شکستگی مهره‌های ستون فقرات، علائم و درمان آن

شکستگی مهره‌های ستون فقرات تفاوت‌هایی با شکستگی بازو یا پا دارد. در حالتی که یک مهره شکسته یا درز کند، ممکن است باعث آسیب به اعصاب ستون فقرات یا نخاع ظهر شود و استخوان‌ها به طور فشرده روی هم فشرده شوند. در بیشتر موارد، شکستگی ستون فقرات ناشی از تصادفات مانند تصادفات موتوری یا خودرو، سقوط، ضربه گرفتن یا آسیب‌های ورزشی رخ می‌دهد. آسیب ستون فقرات می‌تواند شامل کشیدگی عضلات، آسیب رباط‌های کمیت، شکستگی یا درز مهره، یا آسیب جدی به نخاع باشد. در بیشتر موارد، شکستگی ستون فقرات با استفاده از روش‌های درمانی مراقبتی بهبود می‌یابد، اما در موارد شدید، نیاز به جراحی و ترمیم استخوان‌ها وجود دارد تا تطابق مناسب برقرار شود.

 انواع شکستگی ستون فقرات

---

شکستگی مهره‌های ستون فقرات بر اساس الگوی آسیب دیدگی و وسعت آسیب دیدگی طناب نخاعی به چند دسته تقسیم می‌شود که در بخش زیر به برخی از انواع شایع شکستگی مهره اشاره می‌کنیم:

• شکستگی فشاری: این وضعیت اغلب در پی بروز پوکی استخوان یا تومور به وجود می‌‌آید و در برخی موارد نادر طناب نخاعی یا عصب نیز درگیر می‌‌شوند. قسمت جلویی مهره دچار شکستگی می‌‌شود و ارتفاع آن از بین می‌رود حال آنکه قسمت خلفی آن به صورت ثابت باقی می‌ماند. این وضعیت می‌‌تواند باعث ایجاد درد و علائم و نشانه‌های مرتبط شود اما معمولاً یک شکستگی ثابت محسوب می‌گردد.
• شکستگی به دنبال سقوط از بلندی : این وضعیت معمولا در پی سقوط از ارتفاع زیاد و سقوط کردن روی پاها به وجود می‌‌آید. ارتفاع مهره قسمت جلویی و قسمت خلفی از بین می‌‌رود که در این حالت بر اساس میزان پایداری شکستگی مهره ممکن است بیمار به انجام عمل جراحی نیاز داشته باشد.
• شکستگی تصادفی: این نوع آسیب دیدگی معمولا به علت پرتاب شدن به سمت جلو به صورت ناگهانی به وجود می‌‌آید که اغلب در تصادفات خودرویی، مهره‌ها از یکدیگر فاصله می‌گیرند و از آنجایی که بیمار کمربند خود را بسته است فقط بالا تنه او دچار مشکل می‌شود از ناحیه لگن مشکلی نخواهد داشت.

چه عواملی در بروز شکستگی ستون فقرات نقش دارند؟

---

 شکستگی مهره‌های ستون فقرات در ناحیه قفسه سینه و ناحیه لومبر می‌تواند به علت یک ضربه بسیار قوی به وجود بیاید که در بخش زیر به آنها اشاره می‌کنیم:

• تصادف با خودرو یا موتور سیکلت
• سقوط از ارتفاع
• آسیب دیدگی در حین ورزش
• اقدامات خشونت‌ آمیز از قبیل آسیب دیدگی در تیراندازی

در بیشتر موارد، افراد مبتلا به شکستگی ستون فقرات ممکن است دچار آسیب‌های دیگری نیز باشند که نیاز به درمان فوری دارند. با توجه به شدت شکستگی استخوان، احتمال وجود آسیب طناب نخاعی نیز وجود دارد. به عنوان مثال، شکستگی ستون فقرات ممکن است به دلیل کمبود حجم استخوان به وجود بیاید، مانند در مواردی که استخوان افراد مبتلا به پوکی استخوان، تومور یا سایر اختلالات پزشکی ضعیف است. این موضوع می‌تواند در هنگام انجام فعالیت‌های سبک مانند چرخش کمر یا تلاش برای رساندن دست به شی مورد نظر، باعث شکستگی استخوان شود. این نوع شکستگی‌های خفیف ممکن است تا زمانی که استخوان شکسته نشده است، تشخیص داده نشود زیرا معمولاً علائم و نشانه‌های خاصی را ندارد و فقط باعث بروز درد می‌شود.

