فتق دیسک وضعیتی است که در آن ضایعه یا پارگی در حلقه فیبروز بیرونی دیسک بین مهرهای وجود دارد که منجر به بیرون زدگی قسمت داخلی (هسته) دیسک میشود. دیسکها بالشتک یا صفحات بین مهرهها هستند که به عنوان کمک فنر عمل میکنند و حرکات انعطافی ستون مهرهها را امکان پذیر میکنند.
کانال نخاعی درست در پشت دیسک بین مهرهای قرار گرفته که توسط مهرهها و از ریشه نخاع و عصب تشکیل شده است. فتق دیسک برآمدگی خلفی دیسک است که ممکن است گاهی اوقات باعث تنگی کانال نخاعی شود. اکثر فتق دیسکها در ناحیه کمر اتفاق میافتند و فتق دیسک گردن بسیار نادر است. شایعترین فتق دیسک در مهرههای L4-5 و L5-S1 رخ میدهد.
دیسک کمر احتمالاً به دلیل فشار زیاد به مهرههای تحتانی است که هسته را مجبور میکند از دیسک بیرون بزند و در اثر دژنراسیون یا حرکات خاص رخ میدهد.
[shortcode-variables slug=”alert”]جهت کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با انواع روشهای مناسب درمان دیسک کمر، جراحی دیسک و یا رزرو نوبت در مطب دکتر مهران مرادی با شماره [sv slug=”number”] تماس حاصل فرمایید.
[shortcode-variables slug=”alert1″]
علل دیسک کمر
به نظر میرسد که درد ناشی از فتق دیسک کمرناگهان رخ میدهد اما معمولاً نتیجه یک روند تدریجی است.
دیسکهای ستون فقرات در کودکان آب زیادی دارند که به انعطافپذیری آنها کمک میکند زیرا به عنوان یک بالشتک بین مهرهها عمل میکنند. با گذشت زمان و به عنوان بخشی از روند پیری طبیعی، دیسکها خشک میشوند. این امر باعث میشود حلقه بیرونی بیرونی دیسک شکنندهتر و آسیب پذیرتر شود و در اثر حرکات نسبتاً خفیف مانند برداشتن یک کیسه مواد غذایی، پیچاندن قسمت تحتانی کمر هنگام بازی گلف، یا چرخیدن برای نشستن در اتومبیل ترک بردارد یا بشکند.
یک علت کمتر دیگر که شیوع آن نسبت به دلایل دیگر کمتر است، آسیبدیدگی در اثر حوادثی مانند سقوط یا تصادف رانندگی است. یک جراحت میتواند آنقدر بر روی دیسک در قسمت تحتانی کمر فشار وارد کند که دچار فتق شود.
علائم و نشانهها
بسته به جایی که فتق دیسک در ستون فقرات رخ داده است، علائم بیماران متفاوت خواهد بود. علائم دیسک پایین کمر عبارتند از:
- درد پایین کمر
- تیر کشیدن در پشت پا همراه با سیاتیک
- بیحسی در یک پا یا باسن
- سوزش
- احساس سوزن و سوزن شدن
- گزگز در پاها
- ضعف پا
- ضعف عضلانی
- از دست دادن کنترل مثانه یا روده
عوامل خطر دیسک کمر
عواملی که ممکن است به خطر ایجاد دیسک کمر اضافه کنند عبارتند از:
- سن. شایعترین عامل خطر در سنین 35 تا 50 سالگی است. این بیماری بندرت پس از 80 سالگی باعث ایجاد علائم میشود.
- جنسیت. مردان تقریباً دو برابر بیشتر از زنان در معرض دیسک کمر قرار دارند.
- کارهای فیزیکی. مشاغلی که نیاز به بلند کردن اجسام سنگین و سایر کارهای بدنی دارند با خطر بیشتری برای ایجاد دیسک کمر مرتبط هستند. اگر فشار آوردن به کمر، فشار دادن و پیچ خوردگی بارها و بارها انجام شود میتواند خطر ابتلا به دیسک کمر را افزایش دهد.
