فیستول شریانی یا AVF، یک وضعیت غیرطبیعی است که در آن عروق در اطراف مغز یا نخاع به صورت ناشایست به یک یا چند شریان متصل می‌شوند. در این وضعیت، شریان‌ها خون را از قلب به بافت‌ها منتقل می‌کنند و رگ‌ها خون را از بافت به قلب باز می‌گردانند. اما در فیستول شریانی، شریان‌ها به طور مستقیم به رگ‌ها یا فضاهای وریدی به نام سینوس متصل می‌شوند. این وضعیت باعث بروز مشکلات متعددی می‌شود.
فرق فیستول شریانی با ناهنجاری شریانی (AVM) در این است که AVM در داخل بافت مغز یا نخاع واقع شده است، در حالی که فیستول شریانی در پوشش مغز یا نخاع، مانند سخت شامه یا آراکنویید قرار دارد.
یکی از مشکلات جدی مرتبط با فیستول شریانی این است که خون شریانی با فشار بالا به رگ‌ها یا سینوس‌های وریدی منتقل می‌شود که خون را از مغز یا نخاع خارج می‌کنند. این موضوع باعث افزایش فشار بر روی سیستم وریدی در اطراف مغز یا نخاع می‌شود.
فیستول شریانی وریدی در دیالیز
فیستول‌های شریانی در هر جایی در بدن می‌توانند ایجاد شوند. فیستول‌های شریانی همچنین اغلب برای استفاده در دیالیز در افراد مبتلا به بیماری کلیوی، ایجاد می‌شوند.
ولی این نوع از فیستول که به صورت تعمدی توسط پزشک برای بیماران دیالیزی ایجاد می‌شود با فیستول شریانی و وریدی که به عنوان عارضه در این مطلب مورد بحث است، متفاوت می‌باشد.
فیستول شریانی بزرگی که بدون درمان بماند، می‌تواند منجر به عوارض جدی شود. اگر برای دیالیز شما، فیستول شریانی ایجاد شده است، پزشکان برای بررسی عوارض شما را تحت نظارت قرار خواهند داد.
ارتباط با ما
[shortcode-variables slug=”alert”]برای کسب اطلاعات بیشتر و جامع‌تر درمورد این بیماری و راه‌های درمان آن می‌توانید با دکتر مرادی، متخصص جراحی مغز و اعصاب در ارتباط باشید. جهت رزرو نوبت با شماره تلفن‌های [shortcode-variables slug=”number”] تماس حاصل فرمایید.[shortcode-variables slug=”alert1″]
علت بروز انواع فیستول شریانی و وریدی چیست؟
دلایل فیستول شریانی عبارتند از:
کاتتریزاسیون قلبی
فیستول شریانی ممکن است به عنوان یک عارضه از روشی به نام کاتتریزاسیون قلبی ایجاد شود. در طی کاتتریزاسیون قلبی، یک لوله بلند و نازک به نام کاتتر به داخل شریان یا رگی در کشاله ران، گردن یا بازوی شما وارد می‌شود و از طریق رگ‌های خونی به قلب شما وارد می‌شود.
اگر سوزن مورد استفاده در کاتتریزاسیون، در طی عمل جراحی از شریان و ورید عبور کند و شریان گشاد (بزرگتر) شود، می‌تواند فیستول شریانی ایجاد کند. این اتفاق به ندرت رخ می‌دهد.
آسیب‌هایی که پوست را سوراخ می‌کند
همچنین ممکن است پس از یک آسیب سوراخ کننده پوست، مانند گلوله خوردن یا زخم چاقو، فیستول شریانی ایجاد شود. این وضعیت ممکن است زمانی اتفاق بیفتد که زخم شما در بخشی از بدن ایجاد شده که یک رگ و شریان در کنار آن قرار دارند.
به دنیا آمدن با فیستول شریانی
بعضی از افراد با فیستول شریانی متولد می‌شوند (مادرزادی). اگرچه دلیل دقیق آن مشخص نیست، در فیستول شريانی مادرزادی، شریان‌ها و رگ‌ها به درستی در رحم شکل نمی‌گیرند.
