ضربه مغزی، که به طور عمومی به آن TBI می‌گویند، یک نوع آسیب شدید است که در برخی جوانب شباهت‌هایی با آسیب‌های دیگر دارد. اما در حقیقت، ضربه مغزی در لحظه‌ای تمام شباهت خود با سایر آسیب‌ها را از بین می‌برد. یک فرد در یک لحظه زندگی عادی و طبیعی خود را تجربه می‌کند و در لحظه بعد، زندگی او به طور ناگهانی تغییر می‌کند. ضربه مغزی در جوانب مختلف بسیار متفاوت است. زیرا مغز ما هویت و شخصیت ما را شکل می‌دهد، بنابراین عواقب ضربه مغزی بر تمام جنبه‌های زندگی ما از جمله شخصیت فردی ما تأثیر می‌گذارد. ضربه مغزی از شکستگی اعضای بدن یا سوراخ شدن ریه بسیار متفاوت است. آسیب در قسمت‌های دیگر بدن محدود به کارکرد آن قسمت می‌شود، اما شخصیت و توانایی‌های ذهنی تغییر نمی‌کنند. با این حال، در بیشتر موارد، ساختارهای مغزی قابل بهبود هستند و می‌توانند به شکل قبلی خود بازگردند.
[shortcode-variables slug=”alert”]ضربه مغزی متوسط ممکن است باعث اختلالات موقتی در سلول‌های مغزی شود. ضربه مغزی‌های جدی‌تر ممکن است باعث ایجاد کبودی، پارگی بافت‌ها، خونریزی و آسیب‌دیدگی‌های فیزیکی دیگر شده که عواقب بلند مدت یا مرگ را به دنبال خواهد داشت. مشکل ضربه مغزی باید فوراً زیر نظر متخصص جراحی مغز و اعصاب درمان شود تا سبب مشکلات جدی نگردد. دکتر مرادی به عنوان یک جراح متبحر با تشخیص و درمان ضربه مغزی به بیماران کمک می‌کند. برای مشاوره و مراجعه می‌توانید از طریق شماره‌های 02126350185 – 09912552234 تماس حاصل فرمایید.[shortcode-variables slug=”alert1″]
علل
ضربه مغزی به دلیل وارد آمدن ضربه به سر یا بدن به وجود می‌آید. میزان آسیب‌دیدگی می‌تواند به عوامل مختلفی مانند ماهیت اتفاق و شدت ضربه بستگی داشته باشد. ضربه مغزی ممکن است شامل یک یا چند عامل از عوامل زیر باشد:
- آسیب‌دیدگی سلول‌های مغزی ممکن است به قسمت‌هایی از جمجمه که مستقیماً ضربه خورده است محدود شود.
- ضربه شدید یا تکان شدید ممکن است باعث آسیب‌دیدگی در چند نقطه مغز شود زیرا مغز در جمجمه به سمت عقب و جلو حرکت می‌کند.
- چرخش شدید یا تکان‌های چرخشی ممکن است باعث پارگی ساختارهای سلولی شوند.
- از هم پاشیدگی مانند یک دستگاه انفجاری ممکن است باعث آسیب‌دیدگی‌های گسترده در مغز شود.
- فرو رفتن یک جسم در جمجمه نیز ممکن است باعث آسیب‌دیدگی‌های شدید و جبران‌ناپذیر در سلول‌های مغزی، عروق خونی و بافت‌های محافظ اطراف مغز شود.
- خونریزی در مغز یا اطراف آن، تورم و وجود لخته خون می‌تواند اکسیژن‌رسانی به مغز را مختل کرده و باعث آسیب‌دیدگی‌های گسترده در مغز شود.
علائم ضربه مغزی
ضربه مغزی ممکن است اثرات فیزیکی و روانی گسترده‌ای ایجاد کند. برخی علائم و نشانه‌ها ممکن است بلافاصله پس از ضربه مغزی ایجاد شده و برخی از علائم نیز پس از چند روز یا چند هفته مشاهده خواهند شود.
