بیوپسی مغزی یا نمونه برداری از مغز روشی برای نمونهبرداری از بافتی غیرطبیعی در مغز برای آزمایش زیر میکروسکوپ است. سلولهای بافتی که طی بیوپسی برداشته میشوند میتوانند نوع آبسه مغزی یا تومور مغزی و نیز خوش خیم (غیر سرطانی) یا بدخیم (سرطانی) بودن آن را مشخص کنند. شناخت دقیق نوع سلولها به پزشکان در تنظیم برنامه درمانی بیمار کمک میکند.
[shortcode-variables slug=”alert”]برای کسب اطلاعات بیشتر یا رزرو نوبت از طریق شمارههای [sv slug=”number”] تماس حاصل فرمایید.[shortcode-variables slug=”alert1″]
انواع بیوپسی مغز
هدف از نمونهبرداری از تومور مغزی تشخیص موارد غیر طبیعیای است که در ام ار آی یا سیتیاسکن مشاهده شده است. به طور کلی دو نوع بیوپسی از مغز وجود دارد: بیوپسی باز و بیوپسی با سوزن.
بیوپسی باز
در بیوپسی یا نمونهبرداری باز، برشی در جمجمه ایجاد شده و قطعه کوچکی از بافت نزدیک سطح مغز برداشته میشود. بافت نمونه به آزمایشگاه پاتولوژی فرستاده میشود تا به کمک میکروسکوپ بررسی شده و نوع بیماری مشخص شود.
بیوپسی با سوزن
در روش نمونهبرداری با سوزن از مغز، از یک سوزن استفاده میشود تا به تومورها یا ضایعاتی که در عمق بیشتری از مغز قرار دارند، دسترسی یابد. این فرآیند از یک قاب استریوتاکسی استفاده میکند تا سوزن را در مغز هدایت کند و به سمت ضایعه غیر طبیعی یا تومور جهش کند. مکانیابی استریوتاکسی شبیه به سیستم موقعیتیابی GPS در خودروها است. این سیستم مکانیابی بر اساس اسکن تصاویر قبل از عمل بیمار کار میکند.
کاربرد نمونهبرداری از مغز
شایعترین بیماریهایی که ممکن است با بیوپسی تشخیص داده شوند، عبارتند از تومور، عفونت، مثل آبسه مغزی، التهاب، به عنوان مثال آنسفالیت ، بیماریهای میلینزدا مثل اماس یا شاید بیماریهای نورودژنراتیو (تخریب کننده عصب) مانند بیماری آلزایمر. نمونهبرداری از مغز ممکن است به تشخیص ضایعاتی که برای درمان نیازی به جراحی ندارند یا تشخیص مشکل بیمارانی که جراحی برای انها چندان مناسب نیست کمک کند، و بدین صورت این بیماران میتوانند دیگر روشهای درمانی را برای بهبود خود دنبال کنند.
عمل بیوپسی مغز توسط چه کسی انجام میشود؟
برای برداشت نمونه سلولهای بافتی از مغز، جراح مغز و اعصاب عمل بیوپسی مغز را انجام میدهد. سپس نمونههای سلولی به یک نوروپاتولوژیست ارسال میشوند تا آنها را بررسی کرده و با استفاده از آزمایشهای مختلف، نوع و شدت تومور را تشخیص دهد. معمولاً طول میکشد تا حدود 5 تا 7 روز زمان لازم باشد تا نتایج نهایی آزمایشات مشخص شوند.
قبل از انجام بیوپسی مغز
جراح مغز و اعصاب در مطب، مراحل انجام عمل برای بیمار را توضیح میدهد و در صورتی که بیمار سوالی داشته باشد، به سوالات او پاسخ میدهد. سپس بیمار موافقتنامهها را امضا کرده و مدارک و پرسشنامههایی را تکمیل میکند تا جراح به طور کامل از سابقه پزشکی و وضعیت بیمار (مانند وجود آلرژی، داروهای مصرفی، واکنش نسبت به بیهوشی، هر گونه جراحی قبلی و غیره) مطلع شود.
چندین روز قبل از جراحی، براساس تجویز پزشک عمومی یا خانواده بیمار، آزمایشاتی (مانند اشعه ایکس قفسه سینه، الکتروکاردیوگرام و آزمایش خون) انجام میشود تا تضمین شود که بیمار برای جراحی مشکلی ندارد. به طور معمول، حداقل یک هفته قبل از عمل، بیمار باید مصرف تمام داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (مانند ناپروکسن، ایبوپروفن، ادویل و غیره) و داروهای رقیق کننده خون (مانند کومادین، هپارین، آسپرین، پلاویکس و غیره) را قطع کند.
