برخورد ضربه مستقیم و محکم به جمجمه میتواند باعث شکستگی شود. علت اصلی شکستگی جمجمه برخورد ضربه به سر است که حداقل میتواند باعث شکستگی یک استخوان شود. شکستگی های جمجمه ممکن است از نظر شدت متفاوت باشند و میزان آن به آسیب به استخوان، عمق شکستگی و اینکه آیا شکستگی روی پوست، رگ های خونی، سینوس ها و غشا های مخاطی تاثیر میگذارد یا خیر بستگی دارد. شکستگی های جمجمه میتوانند خطی باشند به این معنی که باعث ایجاد یک خط شکستگی میشوند یا خطوط شکستگی متفاوتی با هم برخورد داشته باشند. شکستگی ها در دو حالت باز یا بسته توصیف میشوند. به شکستگی باز شکستگی مرکب هم گفته میشود. در این شگستگی بریدگی پوست یا زخم باز در اطراف شکستگی دیده میشود. در شکستگی بسته استخوان به پوست نفوذ نمیکند. کسانی که دچار شکستگی جمجمه میشوند به درمان فوری نیاز دارند.
در این مقاله با علائم، دلایل، درمان و نحوه پیشگیری از شکستگی های جمجمه آشنا خواهید شد. برای درمان شکستگی جمجمه باید حتما به یک جراح مغز و اعصاب با تجربه که با نحوه درمان و کنترل عوارض آشنا است مراجعه کنید. این خطرات و عوارض جانبی و همچنین زمان بهبودی درمان را کاهش میدهد.
انواع شکستگی جمجمه
نوع شکستگی جمجمه به شدت ضربه، محل برخورد ضربه روی جمجمه و شکل جسمی که با سر برخورد میکند بستگی دارد.
یک جسم نوک تیز به احتمال زیاد به جمجمه نفوذ میکند در مقایسه با یک سطح سخت و صاف مانند زمین. انواع مختلف شکستگی منجر به آسیب های مختلف میشوند. عکس جمجمه را ببینید.
شکستگی بسته
در یک شکستگی بسته که به آن شکستگی ساده هم گفته میشود پوستی که ناحیه شکستگی را میپوشاند شکسته یا بریده نمیشود.
شکستگی باز
به شکستگی باز شکستگی مرکب هم گفته میشود. شکستگی باز زمانی رخ میدهد که پوست شکسته شود و استخوان بیرون بیاید.
شکستگی فرورفته
این نوع شکستگی باعث فرورفتگی جمجمه به داخل حفره مغز میشود.
شکستگی پایه
شکستگی پایه در کف جمجمه رخ میدهد: نواحی اطراف چشم ها، گوش ها، بینی یا در بالای گردن و نزدیک ستون فقرات.
سایر شکستگی ها
علاوه برانواع فوق شکستگی ها را میتوان به موارد زیر هم طبقه بندی کرد:
- خطی (در یک خط مستقیم)
- خرد شده (به سه بخش یا بیشتر تقسیم شده است)
دلایل شکستگی جمجمه
شکستگی جمجمه زمانی اتفاق می افتد که ضربه محکمی به استخوان جمجمه برخورد میکند. برخورد هر نوع ضربه به سر میتواند باعث شکستگی جمجمه شود از جمله:
- برخورد ضربه با جسمی مانند توپ بیسبال، چکش یا سنگ
- افتادن و برخورد با زمین
- جراحت سر در اثر تصادف با ماشین
- جراحت سر در تصادف با موتور سیکلت
- برخورد وسیله نقلیه یا قطار به عنوان عابر پیاده یا دوچرخه سوار
- ضرب و شتم فیزیکی
- تحمل یک آسیب ورزشی
علائم شکستگی جمجمه
در برخی موارد مانند شکستگی باز یا فرورفته معمولا شکستگی به راحتی قابل مشاهده است. با این حال گاهی اوقات شکستگی مشخص نیست. در صورت داشتن علائم آسیب سر به پزشک مراجعه کنید.
