ستون فقرات، مهمترین ساختار استخوانی بدن ماست و اساساً همه چیز را در جای خود نگه می‌دارد و به ما کمک می‌کند تا بتوانیم زندگی کنیم. با این حال این قسمت مهم بدن ما همواره در معرض آسیب و صدمه است. یکی از رایج‌ترین دلایل شکستگی ستون فقرات فشار است، اما راه‌هایی برای درمان این شکستگی‌ها وجود دارد.
یکی از جدیدترین درمان‌های موجود برای این شکستگی‌ها، کیفوپلاستی است که عمل جراحی کم‌تهاجمی می‌باشد و در آن سیمان مخصوصی به داخل ستون فقرات تزریق میشود تا بدشکلی ستون فقرات اصلاح شود و ستون فقرات به وضعیت عادی خود باز گردد.
کیفوپلاستی
کیفوپلاستی عبارت است از وارد کردن بالون به مهره‌ی فشرده برای ایجاد یک حفره و باز گرداندن ارتفاع اصلی مهره با انبساط آن که با تزریق رزین پلی‌متیل‌متاکریلات یا سیمان‌های استخوانی دیگر به داخل مهره‌ی فشرده شده همراه است.
در حال حاضر از کیفوپلاستی برای درمان شکستگی فشاری گوه‌ای استئولیتیک یا استئوپروتیک دردناک مهره‌ها استفاده میشود. همانند سایر درمان‌های شکستگی، هدف این روش نیز بهبود استقامت، توازن آناتومیک و بازیابی کارکرد در سریع‌ترین زمان ممکن و به صورت ایمن است.
کاربردهای کیفوپلاستی
کیفوپلاستی (PKP) برای درمان شکستگی فشاری استئوپروتیک مهره‌ها (OVCFs) استفاده میشود و نتایج بالینی رضایت‌بخشی داشته است. با افزایش موارد بالینی و جلسات فالوآپ طولانیمدت، عدم امکان بازسازی ارتفاع مهره‌ها روز به روز بیشتر از قبل مورد توجه قرار گرفته است.
مزایا
مزایای کیفوپلاستی با بالون عبارتند از:
- جراحی کمتر طول می‌کشد. این عمل معمولاً برای هر قسمتی از ستون فقرات حدود نیم ساعت زمان می‌برد.
- جراحی کیفوپلاستی را می‌توان با بی‌حسی موضعی نیز انجام داد. با این حال، برخی بیماران بسته به وضعیت سلامت کلی و شدت شکستگی ستون فقراتشان ممکن است بیهوشی عمومی لازم داشته باشند.
- بیمار می‌تواند بلافاصله بعد از جراحی راه برود و زندگی عادی خود را داشته باشد.
- جراحی کیفوپلاستی ممکن است در مراکز جراحی سیار (ASC)، بیمارستان یا مراکز جراحی سرپایی ستون فقرات انجام شود.
- اکثر بیماران در همان روزی که عمل کیفوپلاستی انجام می‌دهند، مرخص می‌شوند. ممکن است برخی از بیماران با توجه به برخی شرایط مانند بیماری (مثلاً مشکلات قلبی-عروقی) یک شب در بیمارستان بستری بمانند.
کاندید مناسب
کیفوپلاستی نمی‌تواند ناهنجاری ایجاد شده در ستون فقرات را اصلاح کند و برخی از افراد مبتلا به پوکی استخوان کاندیدهای مناسبی برای این درمان نیستند. بیمارانی که علائم دردناک دارند یا به دلیل شکستگی فشاری استئوپروتیک، اخیراً دچار ناهنجاری و بدشکلی ستون فقرات شده‌اند کاندیدهای مناسبی برای کیفوپلاستی (Kyphoplasty) هستند. بهتر است این عمل در 8 هفته‌ی اولیه‌ی بعد از شکستگی انجام شود تا ارتفاع مهره حفظ شود.