“بیماری‌های ژنتیکی
فیستول شریانی در ریه‌ها (فیستول شریانی ریوی) می‌تواند به علت بیماری ژنتیکی (بیماری اوسلر- وبر- راندو، که به تلانژکتازیای هموراژیک ارثی نیز شناخته می‌شود) ایجاد شود که باعث شکل گیری عروق خونی غیر طبیعی در بدن، به ویژه در ریه‌ها، می‌شود.
ایجاد فیستول با جراحی (AV فرآیند فیستول)
افرادی که نارسایی کلیه مرحله پیشرفته دارند، ممکن است فیستول شریانی نیز داشته باشند که به صورت جراحی ایجاد شده است تا دیالیز را ساده‌تر کند. اگر سوزن دیالیز به دفعات بسیار در ورید قرار داده شود، رگ ممکن است زخمی و نابود شود.
ایجاد فیستول شریانی، با اتصال رگ به یک شریان مجاور، آن را گشاد می‌کند و باعث می‌شود که سوزن برای دیالیز راحت‌تر وارد شود و منجر به سریع‌تر شدن جریان خون می‌گردد. این فیستول AV معمولا در ساعد ایجاد می‌شود.
علائم فیستول شریانی چه می‌تواند باشد؟
فیستول‌های شریانی کوچک در پاها، بازوها، ریه‌ها، کلیه‌ها یا مغز اغلب علائم و نشانه‌هایی ندارند و معمولا به غیر از نظارت دکتر نیازی به درمان ندارند. فیستول‌های شریانی بزرگتر می‌توانند علائم و نشانه‌هایی ایجاد کنند.
علائم و نشانه‌های فیستول شریانی ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- رگ‌های برجسته بنفش رنگ، که می‌توانید از روی پوست خود ببینید، و شبیه به رگ‌های واریسی هستند
- تورم در بازوها یا پاها
- کاهش فشار خون
- خستگی
- نارسایی قلبی
چه زمان باید به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر هر کدام از این نشانه‌ها و علائم را دارید و فکر می‌کنید که ممکن است فیستول شریانی داشته باشید، قرار ملاقاتی برای مراجعه به پزشک ترتیب دهید. تشخیص زود هنگام فیستول شریانی می‌تواند شرایط شما را آسان‌تر کند و خطر ابتلا به عوارض مانند لخته شدن خون و یا در موارد شدید نارسایی قلبی را کاهش دهد.
عوارض بیماری فیستول شریان و ورید
اگر فیستول شریانی بدون درمان رها شود، می‌تواند عوارضی ایجاد کند، که برخی از آن‌ها ممکن است جوی باشند. این عوارض عبارتند از:
نارسایی قلبی
این وضعیت جدی‌ترین عارضه فیستول شریانی بزرگ است. از آن جا که خون شما از طریق فیستول شریانی سریع‌تر از عبور از شریان‌ها، مویرگ‌ها و رگ‌های طبیعی، جریان می‌یابد، قلب شما سخت‌تر پمپاژ انجام می‌دهد تا افت فشار خون را جبران کند (نارسایی قلبی در خروجی بالا نامیده می‌شود). با گذشت زمان، افزایش شدت پمپاژ قلب، می‌تواند عضله قلب شما را تضعیف دهد و منجر به نارسایی قلبی شود.
لخته شدن خون
فیستول شریانی در پاها ممکن است سبب ایجاد لخته‌های خون شود، به طوری که اگر لخته به ریه‌ها برسند، به ترومبوز عمقی ورید منجر می‌شود (آمبولی ریوی)، وضعیتی که به لحاظ بالقوه مرگبار است. بسته به جایی که فیستول شما قرار دارد، می‌تواند منجر به سکته مغزی شود.
درد پا
فیستول شریانی در پای شما همچنین می‌تواند باعث ایجاد درد در پاها شود (لنگی)، و یا می‌تواند دردی که در حال حاضر دارید را بدتر کند.