علائم جدی شکستگی جمجمه عبارتند از:
- خونریزی از زخم ناشی از ضربه نزدیک محل آسیب یا اطراف چشم، گوش و بینی
- کبودی اطراف محل آسیب، زیر چشم یا پشت گوش ها
- درد شدید در محل آسیب
- تورم در محل آسیب
- قرمزی یا داغی در محل آسیب
علائم کمتر یا علائمی که ممکن است مرتبط با آسیب به نظر نرسد شامل موارد زیر میشوند:
- سردرد
- حالت تهوع
- استفراغ
- تاری دید
- آشفتگی
- بد خلقی
- گرفتگی گردن
- از دست دادن تعادل
- واکنش نشان ندادن مردمک ها نسبت به نور
- گیجی
- خواب آلودگی بیش از حد
- غش کردن
تشخیص شکستگی جمجمه
تشخیص شکستگی ممکن است با یک معاینه ساده توسط پزشک انجام شود، اما برای بررسی دقیق تر ماهیت و میزان آسیب، به ابزارهای تشخیصی حرفهای نیاز است.
پزشکان میتوانند از انواع مختلف آزمایشات تصویربرداری استفاده کنند تا تصویر واضحتری از نوع شکستگی و میزان گسترش آن دریافت کنند. اشعه ایکس، سیتی اسکن و امآرآی (MRI) از روشهای رایج در تصویربرداری از بدن هستند و میتوانند به پزشک در تشخیص شکستگی جمجمه کمک کنند.
اشعه ایکس برای گرفتن تصویر از استخوان استفاده میشود. ام آر آی برای گرفتن تصویر از استخوان و بافت نرم استفاده میشود. این تصاویر به پزشک این امکان را میدهند تا هم شکستگی جمجمه و هم مغز را ببیند.
رایج ترین آزمایش مورد استفاده سی تی اسکن است. این آزمایش معمولا واضح ترین تصویر را از شکستگی و هر گونه آسیب به مغز ارائه میدهد چون یک تصویر سه بعدی است.
کمک های اولیه برای فرد مبتلا به شکستگی جمجمه
اگر احساس کردید کسی دچار شکستگی جمجمه شده است مراحل زیر را انجام دهید:
- مجراهای تنفسی، نفس و گردش خون او را بررسی کنید. در صورت لزوم تنفس نجات و سی پی آر را شروع کنید.
- از جابجایی مصدوم (مگر در موارد ضروری) تا رسیدن کمک پزشکی خودداری کنید. از شخصی بخواهید با 115 (یا شماره اورژانس محلی) تماس بگیرید.
- اگر مصدوم نیاز به جابجایی دارد مراقب ثابت ماندن سر و گردن او باشید. دست ها را در دو طرف سر و زیر شانه ها قرار دهید. اجازه ندهید سر مصدوم رو به جلو یا عقب خم شود یا بچرخد.
- محل آسیب را به دقت بررسی کنید اما از جستجو داخل یا اطراف زخم توسط وسیله جراحی خودداری کنید. باید تشخیص داده شود که آیا جمجمه دچار شکستگی یا فرورفتگی شده است یا خیر.
- در صورت وجود خون ریزی فشار محکمی را با یک پارچه تمیز روی ناحیه وسیعی اعمال کنید تا از خونریزی بیش از حد جلوگیری شود.
- اگر پارچه در اثر خون خیس شد آن را بردارید و پارچه های بیشتری را روی زخم فشار دهید.
- اگر مصدوم استفراغ میکند سر و گردن او را بی حرکت نگه دارید و مصدوم را با احتیاط بچرخانید تا از خفگی در استفراغ جلوگیری کنید.
- اگر مصدوم هوشیار است و هر یک از علائم ذکر شده قبلی را تجربه میکند او را به نزدیک ترین مرکز فوریت ها پزشکی منتقل کنید (حتی اگر خودش فکر میکند به کمک پزشکی نیاز ندارد).
درمان شکستگی جمجمه
درمان شکستگیهای جمجمه با سایر شکستگیهای استخوان تفاوتهایی دارد. درمان شکستگی جمجمه به عوامل مختلفی بستگی دارد. پزشک در این درمان، سن، سلامتی و سابقه بیماری مصدوم، نوع شکستگی، شدت آن و هر گونه آسیب مغزی ناشی از آن را در نظر میگیرد.