علائم و نشانه‌های شکستگی ستون فقرات شامل چه مواردی است؟

---

 علائم و نشانه‌های شکستگی مهره‌های ستون فقرات بر اساس شدت و محل بروز آسیب دیدگی متفاوت است. شکستگی ستون فقرات می‌‌تواند با علائمی از قبیل کمردرد ، درد گردن ، بیحسی، سوزن سوزن شدن، اسپاسم عضلانی، احساس ضعف اختلال در عملکرد روده و مثانه و فلج اعضا همراه شود. فلج به از دست دادن حرکت دست یا پا گفته می‌‌شود که می‌‌تواند نشان دهنده آسیب دیدگی طناب نخاعی باشد. همه شکستگی‌های ستون فقرات باعث آسیب دیدگی طناب نخاعی نمی‌‌شوند و به ندرت مشکلات حادی را به وجود می‌آورند.

شکستگی به همراه دررفتگی مهره کمر

شکستگی ستون فقرات چگونه تشخیص داده می‌شود؟

---

 پزشک به ارزیابی وضعیت تنفس بیمار می‌‌پردازد سپس وضعیت شرایط جسمانی ستون فقرات او را بررسی می‌کند و تا زمانی که تشخیص صحیح داده نشود از بریس کمر یا گردن برای ثابت نگه داشتن ستون فقرات استفاده خواهد کرد. در بخش زیر به روش‌های موجود برای تشخیص شکستگی استخوان مهره اشاره می‌کنیم:

• عکس برداری به کمک اشعه ایکس: در این روش از اشعه ایکس برای مشاهده مهره‌های ستون فقرات استفاده می‌شود و می‌تواند به پزشک برای تشخیص و تعیین شکستگی مهره کمک نماید. می‌توان از تصاویر به دست آمده برای شناسایی حرکات غیر عادی مهره‌ها استفاده کرد.
• سی تی اسکن: یک روش ایمن و غیر تهاجمی است که از اشعه ایکس و یک کامپیوتر برای تهیه تصاویر دو بعدی استفاده می‌کند. می‌توان سی تی اسکن را با تزریق ماده حاجب یا بدون تزریق آن به درون جریان خون انجام داد. این روش برای مشاهده تغییرات به وجود آمده در ساختار استخوان بسیار سودمند است.
• اسکن ام آر آی: یک روش غیر تهاجمی است که از امواج رادیویی و میدان مغناطیسی برای تهیه تصاویر دقیق از بافت‌های نرم ستون فقرات استفاده می‌‌کند. در این روش بر خلاف روش عکس برداری به کمک اشعه ایکس می‌توان به طور کامل اعصاب و دیسک‌های این ناحیه را مشاهده کرد. می‌توان این روش را با تزریق ماده حاجب به درون جریان خون یا بدون تزریق آن انجام داد. اسکن ام آر آی در تشخیص و ارزیابی آسیب دیدگی بافت‌های نرم رباط و دیسک و تشخیص میزان مشکلات ایجاد شده در طناب نخاعی بسیار سودمند است.

روش‌های غیر جراحی برای درمان شکستگی ستون فقرات شامل چه مواردی است؟

---

در مواردی که پزشک تصمیم می‌گیرد شکستگی مهره‌های ستون فقرات به طور طبیعی بهبود یابد، فرایند درمان ممکن است تا ۳ ماه طول بکشد. اما عموما در مدت چند روز یا چند هفته اول، درد به طرز قابل توجهی کاهش خواهد یافت. برای کنترل درد، می‌توان از داروهای مسکن، بریس مخصوص کمر و فعالیت جسمانی استفاده کرد. با این حال، گاهی اوقات پزشک به بیمار توصیه می‌کند استراحت کامل داشته باشد تا بهبود یابد.

مصرف داروی مسکن

 مصرف داروی مسکن می‌‌تواند به تسکین درد استخوان و عصب و عضله کمک کند. معمولا مصرف این داروهای مسکن می‌‌تواند به طرز قابل توجهی از میزان درد بکاهد. پزشک برای کاهش سطح درد به بیمار داروهای غیر استروئیدی ضد التهاب و قرص استامینوفن می‌‌دهد. داروهای مخدر مسکن و شکننده‌های عضلانی نیز در یک بازه درمانی کوتاه تجویز می‌شوند زیرا همواره ریسک اعتیاد به آنها وجود دارد. می‌‌توان برای کنترل درد ناشی از عصب از داروهای ضد افسردگی استفاده کرد.