خونریزی
بدشکلی وریدی ممکن است منجر به خونریزی از جمله در سیستم گوارش شود.
تشخیص
برای تشخیص فیستول شریانی، پزشک شما از یک استتوسکوپ استفاده می‌کند تا به جریان خون عبوری از ناحیه‌ای که فکر می‌کند ممکن است فیستول داشته باشد، گوش دهد. جریان خون عبوری از یک فیستول شریانی صدایی شبیه به تیک تیک یا صدای ماشین همهمه می‌دهد (صدای ماشین)
اگر پزشک شما صدای ماشین را بشنود، آزمایش‌های دیگری خواهید داشت تا تأیید شود که این صدا توسط فیستول شریانی ایجاد می‌شود. این آزمایشات می‌توانند شامل موارد زیر باشد:
سونوگرافی داپلکس
سونوگرافی داپلکس موثرترین و رایج‌ترین روش برای بررسی فیستول شریانی در رگ‌های خونی پاها یا بازوها است. در سونوگرافی داپلکس، دستگاهی به نام مبدل روی پوست شما در ناحیه مشکوک فشار داده می‌شود.
این مبدل امواج صوتی با فرکانس بالا تولید می‌کند که از گلبول‌های قرمز برمی‌گردند. سونوگرافی داپلکس می‌تواند با اندازه‌گیری میزان تغییر در گام (فرکانس) آن، سرعت جریان خون را تخمین بزند.
آنژیوگرام توموگرافی کامپیوتری
آنژیوگرام سی تی به پزشک شما اجازه می‌دهد تا شریان‌های شما را بررسی کند و ببیند آیا جریان خون مویرگ‌ها را دور می‌زند. شما تزریق رنگی دریافت خواهید کرد که در تصاویر سی تی نشان داده می‌شود، و اسکنر دونات شکل سی تی حرکت داده می‌شود تا تصاویری از شریان گرفته شود که پزشک شما معتقد است باریک شده است. سپس تصاویر برای مشاهده توسط پزشک شما به یک مانیتور کامپیوتری ارسال می‌شود.
آنژیوگرافی رزونانس مغناطیسی (MRA)
اگر پزشک شما فکر کند ممکن است دچار فیستول شریانی در یک شریان عمقی زیر پوست خود باشید، ممکن است از MRA استفاده کند. این آزمایش اجازه می‌دهد تا پزشک شما بافت نرم در بدن شما را ببیند. او از تکنیک مشابه تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) استفاده می‌کند، اما شامل استفاده از یک رنگ خاص نیز می‌باشد که به ایجاد تصاویری از رگ‌های خونی کمک می‌کند.
در هنگام انجام یک MRI یا MRA، شما بر روی یک میز در داخل دستگاهی با شکلی شبیه یک لوله طولانی قرار می‌گیرید. این دستگاه میدان مغناطیسی ایجاد می‌کند. با استفاده از میدان مغناطیسی و امواج رادیویی، دستگاه MRI تصاویری از بافت‌های بدن شما تهیه می‌کند. این تصاویر می‌تواند به پزشک کمک کند تا فیستول شریانی را تشخیص داده و مشاهده کند.
درمان فیستول شریانی وریدی
ممکن است پزشک شما بتواند فیستول شریانی شما را تنها با مشاهده تشخیص دهد، به خصوص اگر کوچک باشد و هیچ مشکلی برای سلامتی ایجاد نکند. برخی از فیستول‌های شریانی کوچک بدون درمان تنگ می‌شوند.
اگر فیستول شریانی شما نیاز به درمان داشته باشد، پزشک شما ممکن است روش‌های زیر را توصیه کند:
جراحی
درمان جراحی که دکتر توصیه می‌کند بستگی به شرایط فیستول شریانی و سابقه بیماری شما دارد، اما به طور کلی یکی از دو نوع عمل جراحی خواهد بود: آمبولیزاسیون با کاتتر یا رزکسیون میکروسرجیکال.
