ایا بیماری شانه یخ زده (فروزن شولدر) درمان قطعی دارد؟

عارضه شانه یخ زده (فروزن شولدر) به وضعیتی پیچیده درشانه اطلاق میشود که اکثراً درک درستی از آن ندارند. این عارضه که بسیار طولانی مدت نیز هست از نظر جسمانی فرد را کاملا ناتوان میکند و برای درمان به فیزیوتراپی نیاز دارد.

عارضه شانه یخ زده که اغلب با آسیب روتاتور کاف یا همان آسیب عضلات شانه اشتباه گرفته می شود، باعث درد و سفتی مفصل شانه می شود. اما، فیزیوتراپی می تواند در تسریع روند بهبودی مؤثر باشد. در اینجا، ما همه آنچه شما باید در مورد شانه یخ زده و اینکه چگونه فیزیوتراپی می تواند در درمان این عارضه مؤثر باشد را به شما میگوییم.

عارضه شانه یخ زده چیست؟

عارضه شانه یخ زده که آنرا با عنوان چسبندگی مفصلی نیز میشناسند دلیل اصلی درد طاقت فرسای شانه است. این عارضه تنها در 2 درصد از 5 درصد مردم شایع است وبسیاری از مبتلایان به عارضه شانه یخ زده به دنبال راهکاری مؤثر برای تسکین درد آن هستند.

درد و سفتی ناشی از عارضه ی شانه یخ زده زمانی رخ می دهد که مفصل شانه ملتهب شده و چسبندگی های فیبروتیک حرکت شانه را محدود میکند.

هنگامی که دچار عارضه شانه یخ زده میشوید، مفصل شانه سفت و بی‌تحرک شده و نتیجه این حالت درد و سفتی شدید است.

عارضه شانه یخ زده که اغلب با آسیب روتاتور کاف یا همان آسیب عضلات شانه اشتباه گرفته می شود. با این حال، این دو عارضه کاملاً با هم متفاوت هستند و نیاز به درمان متفاوتی دارند. به طور خلاصه، عارضه شانه یخ زده به معنی درد شدید ناحیه شانه و در پی آن، از دست دادن عملکرد شانه و سفتی شانه است.

علل شانه یخ زده

علت‌های ایجاد عارضه شانه یخ زده هنوز هم موضوع تحقیقات و بررسی‌های پزشکی است و دلایل دقیق بروز این عارضه هنوز مشخص نشده است. در حالی که شرایط سلامتی مانند دیابت، اختلالات تیروئید و بیماری‌های قلبی ممکن است احتمال ابتلا به عارضه شانه یخ زده را افزایش دهند، اما هنوز ارتباط قطعی بین این بیماری‌ها و عارضه شانه یخ زده تایید نشده است.

در حالی که متخصصان حوزه پزشکی لزوماً علل اصلی ایجاد عارضه ی شانه یخ زده را نمیدانند، برخی ازعوامل وجود دارند که خطر ابتلا به این عرضه را تشدید میکنند.

عواملی که احتمال ابتلا به شانه منجمد یا شانه یخ زده را بالا میبرند

افرادی که بیشترین احتمال ابتلا به شانه یخ زده را دارند در گروه های زیر قرار می گیرند:

• بیماران دیابتی
• مبتلایان به کم کاری تیروئید
• مبتلایان به سندرم متابولیک
• افراد 40 تا 60 ساله

با این حال، تعدادی از عوامل مؤثر دیگر در ابتلا به شانه یخ زده وجود دارد، از جمله:

• دیابت
• سکته
• تیروئید
• آسیب شانه
• بیماری انقباضی دوپویترن
• پارکینسون
• سندرم درد منطقه ای پیچیده
• نوع بیماری که در آن خون به استخوان نمیرسد، استخوان فاقد خون
• بیماری سل
• تنگی نفس
• سرفه شدید
• اختلالات تنفسی
• بیماری متاستاتیک
• روماتیسم
• درگیری مضمن مفاصل
• تب، لرز، درد مزمن شدید
• سابقه سرطان
• آسیب شناسی سیستمیک

بنابراین، اگر در قسمت شانه دچار درد و سفتی شده اید و یک یا چند عامل از عواملی که در افزایش احتمال ابتلا به عارضه شانه یخ زده مؤثر است را دارید، با پزشک متخصصی جهت تشخیص عارضه مشورت کنید.