ضربه مغزی خفیف
برخی از علائم و نشانه‌های ضربه خفیف عبارتند از:
علائم فیزیکی
- از دست رفتن هوشیاری به مدت چند ثانیه تا چند دقیقه
- عدم بیهوشی ولی وجود وضعیت خستگی، گیجی یا ناهماهنگی
- سر درد
- حالت تهوع و استفراغ
- احساس خستگی مفرط یا خواب‌آلودگی
- اختلالات خواب
- خوابیدن بیش از حد معمول
- سرگیجه یا بی‌تعادلی
علائم حسی
- مشکلات حسی مانند تاری دید، زنگ زدن گوش، طعم بد در دهان و تغییر در توانایی بوییدن
- حساسیت به نور یا صدا
علائم شناختی یا روانی
- مشکلات حافظه یا تمرکز
- تغییر خلق و خو یا نوسانات خلقی
- احساس افسردگی یا اضطراب
ضربه‌های مغزی متوسط تا شدید
ضربه‌های مغزی متوسط تا شدید شامل علائم ضربه مغزی‌های خفیف بوده به اضافه علائم زیر که ممکن است در ساعات اولیه پس از حادثه یا چند روز پس از آن دیده شوند.
علائم فیزیکی
- از دست رفتن هوشیاری از چند دقیقه تا چند ساعت
- سردرد دائمی یا سر دردی که به تدریج تشدید می‌شود.
- حالت تهوع و استفراغ مکرر
- تشنج
- اتساع یک یا هر دو مردمک چشم
- تخلیه مایع شفاف از بینی یا گوش
- ناتوانی در بیدار شدن از خواب
- عدم هماهنگی در بدن
علائم روانی یا شناختی
- گیجی و سردرگمی شدید
- تحریک، مبارزه یا رفتارهای غیرعادی دیگر
- لکنت زبان
- رفتن به کما و اختلالات هوشیاری دیگر
علائم کودکان
کودکان نوپا یا خردسالانی که دچار ضربه مغزی شده‌اند ممکن است توانایی‌های ارتباطی خود را برای ابراز سر درد، مشکلات حسی، گیجی و علائم مشابه از دست بدهند. در ضربه مغزی کودکان ممکن است موارد زیر مشاهده شود:
- تغییر در عادات غذا و شیر خوردن
- گریه کردن مستمر و ناتوانی در تسلی دادن آنها
- تحریک‌پذیری آسان یا غیرعادی
- تغییر در توانایی‌های تمرکزی
- تغییر در عادات خواب
- احساس افسردگی یا ناراحتی
- عدم رغبت به اسباب‌بازی‌ها یا انجام فعالیت‌های مورد علاقه
چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد؟
همواره در صورتی که کودک شما به سر یا بدنش ضربه بخورد و نگرانی شما را برانگیزد یا تغییرات رفتاری در آن مشاهده کنید، باید به پزشک مراجعه کنید. اگر پس از ضربه به سر کودک علائم و نشانه‌های ضربه مغزی را تشخیص دهید، باید با مرکز مراقبت‌های فوری پزشکی تماس بگیرید. عبارت‌های “خفیف”، “متوسط” و “شدید” برای توصیف تأثیر ضربه بر عملکرد مغز استفاده می‌شود. حتی آسیب کوچکی در مغز می‌تواند جدی باشد و نیاز به مراقبت، توجه و تشخیص دقیق داشته باشد.
عواملی که احتمال ضربه مغزی را افزایش می‌دهند
افرادی که بیش از سایرین در معرض ضربه مغزی قرار دارند عبارتند از:
- کودکان به خصوص نوزادان تازه متولد شده تا کودکان 4 ساله
- جوانان به خصوص افرادی که در سنین بین 15 تا 24 سال هستند.
- افراد مسن که سن آنها بیش از 75 سال است.