بعضی از شکستگیهای جمجمه بسیار دردناک نیستند و به طور عمومی جمجمه به طور خودبخود بهبود مییابد. در مواردی مانند شکستگیهای خطی جمجمه، بیمار ممکن است تنها نیاز به مصرف داروهای کنترل درد داشته باشد. اگرچه در بعضی موارد مصرف داروهای مخدر ضروری است، اما بیشتر افراد مبتلا به شکستگی جمجمه فقط برای مدت کوتاهی نیاز به مصرف داروهای بدون نسخهبازنویسی شده:
درمان شکستگیهای جمجمه متفاوت از سایر شکستگیهای استخوان است. درمان شکستگی جمجمه به عوامل مختلفی بستگی دارد که پزشک در ارزیابی آنها به عواملی مانند سن بیمار، وضعیت سلامتی، سابقه بیماری و نوع و شدت شکستگی توجه میکند. همچنین، احتمال وجود هرگونه آسیب مغزی ناشی از شکستگی نیز در این بررسیها لحاظ میشود.
بعضی از شکستگیهای جمجمه دردناک نیستند و در اکثر موارد، جمجمه به طور خودبخود بهبود مییابد. در مواردی مانند شکستگیهای خطی جمجمه، بیمار ممکن است تنها نیاز به مصرف داروهای کنترل درد داشته باشد. اگرچه در بعضی موارد ممکن است نیاز به مصرف داروهای مخدر باشد، اما برای اکثر افراد مبتلا به شکستگی جمجمه، مصرف داروهای بدون نسخه مانند استامینوفن (نیلنول) برای مدت زمان کوتاهی کافی است.
با این حال اگر شکستگی قاعده منجر به خارج شدن بیش از حد مایع مغزی نخاعی (مایعی که مغز و نخاع را در برگرفته است) از بینی و گوش مصدوم شود احتمالا به جراحی نیاز داشته باشد. اگر فرورفتگی جمجمه شدید باشد نیاز به یک دوره درمانی ضروری دارد چون فررفتگی های جمجمه روند بهبودی سخت تری دارند.
فرورفتگی جمجمه نه تنها میتواند از نظر زیبایی مشکل زا باشد بلکه در صورت عدم درمان منجر به آسیب بیشتر به مغز میشود. اگر فرورفتگی به مغز فشار وارد کند یا باعث خارج شدن مایع مغزی نخاعی شود احتمالا بیمار به جراحی نیاز دارد.
بهبودی و اثرات طولانی مدت
افرادی که آسیب های خفیفی را تجربه میکنند به طور کامل بهبود می یابند و ممکن است برای بهبودی شکستگی جمجمه خود نیاز به درمان نداشته باشند. صدمات متوسط یا شدید سر، پیامدهای مطلوب کمتری دارند. پیش بینی میشود که 25 درصد از افرادی که درناحیه سر دچار آسیب متوسط شده اند تا حدی دچار ناتوانی شوند. بین 7 تا 10 درصد از افرادی که آسیب متوسط سر را تجربه میکنند دچار عدم پویایی ذهنی یا جسمی میشوند یا در اثر جراحت میمیرند.
حدود 33 درصد از بیمارانی که دچار آسیب شدید میشوند زنده نمیمانند.
چه زمانی باید با یک پزشک متخصص تماس بگیرید
جراح مغز و اعصاب یک معاینه فیزیکی انجام میدهد و سیستم عصبی بیمار را بررسی میکند. ممکن است تغییراتی در اندازه مردمک، توانایی ذهنی، هماهنگی و رفلاکس های بیمار ایجاد شود.
آزمایشات مورد نیاز احتمالی عبارتند از:
- آزمایش خون و ادرار
- در صورت وجود تشنج ممکن است بیمار نیاز به EEG (نوار مغز) داشته باشد
- سی تی اسکن (توموگرافی کامپیوتری)
- ام آر آی (تصویربرداری رزونانس مغناطیسی) مغز
- اشعه ایکس
فورا کمک پزشکی دریافت کنید اگر:
- مشکلات تنفسی یا گردش خون وجود دارد
- فشار مستقیم خونریزی از بینی،گوش یا زخم را متوقف نمی کند
- مایع شفافی از بینی یا گوش خراج میشود
- صورت دچار کبودی، تورم یا خونریزی شده است
- مصدوم بیهوش است، تشنج دارد، صدمات متعددی دارد یا نمیتواند درست فکر کند
جلوگیری از شکستگی جمجمه
اغلب میتوان از شکستگی جمجمه جلوگیری کرد. استفاده از کلاه ایمنی هنگام دوچرخه سواری یا شرکت در ورزش های دیگری که در آنها احتمال ایجاد آسیب در سر وجود دارد مانند فوتبال و صخره نوردی، میتواند از شکستگی جمجمه جلوگیری کند.