در روز جراحی یا روز قبل از آن، یک آم آر آی از بیمار انجام میشود. مارکرهای فیدوشیال (نوعی وسیله کوچک مخصوص برای نشانهگذاری در پزشکی) روی پیشانی، پشت گوشها و گاهی پشت سر قرار میگیرند. این نشانگرها به کمک سیستم هدایت تصویر، امایای قبل از عمل را هماهنگ میکنند. مارکرهای فیدوشیال باید قبل از عمل در محل مورد نظر قرار گیرند و به هیچ وجه جابجا یا برداشته نشوند، زیرا این امر ممکن است بر دقت اسکن و تصویربرداری تأثیر منفی بگذارد. از ساعت ۱۲ شب شب قبل از عمل، بیمار نباید هیچ چیزی بخورد یا بنوشد. ممکن است لازم باشد بیمار صبح روز بیوپسی داروهایی را با مقدار کمی آب مصرف کند، طبق دستور پزشک.
طی جراحی بیوپسی مغز
در زمان انجام بیوپسی بیمار تحت بیهوشی عمومی قرار میگیرد. سر بیمار همچنان که بیهوش است به کمک یک وسیله نگهدارنده که به تخت جراحی متصل است در طول عمل در وضعیت ثابتی نگه داشته میشود. ام آر ای که قبل از عمل انجام شده بود ، توسط مارکرهای فیدوشیالی که روی پوست سر بیمار قرار داده شده است، ثبت شده و صحت و دقت ثبت، توسط نشانههای روی سر بیمار تایید میشود. سپس برنامه انجام بیوپسی طراحی شده و محلی برای انجام برش کوچکی به عرض 1 تا 2 اینچ تعیین میشود. مقدار کمی از موی محل مورد نظر در طول خط برش تراشیده خواهد شد.
سپس سوراخ کوچکی در جمجمه ایجاد میشود. پس از آن، با استفاده از سیستم هدایت تصویر، سوزن بیوپسی به مغز و ضایعه غیر طبیعی یا تومور وارد میشود. چند تکه کوچک از بافت مورد نظر برداشته شده و برای انجام ازمایش نزد پاتولوژیست فرستاده میشود. به طور معمول در این جراحی روش فروزن سکشن (frozen section) یا بررسی اولیه بافت انجام میشود.
جراح منتظر تایید اینکه بیوپسی در مکان صحیح انجام شده و بافت غیرطبیعی برداشته شده است میماند. پس از تکمیل جراحی، سوزن خارج شده و یک صفحه محافظ کوچک از جنس تیتانیوم روی سوراخ جمجه قرار داده شده و پوست سر بخیه میشود.
پس از عمل بیوپسی مغزی
پس از به هوش امدن ممکن است بیمار کمی احساس کسالت و خواب آلودگی داشته باشد که تاثیر بیهوشی است. بیمار پس از این که هوشیاری خود را کاملا به دست اورد، باید بتواند غذا و نوشیدنی بخورد. بیمار از ریکاوری به بخش منتقل میشود. یک پرستار برای چند ساعت اول کاملا بیمار را تحت نظر خواهد داشت. سپس از بیمار سوالاتی میپرسند و دستورالعملهایی به او میدهند تا مطمئن شوند کاملا هشیار است. همچنین به کمک چراغ قوه داخل چشم بیمار را میبینند تا واکنش مردمکها را چک کنند. برای بیمار داروهایی تجویز میشود که در تحمل و کنترل درد به او کمک میکنند. معمولا شرایط چندان دردناک و آزار دهنده نیست. به طور معمول بعد از بیوپسی بیمار در بیمارستان بستری میشود اما در بعضی از بیمارستانها نمونهبرداریها در روز انجام شده و پس از آن بیمار ترخیص میشود.
بازگشت به خانه
پس از انجام بیوپسی پزشک به بیمار اطلاع میدهد که چه زمانی میتواند ازبیمارستان مرخص شده و به خانه برگردد. زمان بهبودی پس از انجام بیوپسی برای موارد مختلف متفاوت است.
داروها
بیمار باید دقیقا طبق دستور پزشک هر دارویی که برای او تجویز شده مصرف نماید. ممکن است در داروخانه یک برگه یاد اوری در مورد نحوه مصرف داروها برای بیمار تهیه کنند. در صورتی که داروی مسکنی تجویز شده باشد، بیمار باید انها را به طور مرتب مصرف نماید و در صورتی که تاثیر نداشته باشد با پزشک خود تماس بگیرد تا پزشک در صورت لزوم دوز مصرف یا نوع مسکن را تغییر دهد.