تغییر در هوشیاری
ضربه مغزی متوسط تا شدید ممکن است باعث ایجاد تغییرات دائمی در هوشیاری، آگاهی یا رفتارهای واکنشی فرد شود. حالات مختلف هوشیاری عبارتند از:
- کما: فردی که به کما رفته است، هوشیار و آگاه نیست و نسبت به محرک‌ها واکنشی نشان نمی‌دهد. این به دلیل آسیب‌دیدگی‌های گسترده در همه قسمت‌های مغز اتفاق می‌افتد. پس از چند روز تا چند هفته، فرد یا از کما خارج شده یا وارد مرحله نباتی می‌شود.
- وضعیت نباتی: آسیب‌دیدگی گسترده در مغز باعث ورود فرد به حالت نباتی می‌شود. در این حالت، فرد از اطراف خود غافل است، اما ممکن است چشمان خود را باز کند، صدا تولید کند و به رفلکس‌ها واکنش نشان دهد یا حرکت کند. این ممکن است که فرد در حالت نباتی بماند و این وضعیت به طور دائمی باقی بماند. اما در بیشتر موارد، فرد به سمت هوشیاری جزئی پیشرفت می‌کند. در بیمارانی که پس از سکته مغزی تا سه ماه از وضعیت نباتی خارج نشوند، این وضعیت به صورت دائمی باقی خواهد ماند. اما در مورد ضربه‌های مغزی، وضعیت نباتی تا یکسال زمان برای بهبود دارد و سپس به صورت دائمی باقی می‌ماند.
- وضعیت هوشیاری حداقلی: وضعیت هوشیاری حداقلی وضعیتی است که هوشیاری در آن به شدت تغییر می‌کند اما برخی نشانه‌های خودآگاهی یا آگاهی نسبت به محیط دیده می‌شود. این غالباً یک حالت گذرا از کما یا وضعیت نباتی به بهبودی بیشتر است.
- سندرم قفل شده: فرد مبتلا به سندرم قفل شده نسبت به اطراف خودآگاه و هوشیار است اما قادر به تکلم یا تحرک نیست. فرد ممکن است قادر به برقراری ارتباط با حرکات چشم و چشمک زدن باشد. این وضعیت به دلیل آسیب‌دیدگی‌های قسمت پایین مغز و ساقه مغز اتفاق می‌افتد. این حالت به ندرت پس از وارد شدن ضربه به وجود می‌آید و معمولاً سکته مغزی در این بخش از مغز باعث به وجود آمدن این وضعیت می‌شود.
- مرگ مغزی: زمانی که هیچ فعالیت قابل اندازه‌گیری در مغز و ساقه مغز انجام نشود، مرگ مغزی رخ می‌دهد. برداشتن دستگاه‌های تنفسی در افرادی که تشخیص داده می‌شود دچار مرگ مغزی شده‌اند باعث قطع تنفس و در نهایت نارسایی قلبی می‌شود. مرگ مغزی برگشت‌پذیر نیست.
پیشگیری
با رعایت نکات زیر احتمال ضربه مغزی را کاهش دهید:
- کمربند ایمنی و ایربگ: همیشه در اتومبیل از کمربند ایمنی استفاده کنید. یک کودک باید همیشه در صندلی عقب بنشیند و کمربند ایمنی که مناسب با اندازه و وزن او است را ببندد.
- استفاده از مواد مخدر و الکل: زمانی که تحت تأثیر الکل و مواد مخدر شامل داروهای تجویزی که می‌تواند توانایی‌های رانندگی شما را مختل کند هستید رانندگی نکنید.
- کلاه کاسکت: زمانی که با موتور سیکلت، دوچرخه، اسکیت، اسنوبرد حرکت می‌کنید حتماً از کلاه کاسکت استفاده کنید. همچنین در هنگام بازی بیس‌بال یا ورزش‌های پربرخورد، اسکی، اسکیت، اسنوبرد یا اسب‌سواری از وسایل مناسب برای حفاظت از سر خود استفاده کنید.