نکات مهم
شکستگی جمجمه زمانی ایجاد میشود که برخورد ضربه به سر به اندازه ای محکم باشد که استخوان را بشکند. شکستگی جمجمه انواع مختلفی دارد و احتمال بهبودی به نوع شکستگی و شدت آن بستگی دارد. اگر علائم جدی مانند خونریزی، درد شدید، تورم، قرمزی یا کبودی در اطراف محل آسیب وجود دارد فورا به پزشک مراجعه کنید. پزشک ممکن است شکستگی را از طریق معاینه فیزیکی یا با کمک آزمایش هایی مانند اشعه ایکس، سی تی اسکن و ام آر آی تشخیص دهد. درمان شکستگی جمجمه به عوامل متعددی بستگی دارد. این عوامل شامل نوع شکستگی، نوع آسیب مغزی زمینه ای، سن، سلامتی و سابقه پزشکی شما میشود. شما میتوانید با استفاده از کلاه ایمنی هنگام دوچرخه سواری یا ورزش و بستن کمربند ایمنی هنگام سوار شدن وسیله نقلیه از خود در برابر شکستگی جمجمه محافظت کنید.
سوالات پر تکرار
شکستگی جمجمه چقدر خطرناک است؟
شدت شکستگی جمجمه به نوع شکستگی بستگی دارد. همچنین به شدت آسیب دیدگی احتمالی مغز بستگی دارد. شکستگی های خفیف با درمان های ساده مانند دارو و استراحت در بیمارستان یا منزل بهبود می یابند. آسیب های جدی تر ممکن است نیاز به جراحی داشته باشند.
بهبودی شکستگی جمجمه چقدر طول میکشد؟
اکثر شکستگی های جمجمه به مرور زمان خود به خود بهبود میابند. اگر مغز آسیب دیده باشد یا جراحی برای درمان شکستگی جمجمه با آسیب مغزی زمینه ای لازم باشد ممکن است هفته ها یا ماه ها طول بکشد تا به طور کامل بهبود یابد. اگر آسیب مغزی جدی را تجربه کرده اید به احتمال زیاد برای بازیابی عملکرد کامل مغز به کمک نیاز خواهید داشت. در برخی موارد درمان فیزیکی، کاردرمانی یا گفتار درمانی ممکن است برای کمک به بهبودی توصیه شود. عوامل دیگری مانند سن و سلامت کلی هم میتوانند در روند بهبودی تاثیرگذار باشند.
آیا میتوانید از شگستکی جمجمه جان سالم به در ببرید؟
اکثر افرادی که دچار شکستگی جمجمه میشوند زنده میمانند. بر اساس یک مطالعه در سال 2017 ، 27 درصد از افرادی که آسیب مغزی شدیدی را تجربه کرده اند زنده نمانده اند.
آیا شکستگی جمجمه میتواند در آینده مشکلاتی ایجاد کند؟
اگر مغز به شدت آسیب دیده باشد بیمار ممکن است تغییرات فیزیکی و ذهنی کوتاه مدت یا طولانی مدتی را تجربه کند که نیاز به درمان یا توانبخشی دارند. این تغییرات میتواند شامل از دست دادن مهارت های حرکتی مانند گفتار، بینایی، شنوایی یا چشایی باشد. همچنین بیمار ممکن است تغییراتی در شخصیت یا رفتار را تجربه کند.
آیا شکستگی جمجمه خود به خود بهبود می یابد؟
یک شکستگی ساده جمجمه خود به خود بهبود می یابد. نیازی به گچ گیری یا آتل ندارد و بهبودی کامل آن به سه تا چهار هفته زمان نیاز دارد.
آیا شکستگی جمجمه دردناک است؟
شکستگی جمجمه شکستگی در استخوان اطراف مغز است. شکستگی جمجمه میتواند با یا بدون آسیب مغزی رخ دهد. علائم شکستگی جمجمه ممکن است شامل درد، علائم اسیب مغزی و در برخی شکستگی ها خروج مایع از بینی یا گوش یا کبودی پشت گوش یا اطراف چشم باشد.
عوارض طولانی مدت شکستگی جمجمه چیست؟
شکستگی های جمجمه و آسیب های ناشی ازبرخورد ضربه به مغز میتوانند پیامدهای فیزیکی، ذهنی و روانی داشته باشند از جمله تغییرات رفتاری مانند آشفتگی های معمولی، افسردگی جدی، خشم های ناگهانی و عصبانیت.