اصلاح سطح فعالیت جسمانی

استراحت در رختخواب می‌‌تواند به تسکین درد شدید کمک کند اما می‌‌تواند باعث کاهش حجم استخوان و بدتر شدن پوکی آن شود و در نهایت ریسک شکستگی مهره در آینده را افزایش دهد. معمولاً پزشکان استراحت طولانی مدت را پیشنهاد نمی‌کنند و بیمار باید از عدم تحرک به مدت طولانی خودداری کند.

استفاده از بریس مخصوص کمر

استفاده از بریس مخصوص کمر می‌‌تواند از این ناحیه بهتر محافظت کند تا میزان تحرک مهره‌ای که دچار شکستگی شده است را محدود نماید. مکانیسم اثر استفاده از بریس شبیه گچ گرفتن مچ دست است. ساختار مخصوص بریس کمر باعث می‌شود که دامنه حرکات این ناحیه کاسته شود که این امر به کاهش درد کمک می‌نماید. باید با احتیاط و فقط تحت نظارت پزشک از بریس مخصوص کمر استفاده کرد زیرا استفاده بیش از حد از آن برای بهبود مشکلات ناحیه لومبر باعث ضعیف شدن و از بین رفتن عضله خواهد شد.

 درمان پوکی استخوان

داروهای تقویت کننده استخوان از قبیل بی فسفونات می‌‌تواند به ثابت نگه داشتن و بهبود حجم استخوان از بین رفته کمک کند. این امر بخش مهمی از فرایند درمان شکستگی استخوان است که از بروز شکستگی بیشتر در آینده جلوگیری خواهد کرد.

انجام عمل جراحی برای درمان شکستگی ستون فقرات

---

 در مواردی که درد شدید ناشی از شکستگی استخوان علیرغم استراحت کردن، اصلاح سطح فعالیت جسمانی، استفاده از بریس و مصرف داروی مسکن تسکین می‌یابد انجام عمل جراحی به عنوان مرحله بعدی درمان توصیه خواهد شد. از روش‌های جراحی مختلفی برای درمان شکستگی ستون فقرات استفاده می‌شود که در ادامه به آنها اشاره می‌‌کنیم:

• ورتبروپلاستی
• کیفوپلاستی
• جراحی فیوژن ستون فقرات

 جراحی ورتبروپلاستی و کیفوپلاستی چیست؟

از این دو روش برای درمان شکستگی ستون فقرات استفاده می‌‌کند و جز روش‌های کم تهاجمی محسوب می‌شود و به این ترتیب دوران بهبود در این دو روش بسیار کوتاه است. در این دو روش پزشک از پودر استخوان استفاده می‌کند که به سرعت سفت و محکم می‌شود و به پایدار شدن مهره‌های ستون فقرات و در نهایت ثابت شدن این ناحیه کمک می‌‌نماید. اکثر بیماران پس از جراحی و یا یک روز پس از جراحی از بیمارستان مرخص می‌‌شوند و می‌‌توانند به منزل برگردند.

جراحی ورتبروپلاستی چیست؟

این روش در تسکین درد ناشی از شکستگی فشاری بسیار سودمند است و به ثابت نگه داشتن شکستگی مهره‌ها کمک می‌‌کند. نحوه انجام این روش به شرح زیر می‌باشد:

• پزشک یک سوزن را وارد مهره آسیب دیده می‌‌کند.
• از اشعه ایکس برای اطمینان از نحوه انجام صحیح این روش استفاده می‌‌کند.
• سپس ترکیبی از پودر استخوان را به درون مهره شکسته شده تزریق می‌‌کند.
• ترکیب پودر استخوان طی مدت ۱۰ دقیقه سفت می‌شود.
• بیمار می‌تواند پس از جراحی یا یک روز پس از آن از بیمارستان مرخص شده و به منزل برگردد.

 جراحی کیفوپلاستی چیست؟

این روش جراحی به اصلاح ناهنجاری و بد شکلی استخوان و رفع درد ناشی از شکستگی فشاری ستون فقرات کمک می‌کند و نحوه انجام این روش به شرح زیر می‌باشد:

• پزشک یک برش کوچک را در قسمت پشت مهره آسیب دیده ایجاد می‌کند سپس یک لوله مخصوص را وارد آن می‌نماید و از اشعه ایکس برای اطمینان از نحوه انجام صحیح این روش استفاده می‌کند.
• سپس یک لوله کاتتر که در اون قسمت نوک آن یک شیء بادکنک مانند وجود دارد را به درون مهر هدایت می‌کند.
• در مرحله بعد بادکنک منبسط می‌شود تا یک حفره مخصوص را به وجود بیاورد و پزشک بتواند پودر استخوان مایع را به درون موضع مورد نظر تزریق کند.
• در مرحله بعدی بادکنک جمع شده و خارج می‌شود و پزشک پودر استخوان را به درون حفره ایجاد شده تزریق می‌نماید.
• حدود ۱۰ دقیقه طول می‌کشد تا پودر استخوان سفت شود.