هدف درمانی هر دو روش به طور کلی یکسان است: متوقف کردن جریان خون از عبور از فیستول شریانی، که یک ناهنجاری در سیستم گردش خون است.
آمبولیزاسیون با کاتتر
یکی از روش‌های درمانی برای فیستول شریانی آمبولیزاسیون با کاتتر نامیده می‌شود. در این روش، جراح مغز و اعصاب یک برش در نزدیکی کشاله ران در بالای قسمت داخلی ران ایجاد می‌کند تا به یک شریان دسترسی پیدا کند. سپس یک کاتتر را به داخل شریان قرار می‌دهد. برای هدایت کاتتر به محل فیستول شریانی، از یک سیستم هدایت تصویری استفاده می‌شود. در مرحله بعد، ماده‌ای به نام عامل آمبولیک تزریق می‌شود. این عامل آمبولیک عمدتاً عبارت است از یک ماده چسب مانند یا ممکن است از یک ماده به نام اونیکس استفاده شود. عامل آمبولیک با توقف جریان خون در رگ‌ها، جلوی عبور جریان خون از نواحی بدشکل را می‌گیرد. برای انجام این روش جهت ترمیم فیستول شریانی، معمولاً تحت بیهوشی عمومی قرار می‌گیرید تا راحتی شما افزایش یابد و به جراح امکان انجام عمل را بدهید.
بهبودی از آمبولیزاسیون با کاتتر
فرآیند بهبودی شما پس از آمبولیزاسیون کاتتر در بیمارستان شروع می‌شود. پس از این عمل، انتظار می‌رود که شما برای یک یا دو روز بعد از عمل در بیمارستان بستری شوید. در ابتدا، ممکن است از شما خواسته شود حدود شش ساعت دراز کشیده خوابید. اما پس از آن، می‌توانید بنشینید و در صورت آمادگی، قدم بزنید. در طول این مدت، پزشک شما برش را مورد نظارت قرار می‌دهد تا به وجود خونریزی یا تورم توجه کند و هرگونه عوارض مربوط به آمبولیزاسیون را تشخیص دهد.
فرآیند بهبودی در خانه ممکن است زمانی متفاوت، از چند روز تا چند هفته، طول بکشد و این وابسته به وضعیت کلی سلامتی و عوامل دیگر شما است. در روزهای اول بهبودی، باید فعالیت‌هایی مانند رانندگی، ورزش و برداشتن اشیا سنگین را محدود کنید و به استراحت کافی نیاز دارید. پزشکان ممکن است داروهایی برای کاهش درد و سایر مشکلات تجویز کنند. باید منطقه برش در قسمت درونی ران خود را برای علائم عفونت و خونریزی مراقبت کنید، اگرچه این معمولاً با مواردی همراه نیست.
شما می‌توانید به تدریج به فعالیت‌های طبیعی خود در هفته‌های آینده یا پس از آن ادامه دهید. در هفته‌های بعد از آمبولیزاسیون کاتتر، انتظار می‌رود که جلسات پیگیری با پزشکان را برای بررسی بهبودی برش و نتیجه روشتان داشته باشید. برخی از افراد نیاز به چندین جلسه آمبولیزاسیون در طول زمان دارند که به آن آمبولیزاسیون مرحله‌ای گفته می‌شود.
این روش به عنوان روشی حداقل تهاجمی محسوب می‌شود و یک وسیله برای جراح مغز و اعصاب است تا به طور غیرمستقیم به فیستول شریانی دسترسی پیدا کند. با این حال، برای همه بیماران مناسب نیست، زیرا برخی از فیستول‌های شریانی می‌توانند با استفاده از یک عامل آمبولیک بسته شوند.