علائم شانه یخ زده

سه مرحله مجزا در عارضه شانه یخ زده یا منجمد وجود دارد: سفتی، یخ زدگی و ذوب شدن (شل شدن).

مرحله 1: فاز سفتی

درمرحله اولیه شانه یخ زده، درد شدید شانه و شروع سفتی را تجربه خواهید کرد. این مرحله، مرحله ای است که شانه شما کاملاً یخ زده نیست، اما شروع به یخ زدن و سفت شدن می کند.

مرحله 1 شانه یخ زده می تواند بین 3 تا 9 ماه طول بکشد. اگرچه این مدت زمان برای تحمل درد طولانیست، اما درمان تهاجمی در این مرحله توصیه نمیشود. با این حال، درمانهای تسکین درد مانند داروهای ضد التهابی بهترین گزینه شما در این دوره دردناک خواهد بود.

مرحله 2: فاز یخ زدگی

در مرحله یخ زدگی، شانه شما بیشترین میزان سفتی را خواهد داشت. انتقال از مرحله 1 به مرحله 2 می‌تواند دردناک باشد، اما ویژگی غالب مرحله 2 ناتوانی در حرکت دادن شانه است زیرا درد در اواخر مرحله 2 شروع به کاهش می کند.

مرحله 2 در عارضه شانه یخ زده ممکن است بین 9 تا 15 ماه طول بکشد. در مرحله 2، فیزیوتراپی می تواند برای بهبود دامنه حرکتی بسیار مفید باشد، در حالی که این درمان تسکین درد را نیز بدنبال دارد.

مرحله 3: مرحله ذوب شدن یخ زدگی یا شل شدن سفتی شانه

سومین مرحله شانه یخ زده مرحله شل شدن شانه است. در مرحله 3 سفتی و درد شانه به تدریج از بین می رود. دامنه حرکتی شانه برگشته و شانه یخ زده شما “ذوب می شود”(یعنی سفتی و عدم حرکت شانه از بین میرود).

مرحله ذوب می تواند بین 15 تا 24 ماه طول بکشد فیزیوتراپی، دوباره، بهترین درمان در مرحله 3 است.

به طور متوسط ​، گذراندن هر سه مرحله شانه یخ زده می تواند حدود 30 ماه طول بکشد. با این حال، در مراحل بعدی نیز،فیزیوتراپی می تواند روند بهبودی را تسریع کند.

شانه یخ زده چگونه تشخیص داده می شود؟

چگونه میتوان در وهله اول تشخیص داد که به عارضه شانه یخ زده مبتلا شده اید؟

چندین راه برای تشخیص شانه یخ زده وجود دارد. اولین قدم این است که با فیزیوتراپیست خود مشورت کنید تا طی جلسه ای معاینه شوید و متخصص تشخیص بدهد که دچار این عارضه شده اید یا خیر.

مشکلات رایج مرتبط با عارضه شانه یخ زده عبارتند از:

• ناتوانی در بالا بردن دست
• ناتوانی در پرتاب توپ
• ناتوانی در حرکت سریع دست
• به عنوان مثال، ناتوانی دست در دستیابی به پشت برای بستن سوتین یا بستن دکمه های پیراهن
• ناتوانی دست در رسیدن به پهلو و پشت و بستن کمربند
• ناتوانی در خوابیدن یا دراز کشیدن به پهلو

تشخیص اشتباه شانه یخ زده بجای آسیب روتاتور کاف و بالعکس بسیار رایج است؛ بنابراین، مهم است که به فیزیوتراپیست مراجعه کنید و از تشخیص دقیق آن متخصص بهره ببرید.

درمان شانه منجمد یا شانه یخ زده

درمان شانه یخ زده، بسته به مرحله آن که در آن قرار دارید، متفاوت است. عارضه شانه یخ زده باعث ایجاد درد و سفتی در منطقه شانه می‌شود و ممکن است مدت زمان آن از چند ماه تا چند سال متغیر باشد. درمان در خانه با استفاده از گرما، حرکات کششی و تمرینات می‌تواند سفتی را کاهش داده و درد را تسکین دهد. با این حال، برای بهبود کامل، نیاز به تحت درمان بودن تحت نظر پزشک یا فیزیوتراپیست دارید. اگر علائم اولیه شانه یخ زده را تجربه می‌کنید، بهتر است با پزشک خود مشورت کرده و درمان را با راهنمایی و نظارت او آغاز کنید.