 جراحی فیوژن ستون فقرات چیست؟

 گاهی اوقات از جراحی فیوژن ستون فقرات برای درمان شکستگی فشاری ستون فقرات و با هدف تسکین درد و رفع حرکت بین دو مهره استفاده می‌شود. در این روش پزشک دو یا چند مهره را به هم متصل می‌کند تا در یک موقعیت مناسب قرار بگیرند و بتوانند بهبود یابند. پزشک از پیچ فلزی استفاده می‌کند و آن را درون حفره کوچک استخوان و درون مهره قرار می‌دهد. پیچ فلزی به پلاک فلزی متصل می‌شود تا از مهره‌ها محافظت کند و از جای خود حرکت نکنند و به این ترتیب فرآیند پیوند دو مهره انجام خواهد شد. پزشک از پیوند استخوان در فضای بین مهره‌ها استفاده می‌کند و برای انجام این کار از استخوان خود بیمار یا از بانک استخوان برای پیوند استفاده می‌نماید.

پزشک می‌‌تواند در این روش از مغز استخوان خود بیمار یا پلاکت‌های خون یا یک مولکول بیو مهندسی شده برای تحریک رشد استخوان استفاده کند. معمولا دوران بهبود در جراحی فیوژن ستون فقرات بیشتر از سایر انواع جراحی‌های ستون فقرات است و اغلب بیماران حدود ۳ تا ۴ روز در بیمارستان بستری می‌شوند و در واحد توانبخشی استراحت می‌کنند. معمولاً بیمار باید فورا پس از جراحی از بریس مخصوص استفاده کند. استفاده از بریس مخصوص برای تقویت ستون فقرات و بهبود عملکرد آن ضروری است. به تدریج سطح فعالیت جسمانی بیمار افزایش پیدا می‌کند.

مدت زمان استراحت بعد از جراحی

پزشک با توجه به سن بیمار و سطح سلامت او به این نتیجه می‌‌رسد که بیمار به چه مدت استراحت در منزل نیاز دارد اما معمولا بیمار می‌تواند طی مدت ۲ تا ۶ ماه مجددا و انجام فعالیت‌های جسمانی خود بپردازد. جراحی فیوژن ستون فقرات با عوارض و معایبی نیز همراه است زیرا این روش باعث حذف عملکرد و حرکت طبیعی دو مهره می‌شود و به این ترتیب سطح حرکت بدن بیمار محدود خواهد شد همچنین فشار زیادی به مهره‌ای که در نزدیکی محل فیوژن قرار دارد وارد می‌شود که این امر ریسک بروز شکستگی در آن مهره را افزایش خواهد داد. حتی پس از تکمیل دوران بهبود، بیمار باید به منظور جلوگیری از وارد شدن فشار بیش از حد به ستون فقرات از انجام دادن برخی حرکات خاص و برداشتن اشیای سنگین خودداری کنند.

 سوالات متداول درباره شکستگی ستون فقرات

چند نمونه از جراحی شکستگی مهره توسط دکتر مرادی

---

عمل جراحی بیمار با شکستگی شدید مهره های کمری در یک جلسه و از طریق پشت و بدون باز کردن شکم و تعبیه مهره مصنوعی

سخن پایانی

 در پایان، شکستگی مهره‌های ستون فقرات یک آسیب جدی است که نیاز به توجه و درمان فوری دارد. این نوع آسیب می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی بر کیفیت زندگی فرد داشته باشد، اما با تشخیص به‌موقع و درمان مناسب، بسیاری از عوارض آن قابل مدیریت و درمان است. همکاری با یک تیم پزشکی متخصص و پیروی از توصیه‌های درمانی و فیزیوتراپی می‌تواند به بهبود عملکرد و کاهش درد کمک کند. همچنین، توجه به روش‌های پیشگیری از آسیب‌ها و تقویت عضلات پشتی می‌تواند به سلامت ستون فقرات شما در بلندمدت کمک کند. به یاد داشته باشید که هیچگاه نباید سلامت خود را نادیده بگیرید و در صورت بروز هرگونه علامت نگران‌کننده، به پزشک مراجعه کنید.