحیه نزدیک گسترش یابد، مانند عفونت گوش، یا ممکن است ناشی از ضربه وارد شود.
عفونت از جای دیگر در بدن
جریان خون ارگانیسمهای عفونی را حمل میکند. این مسیر حدود 25 درصد آبسهها را تشکیل میدهد.
اگر یک عفونت در جایی دیگر در بدن رخ دهد، میتواند از طریق جریان خون حرکت کند، از سد خونی مغز عبور کند و وارد مغز شود و مغز را آلوده و عفونی کند.
بسیاری از آبسههای مغزی باکتریایی از یک ضایعه در جایی دیگر در بدن ایجاد میشوند. مهم است که این ضایعه اولیه پیدا شود یا ممکن است یک عفونت تکراری در آینده وجود داشته باشد.
افراد مبتلا به سیستم ایمنی ضعیف خطر ابتلا به آبسه مغزی ناشی از عفونت حمل شده از خون بیشتری دارند.
نمونهها عبارتند از افراد مبتلا به ویروس اچ آی وی یا ایدز، نوزادان زیر 6 ماه، بیمارانی که شیمی درمانی میشوند، افرادی که مدت طولانی از استروئید استفاده میکنند و گیرندههای عضو پیوند شده بدن هستند که از داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی به منظور جلوگیری از عدم پذیرش ارگان استفاده میکنند.
رایجترین عفونتهایی که عامل ایجاد آبسه مغزی شناخته میشوند عبارتند از:
- اندوکاردیت عفونت دریچه قلب
- ذات الریه، برونشکتازی و سایر عفونتها و عارضههای ریه
- عفونتهای شکمی مانند پریتونیت، التهاب دیواره داخلی شکم و لگن
- آماس مثانه، یا التهاب مثانه و ديگر عفونتهای لگنی.
سرایت مستقیم
بین 50 درصد از آبسههای مغزی سرایت مستقیم دارند.
عفونتها داخل جمجمه شروع میشوند، برای مثال در بینی یا گوش، و به مغز گسترش مییابند.
نمونهها شامل اوتیت مدیای یا عفونت گوش میانی، ورم سینوسها، یا ماستوئیدیت، عفونت استخوان پشت گوش هستند.
محل آبسه ممکن است به ناحیه و نوع عفونت اصلی بستگی داشته باشد.
ترومای مستقیم
تروما درصد کمی از آبسه مغزی را در بر میگیرد.
ضربه به سر میتواند باعث شکستگی ترکیبی جمجمه شود، که در آن قطعاتی از استخوان به سمت مغز با فشار و زور جلو میروند و موجب آبسه مغزی میشوند. یک جسم خارجی مانند یک گلوله که در محل قرار دارد ممکن است یک منبع عفونت باشد.
به ندرت، یک آبسه مغزی ممکن است یک عارضه جراحی باشد.
افراد با سیستم ایمنی ضعیف بیشتر مستعد ابتلا به آبسه مغزی ناشی از قارچها و انگلها هستند.