به شانه خود استراحت دهید

در مرحله اولیه شانه یخ زده، شانه در مرحله “انجماد” قرار دارد. در این مرحله، درد شدید شانه در شب بدتر می‌شود و مفاصل شانه سفت می‌شوند. استراحت و اجتناب از حرکات مکرر یکی از راه‌های کنترل درد در عارضه شانه یخ زده است. با این حال، پس از بهبود اولیه، باید مراقب باشید که شانه خود را به‌طور کامل بی‌حرکت و بی‌استفاده رها نکنید. تحرک داشتن شانه، حتی به میزان کم، می‌تواند در طولانی مدت مؤثر باشد.

استفاده از کمپرس یخ و گرما برای تسکین درد شانه

عارضه شانه یخ زده اغلب در اثر آسیب به شانه ایجاد می شود. استفاده از کمپرس یخ می تواند با منقبض کردن رگ های خونی و به حداقل رساندن تورم، درد را کاهش دهد. گرما نیز می تواند درد را تسکین داده و زمان بهبودی را تسریع کند.

در سه روز اول پس از آسیب، ابتدا از یخ استفاده کنید و سپس از گرم کردن ناحیه کمک بگیرید. استفاده ی خیلی زود از گرما، باعث کبودی یا تورم بیش از حد ناحیه می شود.

پوشیدن شانه بند

اگر عارضه ی شانه یخ زده شما به دلیل آسیب شانه ایجاد شده باشد، جهت بهبودی پارگی روتاتور کاف باید شانه بندهای مخصوصی بپوشید تا دامنه حرکتی مفصل را تا زمان بهبودی کامل مفصل محدود کنند.

با این حال، اگر در بافتهای زیرین شانه خود آسیبی ندارید، نباید از شانه بند استفاده کنید. به طور کلی، اگر شانه یخ زده دارید، نباید شانه خود را بی حرکت کنید چرا که تحرک داشتن شانه برای جلوگیری از ابتلا به عارضه ی یخ زدگی شانه حیاتی است.

ماساژ جهت تسکین

ماساژ دادن می تواند تنش و سفتی عضلات شانه در افرادی که به عرضه شانه یخ زده مبتلا شده اند را تسکین دهد. برای این کار به سراغ یک ماساژور حرفه ای بروید که می تواند به عمق بافت نرم فشار بیاورد و به مناطقی برسد که شما نمی توانید. خودتان هم میتوانید با ماساژ دادن ساده آن ناحیه، به بهبود رباط و مفاصل سفت شده کمک کنید.

قرص های استروئیدی و تزریق استروئید

داروهای موسوم به “گلوکوکورتیکوئیدها” که معمولاً به عنوان “استروئیدها” شناخته می شوند، می توانند علائم شانه منجمد را برای چند هفته تا چند ماه تسکین دهند. هنگام استفاده از استروئیدها برای درمان شانه یخ زده، پزشکان معمولاً آنها را مستقیماً به مفصل شانه تزریق می کنند. پزشکان معمولاً تمایل ندارند استروئیدها را به صورت قرص برای شانه یخ زده تجویز کنند، زیرا قرص ها می توانند عوارض جانبی متعددی ایجاد کنند و تزریق مؤثر است. با این حال، حتی تزریق ها برای مدت محدودی درد را تسکین می دهند و اگر بیماری در مراحل اولیه خود باشد، بهترین اثربخشی را دارند. مهمترین مسئله این است که حتی با وجود تزریق مستقیم، زدن سوزن به نقطه ی درستی از مفصل کار بسیار دشواری است بنابراین قرص ها هم همیشه به آن قسمتی که باید اثر گذاری ندارند. (یعنی قرص ها به قسمت دیگری از بدن اثر کرده و عوارض بدتری بدنبال دارند).

درمان دیگری که “هیدرودیلاتاسیون” نامیده می شود شامل تزریق گلوکوکورتیکوئید وسالین به شانه برای ارتجاع و منبسط کردن مفاصل است و این درمان اغلب تسکین مؤثر و کوتاه مدتی را فراهم می کند. با این حال، هنوز مشخص نیست که آیا تسکین ناشی از اثر مستقیم گلوکوکورتیکوئید است یا ارتجاع مفاصل.