موارد ممنوعه
موارد منع استفاده از کیفوپلاستی عبارتند از:
- اختلال خونریزی غیرقابل کنترل
- بهبود علائم بیمار با کمک درمان‌های محافظه‌کارانه
- شکستگی مهره‌ی بدون علامت
- عفونت موضعی یا عمومی
- آلرژی به سیمان استخوانی
- تومور در ناحیه‌ی کانال نخاعی
تشخیص
بیماری که درد ستون فقرات با منشاء تروماتیک یا غیر تروماتیک دارد و درمان‌های محافظه‌کارانه برای وی مؤثر واقع نشده‌اند، باید دقیقاً بررسی شود، مخصوصاً اگر عوامل خطر ابتلا به پوکی استخوان در بیمار وجود داشته باشند. آزمایشات متداول عبارتند از:
- رادیوگرافی: معمولاً اشعه‌ی ایکس اولین آزمایشی است که انجام میشود، چون ارزان است. تصاویر اشعه‌ی ایکس لترال از ستون فقرات توراسیک یا لومبار، معمولاً می‌تواند شکستگی را نشان دهد و کاهش ارتفاع یا بدشکلی و عدم توازن ستون فقرات را نشان دهد.
- اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT): جزئیات بیشتری از ساختار استخوانی بدن فراهم کرده و می‌تواند کاهش ارتفاع، جابجایی اجزا و مشکلات دیگر ستون فقرات را مشخص کند.
- تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI): این آزمایش گران‌تر از بقیه‌ی آزمایشات است، اما می‌تواند نشان دهد که آیا شکستگی حاد است (ادم استخوان نیز وجود دارد) و سیستم عصبی نیز درگیر شده است یا خیر.
- سینتی‌گرافی استخوان: یک روش تصویربرداری هسته‌ای از استخوان است که برای تشخیص مشکلات استخوان و آسیب‌هایی مانند شکستگی، عفونت و سرطان استفاده میشود.
آماده شدن برای کیفوپلاستی
قبل از انجام کیفوپلاستی، معمولاً توصیه میشود که عادات ناسالم، مانند مصرف الکل یا تنباکو، ترک شده یا کاهش داده شوند. مثلاً مصرف تنباکو می‌تواند باعث کاهش احتمال بهبود استخوان بعد از عمل شود.
حدود 1 هفته قبل از عمل کیفوپلاستی، باید مصرف برخی از داروها، مانند: داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) یا رقیق کننده‌های خون را قطع کنید و بعد از عمل مصرف آن‌ها را ادامه دهید.
معمولاً 6 ساعت قبل از عمل کیفوپلاستی نباید چیزی بخورید یا بیاشامید. مصرف کمی آب تا دو ساعت قبل از عمل بلامانع است.
روند عمل کیفوپلاستی
- متخصص بیهوشی داروی بیهوشی را به شما تزریق خواهد کرد تا آرام باشید و دردی حس نکنید و یا اینکه به خواب بروید.
- پزشک با کمک اشعه‌ی ایکس، سوزنی را داخل پوست و عضلات کمر فرو می‌کند و سپس بالونی را باد می‌کند تا مهره شکل اصلی خود را بازیابد.
- پزشک سیمان را تزریق خواهد کرد و با اشعه‌ی ایکس بررسی می‌کند که این کار در جای درست انجام شود.
- پزشک سوزن را خارج می‌کند و بخیه‌ای هم لازم نیست.
- کل عمل احتمالاً در کمتر از یک ساعت انجام شود و اگر تعداد مهره‌هایی که باید درمان شوند بیشتر باشد، ممکن است عمل بیشتر طول بکشد.
مراقبت‌های بعد از عمل و نقاهت
به بخش ریکاوری منتقل خواهید شد. فشار خون، ضربان قلب و تنفس شما بررسی خواهد شد و دردتان کنترل خواهد شد. یک ساعت بعد از عمل باید در حالت دراز کشیده بمانید؛ بعد از یک ساعت می‌توانید بنشینید؛ بعد از دو ساعت می‌توانید بلند شوید و راه بروید. اکثر بیماران شب در بیمارستان می‌مانند تا تحت مراقبت باشند و روز بعد مرخص می‌شوند؛ برخی از بیماران در همان روز عمل مرخص می‌شوند. 24-48 ساعت بعد از عمل، از کسی بخواهید در خانه کمکتان کند و کنارتان باشد.