رزکسیون میکروسرجیکال
برخی از بیماران متقاضی خوبی برای آمبولیزاسیون کاتتر نیستند، به همین دلیل پزشک شما ممکن است روش دیگری به نام رزکسیون میکروسرجیکال را برای ترمیم فیستول شریانی پیشنهاد دهد. میکروسرجری، جراحی است که تحت میکروسکوپ ویژه‌ای انجام می‌شود و به جراح اجازه می‌دهد تا هنگام انجام عمل‌های ظریف، دید بیشتری داشته باشد. با توجه به این تکنولوژی پیشرفته، جراحان مغز و اعصاب مغز و اعصاب می‌توانند جراحی‌هایی را انجام دهند که قبلا دشوار یا حتی غیرممکن بوده‌اند.
در طی این روش، جراح اعصاب شما به طور مستقیم به فیستول شریانی دسترسی پیدا می‌کند تا آن را ترمیم کند. جراح مغز و اعصاب نیاز به کرنیوتومی (باز کردن جمجمه) برای دسترسی به عروق خونی دارد. این بدان معنی است که آن‌ها بخش کوچکی از جمجمه را برداشته و به دسترسی مستقیم به سایت دچار ناهنجاری پیدا می‌کنند.
با این حال، بسته به موقعیت و شرایط، همه بیماران نیازی به انجام کرنیوتومی ندارند. همه فیستول‌های شریانی در اطراف مغز رخ نمی‌دهند و حتی فیستول‌هایی که ایجاد می‌شوند، می‌توانند از طریق برش‌های حاصله در سایر مکان‌ها قابل دسترسی باشند. همانند آمبولیزاسیون کاتتر، در رزکسیون میکروسرجیکال، باید تحت بیهوشی عمومی قرار بگیرید.
بهبودی از برش میکروسرجیکال
بهبودی از میکروسرجری برای حذف AVF بستگی به عوامل بسیاری، از جمله سن، سلامتی و محل و اندازه فیستول دارد. اگر چه به طور کلی، می‌توانید انتظار داشته باشید که در حدود 3 تا 5 روز در بیمارستان بمانید در حالی که تیم مراقبت؛ بازیابی شما از بیهوشی و روند بهبودی برش را نظارت می‌کنند و هر گونه عوارض ناشی از این روش را بررسی می‌نمایند.
بازیابی در منزل می‌تواند چندین هفته، معمولا شش هفته طول بکشد، اما بهبودی شما با توجه به شرایط و وضعیت شما، متفاوت خواهد بود، زیرا همه بیماران متفاوت هستند. پزشکان پس از رفتن شما به خانه، دستورالعمل‌های خاصی در مورد مراقبت از برش به شما ارائه می‌دهند. انتظار می‌رود که تا یک هفته یا بیشتر از رانندگی، بلند کردن اجسام و فعالیت‌های شدید، منع شوید، و به تدریج در طی چند هفته آینده به فعالیت‌های عادی باز خواهید گشت.
در طول این مدت ممکن است احساس خستگی و درد داشته باشید، بنابراین پزشکان ممکن است داروهایی برای کمک به بهبودی شما تجویز کنند. اگر جراحی شما مغز را شامل شود، ممکن است دچار مشکلات موقت عصبی مانند دشواری در تمرکز یا مشکلاتی در هماهنگی یا تعادل شوید. در طی چند هفته پس از جراحی، می‌توانید انتظار داشته باشید که با پزشکان خود برای جلسات پیگیری جهت کشیدن بخیه‌ها و بررسی بهبود وضعیت؛ ملاقات کنید. شما می‌توانید پس از شش هفته دوباره به کار بازگردید.
فشرده سازی با هدایت اولتراسوند
اگر فیستول شریانی در پاهای خود داشته باشید و در سونوگرافی به راحتی قابل مشاهده باشد، درمان با فشرده سازی هدایت شده توسط اولتراسوند، می‌تواند گزینه مناسبی برای شما باشد. در این درمان، یک پروب اولتراسوند برای فشرده کردن فیستول مورد استفاده قرار می‌گیرد و جریان خون به عروق خونی آسیب دیده را مسدود می‌کند.
این روش تنها 10 دقیقه طول می‌کشد. اما از هر سه نفر فقط برای یک نفر عمل می‌کند.