خطرات احتمالی نمونهبرداری از تومور مغز
نمونهبرداری از توموز مغزی عملی بسیار کم خطر و ایمن است، اما پزشک و پرستاران از بیمار میخواهند که در صورت بروز هرگونه مشکل بعدی با انها تماس بگیرید. پزشکان در صورتی بیوپسی انجام میدهند که مطمئن باشند مزایای انجام آن بیشتر از این خطرات احتمالی است. خطرات احتمالی انجام بیوپسی عبارتند از:
- خونریزی: ممکن است بیمار حین یا پس از بیوپسی دچار خونریزی مغزی شود. مقدار این خونریزی معمولا کم است. تیم پزشکی هر گونه نشانه خونریزی مغزی را بررسی خواهند کرد.
- عفونت: اگر علائم عفونت مانند تب در بیمار بروز کند ، ممکن است لازم باشد آنتی بیوتیک مصرف نماید.
- کبودی و تورم: اطراف ناحیهای که در آن کانولا قرار دادهاند و نمونهبرداری انجام شده ممکن است کبودی ایجاد شود. ممکن است لازم باشد بیمار قبل و بعد از انجام بیوپسی برای کنترل تورم در مغز، از داروهای استروئیدی استفاده نماید.
سایر روشهای تشخیص تومور مغزی
اگر شخصی نشانههای تومور مغزی را داشته باشد، پزشک او را معاینه بالینی کرده و سابقه پزشکی و خانوادگی او را بررسی میکند. ممکن است لازم باشد بعضی از ازمایشهای زیر برای بیمار انجام شود:
معاینه نورولوژیک
در این معاینه پزشک بینایی ، شنوایی، هشیاری و نیز قدرت ، هماهنگی و رفلکس عضلانی بیمار را بررسی میکند. همچنین چشمهای بیمار معاینه میشود تا ببینند آیا عصب متصل کننده چشم و مغز در اثر تومور دچار تورم شده یا نه.
امآرآی
برای انجام آمآرآی از مغز از دستگاه بزرگی با یک آهنربای قوی که به یک کامپیوتر متصل شده است استفاده میکنند تا تصاویر دقیقی از داخل سر بیمار به دست اورند. گاهی اوقات یک رنگ مخصوص (موادی که ایجاد کنتراست میکند) به یکی از رگهای خونی دست یا بازوی بیمار تزریق میشود تا تفاوتهای موجود در بافتهای مغز بهتر مشخص شوند. این تصاویر میتوانند نواحی غیر طبیعی مانند تومور را نشان دهند.
سیتی اسکن
سی تی اسکن به کمک دستگاه تصویربرداری اشعه ایکسی که به یک کامپیوتر متصل شده انجام شده و تصاویر دقیقی از سر بیمار به دست میدهد. ممکن است رنگ مخصوصی (موادی که ایجاد کنتراست میکند) به دست یا بازوی بیمار تزریق شود که باعث میشود نواحی غیر طبیعی بیشتر خود را نشان دهند.
پزشک ممکن است لازم ببیند بیمار تحت آزمایشهای دیگری قرار بگیرد:
آنژیوگرافی
برای انجام انژیوگرافی رنگی در جریان خون بیمار تزریق میشود که باعث میشود رگهای خونی مغز در تصاویر اشعه ایکس خود را بیشتر نشان دهند. در صورت وجود تومور در مغز، اشعه ایکس میتواند تومور یا رگهای خونی که آن را تغذیه میکنند را نشان دهد.
پونکسیون نخاعی
ممکن است پزشک لازم ببیند از مایع مغزی نخاعی (مایعی که فضاهای داخل و اطراف مغز و نخاع را پر میکند) نمونهبرداری انجام شود. این روش با بیهوشی موضعی انجام میشود. برای این کار پزشک از یک سوزن بلند و نازک استفاده میکند تا از قسمت پایینی ستون فقرات مقداری از این مایع را بردارد. پونکسیون نخاعی حدود 30 دقیقه طول میکشد. پس از ان بیمار باید چند ساعتی دراز بکشد تا دچار سردرد نشود. این مایع در یک آزمایشگاه تحت آزمایش قرار میگیرد تا بررسی شود ایا حاوی سلولهای سرطانی یا دیگر نشانههای بیماری و مشکل هست یا خیر.