تا دو هفته بعد از عمل از دستورات جراح پیروی کنید تا زمان مراجعه‌ی فالوآپ شما فرا برسد. در کل می‌توانید انتظارات زیر را داشته باشید:
محدودیت‌ها
- از خم کردن و چرخاندن کمر خودداری کنید.
- اجسام سنگین‌تر از 2 کیلوگرم (5 پوند) را بلند نکنید.
- از فعالیتهای سنگین مانند باغبانی، کارهای منزل و آمیزش خودداری کنید.
- 2-3 روز و همچنین در زمان مصرف داروهای مسکن یا شل‌کننده عضلات رانندگی نکنید. وقتی دردتان کنترل شده باشد، می‌توانید رانندگی کنید.
- الکل مصرف نکنید. مصرف آن باعث رقیق شدن خون شده و خطر خونریزی را به همراه خواهد داشت. همچنین از ترکیب الکل و داروهای مسکن نیز اجتناب کنید.
فعالیت
- برخیزید و هر 3-4 ساعت 5-10 دقیقه راه بروید. به تدریج با افزایش توانایی خود میزان راه رفتن را افزایش دهید.
مراقبت از جای زخم
- به منظور جلوگیری از بروز عفونت، قبل و بعد از تمیز کردن زخم، دستانتان را به خوبی بشویید.
- می‌توانید روز بعد از عمل دوش بگیرید.
- اگر روی جای زخم پانسمان دارد، روز بعد از جراحی آن را باز کنید.
- هر روز جای زخم را که با چسب پوستی درماباند پوشیده شده است، با ملایمت و با آب و صابون بشویید. چسب پوستی را نمالید و نکنید. محل شسته شده را خشک کنید.
- اگر ترشحی از زخم خارج شد، زخم را با گاز خشک بپوشانید. اگر این ترشحات روزانه 2 گاز یا بیشتر را خیس کرد با پزشکتان تماس بگیرید.
- زخمتان را داخل آب وان حمام یا استخر فرو نبرید.
- پماد و لوسیونی روی زخم نمالید.
داروها
- داروهای مسکن را طبق دستور جراحتان مصرف کنید. با تسکین و بهبود دردتان، میزان و تعداد دفعات مصرف مسکن را کاهش دهید. اگر نیازی به مسکن ندارید، مصرف نکنید.
- داروهای مخدر میتوانند باعث یبوست شوند. آب فراوان بنوشید و غذاهای فیبردار مصرف کنید. مسهل‌ها و ملین‌ها میتوانند به حرکت روده کمک کنند. Colace، سنوکوت، دولکولاکس و میرالاکس داروهای ملین بدون نیاز به نسخه (OTC) هستند.
چه وقت به پزشکتان مراجعه کنید؟
- اگر دمای بدنتان بالاتر از 38.5 درجه‌ی سانتی‌گراد (101.5 درجه‌ی فارنهایت) بود یا زخمتان باز شد یا علائم عفونت مانند: قرمزی، تورم، درد و ترشح داشت.
- اگر دچار مشکل در راه رفتن یا کنترل ادرار و مدفوع شدید.
چه کسی می‌تواند کیفوپلاستی را انجام دهد؟
کیفوپلاستی می‌تواند توسط جراح اعصاب، جراح ارتوپد، تصویربردار مداخله‌ای اعصاب (اینترونشنال نورورادیولوژیست) انجام شود. بسیاری از جراحان ستون فقرات آموزش‌های تخصصی در زمینه‌ی جراحی کم‌تهاجمی ستون فقرات دیده‌اند. درباره‌ی تخصص جراحتان و میزان موفقیت عمل‌های او سؤال کنید.