فیزیوتراپی

فیزیوتراپی رایج‌ترین نوع درمان شانه‌ی یخ زده است. هدف کشیدن مفصل شانه‌‌‌تان و باز گرداندن تحرک از بین رفته است. این درمان می‌تواند از چند هفته تا نه ماه طول بکشد تا نتیجه بگیرید. دادن برنامه‌ ی ورزشی در خانه با انجام حرکات ورزشی بسیار آرام ضروری است. اگر بعد از شش ماه ورزش سخت روزانه نتیجه نگرفتید، با پزشکتان درباره‌ی گزینه‌ها‌ی دیگر صحبت کنید.

سایر آسیب های شانه که باعث عارضه ی شانه یخ زده می شود عبارتند از: پارگی روتاتور کاف و گرفتگی شانه. به طور کلی، کار با فیزیوتراپی برای عارضه ی شانه یخ زده سرعت بهبود را به میزان قابل توجهی افزایش می دهد.

تحریک عصبی الکتریکی ماورا پوستی (TENS)

مشابه ماساژ، دستگاه تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست (TENS)، دستگاه کوچکی است که از تکه های چسبنده ای که بر روی بدن قرار گرفته است برای انتقال جریان الکتریکی ضعیفی استفاده می کند. این درمان بدون درد از طریق مسدود سازی عصب های انتقال درد و از طریق تحریک ترشح اندورفین که هورمون های مسدود کننده درد هستند، مؤثر واقع میشود. می توان از دستگاه تحریک الکتریکی عصب در قسمت بالای بازو و شانه برای تسکین درد ناشی از یخ زدگی شانه استفاده کرد. این نوع درمان، درمانی عالی است که از دارو استفاده نمی کند و تقریباً در هر مکانی قابل استفاده است.

تمرینات ورزشی مؤثر در درمان شانه یخ زده

در مرحله یخ زدگی، حرکات ملایم و بسیار آرام شانه، بهترین برنامه درمانی است. چرا که زیاده روی در انجام حرکات می تواند وضعیت شانه یخ زده شما را بدتر کند. زیر نظر فیزیوتراپیست بودن در این مرحله از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.

در مرحله ذوب (شل شدن)، تمرینات افزایش دامنه حرکتی و تقویت شانه بهترین گزینه درمانی هستند. باز هم زیر نظر یک فیزیوتراپیست بودن برای اطمینان از صحیح بودن حرکات، حائز اهمیت است.

تمرینات مفاصل محصور شانه یا همان شانه یخ زده با حرکات کششی شروع می شود و به سمت تقویت مفاصل شانه میرود. فیزیوتراپیست یک برنامه تمرینی متشکل از حرکات ورزشی مناسب برای درمان مؤثر شانه یخ زده در اختیار شما قرار می دهد.

در لیست زیر، برخی از رایج ترین تمرینات ورزشی برای مفاصل محصور شده شانه را مرور می کنیم.

با چند حرکت کششی شروع کنید.

حرکت کششی آونگ

• شانه های خود را شل کنید و کمی به سمت جلو خم شوید و بگذارید بازوی شما شل شود.
• بازوی خود را در یک دایره کوچک بچرخانید و ده چرخش در هر جهت در روز انجام دهید.
• با افزایش تحرک، قطر دایره را به آرامی افزایش دهید و وزنه ها را برای کشش عمیق تر اضافه کنید. فقط زیاده روی نکنید!

حرکت کششی با حوله

یک قسمت از یک حوله حدوداً یک متری که در پشت کمر شما قرار دارد را نگه دارید و انتهای دیگر را با دست دیگر خود بگیرید. حوله را در موقعیت افقی نگه دارید. از بازوی سالم خود استفاده کنید تا بازوی آسیب دیده را به سمت بالا کشیده و در آن کشش ایجاد نمایید. شما همچنین می توانید یک نسخه پیشرفته این تمرین را با حوله ای که روی شانه سالم قرار گرفته است، انجام دهید. پایین حوله را با دست آسیب دیده نگه دارید و آن را با دست سالم به سمت پایین کمر بکشید. این حرکت را 10 تا 20 بار در روز انجام دهید.