عوارض جانبی و مشکلات کیفوپلاستی
کیفوپلاستی اساساً ایمن است. عوارض آن ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- خونریزی
- عفونت
- واکنش آلرژیک به دارو
- مشکلات تنفسی یا قلبی در صورتی که عملتان با بیهوشی انجام شده باشد
- آسیب عصبی
- نشت سیمان استخوانی به قسمت‌های دیگر (این وضعیت می‌تواند در صورت تأثیر بر عصب‌ها یا نخاع باعث درد شود). نشت سیمان باعث میشود که درمان‌های دیگری (مانند جراحی) برای خارج کردن سیمان لازم باشد. در کل، احتمال نشت سیمان در کیفوپلاستی کمتر از ورتبروپلاستی است، چون سیمان داخل بالون تزریق خواهد شد.
هزینه‌ی کیفوپلاستی
به منظور تخمین هزینه باید با پزشکتان صحبت کنید؛ زیرا تعداد مهره‌های شکسته یا آسیب‌دیده، نوع سیمان استخوانی مورد استفاده و شهرت و تخصص پزشک روی هزینه تأثیر خواهند گذاشت.
سخن پایانی
کیفوپلاستی می‌تواند باعث بهبود کیفیت زندگی فرد و توانایی حرکت او شده و درد و نیاز به مسکن را کاهش دهد. ممکن است پزشک در صورت مؤثر نبودن سایر درمان‌ها، جراحی را پیشنهاد دهد.
بر سر تأثیر کیفوپلاستی اختلاف نظراتی وجود دارد و این روش خطراتی نیز دارد.
افرادی که می‌خواهند از این درمان استفاده کنند باید درباره‌ی مزایا و عوارض آن با پزشکشان گفت‌وگو کنند.
سؤالات متداول
قبل از کیفوپلاستی باید چه کارهایی انجام دهم؟
اغلب 6 ساعت قبل از عمل کیفوپلاستی خوردن و آشامیدن ممنوع است. نوشیدن کمی آب 2 ساعت قبل از عمل مشکلی ندارد.
بعد از کیفوپلاستی باید چگونه نشست؟
4-2 هفته از صاف نشستن طولانیمدت روی سطوح سخت یا رانندگی طولانیمدت (بیش از 2 ساعت) خودداری کنید. توصیه میشود که بیماران از نشستن بیش از 45 دقیقه بدون استراحت 10 دقیقهای و برخاستن و قدم زدن خودداری کنند. هروقت احساس کردید مشکلی ندارید می‌توانید رانندگی کنید.
چند روز بعد از کیفوپلاستی میتوانم فعالیتهای روزمرهی خود را انجام دهم؟
اکثر افراد روز بعد از جراحی میتوانند فعالیتهای روزمرهی خود را انجام دهند، اما ممکن است کمی تورم احساس کنند.
انجام کیفوپلاستی با بالون چقدر طول می‌کشد؟
کیفوپلاستی بالونی، معمولاً برای درمان هر بخش از ستون فقرات نیم ساعت زمان می‌برد. همچنین چون این عمل کم‌تهاجمی است، برخی از بیماران این عمل را در مراکز سرپایی یا مراکز سیار ستون فقرات انجام خواهند داد. اکثر بیماران در طی 24 ساعت بعد از عمل مرخص می‌شوند.
برای این عمل از چه نوع بیهوشی استفاده میشود؟
کیفوپلاستی ممکن است با بی‌حسی موضعی (یعنی زمانی که بدنتان بی‌حس است و خودتان کاملاً هوشیار هستید) یا بیهوشی عمومی (زمانی که کاملاً بیهوش هستید) انجام شود. نوع بیهوشی مورد استفاده، به عوامل متعددی از جمله سلامت عمومی شما، سن، شدت شکستگی و احتمالاً دلیل شکستگی (مثلاً سرطان) بستگی دارد.
درصد موفقیت این عمل چقدر است؟
میزان موفقیت این عمل بین 80% الی 95% گزارشات حاضر است.