پیاده روی انگشتی (Finger walk)

با فاصله سه چهارم طول دست از دیوار قرار بگیرید. صورت به سمت دیوار باشد. با استفاده از نوک انگشتان دست آسیب دیده در ارتفاع کمر سعی کنید دیوار را لمس نمایید. آرنج خود را کمی خم کنید، به آرامی با انگشتان دست خود بر روی دیوار شبیه به عنکبوت راه بروید، تا جایی که به راحتی می توانید بازو را بلند نمایید، ادامه دهید. انگشتان شما، و نه عضلات شانه باید این کار را انجام دهند. بازو را به آرامی پایین بیاورید (در صورت لزوم با کمک بازوی سالم) و تکرار کنید. این تمرین را 10 تا 20 بار در روز انجام دهید.

رسیدن به تقاطع بدن (Cross-body reach)

• در حالت نشسته یا ایستاده، از آرنج دیگر خود برای بلند کردن و کشیدن دست سمت آسیب دیده (مطابق تصویر) استفاده کنید.
• بازوی سمت آسیب دیده را تا انتهای سمت دیگر بدن (رسیدن به تقاطع بدن) بکشید. از بازوی سالم خود برای اعمال فشار ملایم و کشش بر شانه آسیب دیده خود استفاده کنید.
• به مدت 15 تا 20 ثانیه 10 تا 20 بار در روز نگه دارید.

پس از این مراحل، می توانید برخی از تمرینات ورزشی تقویت کننده کپسولیت شانه را اجرا کنید.

چرخش به سمت بیرون

• در حالی که آرنج های خود را در زاویه 90 درجه خم کرده و به سمت دنده ها جمع کرده اید، هر سر نوار مقاوم را در هر دست نگه دارید.
• قسمت پایینی بازو آسیب دیده را به سمت بیرون بچرخانید و پنج ثانیه نگه دارید. 10 تا 15 بار تکرار کنید.

چرخش به داخل

• یک باند یا نوار مقاوم را به دستگیره درب بسته وصل کنید.
• باند را با بازوی آسیب دیده خود بگیرید، آرنج را 90 درجه خم کرده و نزدیک دنده ها قرار دهید.
• قسمت پایینی بازو را به سمت بدن خود بچرخانید و پنج ثانیه نگه دارید. 10 تا 15 بار تکرار کنید.

یادآوری: بهتر است که برای جلوگیری از آسیب دیدگی های مضاعف، تمامی این حرکات زیر نظر یک فیزیوتراپیست صورت گیرد.

جراحی

هنگامی که سایر درمانها مؤثر نیستند و اگر حداقل بعد از یک سال تحت درمان بودن بهبودی حاصل نشد، پزشک ممکن است جراحی را به عنوان آخرین راه توصیه کند. هدف اصلی جراحی آزادسازی مفصل شانه و بهبود حرکت آن است. دو نوع اصلی جراحی عبارتند از: آرتروسکوپی و جراحی بسته.

• آرتروسکوپی شانه: جراحی آرتروسکوپی برای شانه یخ زده شامل استفاده از برش های کوچک برای قرار دادن دوربین برای مشاهده ی میزان آسیب وارده به شانه است. جراح ارتوپدی نواحی سفت و ضخیم شده کپسول مفصل را قطع می کند تا شانه آزاد شود. بیمار پس از جراحی باید برنامه توان‌بخشی منظم و شدیدی را با پشتکار دنبال کند.
• مانیپولاسیون (دستکاری) یعنی مانور و چرخاندن شانه: این روش شامل تجویز بی حسی برای خواباندن بیمار است. سپس پزشک شانه را حرکت داده تا چسبندگی های محکم و بافت اسکار را کشیده یا پاره کند. هدف بهبود دامنه حرکتی بیمار در شانه بدون جراحی است.

چگونه از عارضه شانه یخ زده جلوگیری کنیم؟

اگر دچار آسیب شانه شده اید، تمرینات ورزشی اولیه تمرکز بر دامنه حرکتی ممکن است خطر ایجاد عارضه شانه یخ زده را کاهش دهد. این کار باید با دستور پزشک معالج شما انجام شود، بنابراین بلافاصله پس از آسیب، تحت معاینه ی پزشک خود باشد تا نگرانی های شما برطرف شود.