- چاقی. وزن بیش از حد احتمال دیسک کمر را افزایش میدهد و همچنین احتمال اینکه یک دیسک دوباره دچار فتق شود را 12 برابر بیشتر میکند. این اتفاق عود فتق دیسک نامیده میشود و بعد از عمل جراحی میکرو دیسککتومی اتفاق میافتد. کارشناسان معتقدند که داشتن وزن اضافی باعث افزایش فشار بر روی ستون فقرات کمر میشود و افرادی را که چاق هستند بیشتر مستعد فتق دیسک میکند.
- سیگار کشیدن. نیکوتین جریان خون را به دیسکهای ستون فقرات محدود میکند که باعث افزایش سرعت تخریب دیسک شده و روند بهبودی را نیز کند میکند. دیسک تخریب شده انعطافپذیری کمتری دارد و به سادگی دچار پارگی یا ترک خوردگی و در نهایت منجر به فتق دیسک میشود. تحقیقات پزشکی در مورد اینکه آیا افراد سیگاری بعد از عمل دیسککتومی در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به دیسک کمر قرار دارند یا خیر، نظرات مختلفی را ارائه میدهند.
- سابقه خانوادگی. تحقیقات پزشکی ارثی بودن دژنراسیون دیسک را ثابت کرده است و دژنراسیون دیسک نیز با افزایش خطر ابتلا به فتق دیسک همراه است. یک مطالعه گسترده نشان داد که سابقه خانوادگی دیسک کمر بهترین پیشبینی برای ابتلا به دیسک کمر در آینده است.
با اینکه همه عوامل فوق در ابتلا به دیسک کمر نقش دارند، اما احتمال این مشکل برای هر کسی و در هر سنی وجود دارد. یک دیسک ممکن است بدون هیچ دلیل مشخصی دچار فتق شود.
تشخیص دیسک کمر
تشخیص دیسک کمر در ابتدا به وسیله آزمایش اشعه ایکس ستون فقرات صورت میگیرد. این آزمایش برای تصویربرداری از دیسکهای تخریب شده در ستون فقرات استفاده میشود. اشعه ایکس ستون فقرات قادر است سایر علل علائم کمردرد را رد کند.
علاوه بر این، اسکن MRI (تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی) یا CT scan (تصویربرداری محاسبهای) نیز برای تأیید تشخیص فتق دیسک کمر استفاده میشوند. MRI به عنوان استانداردی برای تشخیص دیسک کمر مورد استفاده قرار میگیرد. همچنین در تشخیص تنگی در کانال نخاعی نیز مفید است.
آزمایش الکترومیوگرافی (EMG) به وسیلهی قرار دادن سوزنهای کوچک در عضلات، فعالیت الکتریکی آنها را اندازهگیری میکند. این آزمایش برای تشخیص آسیب به اعصاب و تعیین محل وقوع فتق دیسک مفید است.
میلوگرام (Myelogram) نیز یک آزمایش مفید است که برای بررسی ساختارهایی که فشار به نخاع میآورند، استفاده میشود. در این آزمایش، کنتراست در فضاهای مایع مغزی نخاعی تزریق میشود و سپس از ستون فقرات تصویربرداری ایکس-ری انجام میشود. همچنین، ممکن است CT scan با میلوگرام ترکیب شود، زیرا حساسیت آن بیشتر است.
مدیریت
درمانهای دارویی میتوانند در کنترل علائم دیسک کمر در اکثر بیماران موثر باشند. درمانهای حمایتی برای کاهش دردهای کمر و گردن شامل استراحت، مصرف داروهای مسکن، ماهیتابههای عضلانی و داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی میشوند. برای تسکین درد، از کمپرس یخ یا سرما استفاده میشود و پس از اسپاسم عضلانی، از درمان گرما درمانی ملایم میتوان استفاده کرد. در صورت بروز کمردرد، فعالیت بدنی باید کاهش یابد تا فشار زیادی به کمر وارد نشود. باید از بلند کردن اشیاء سنگین و نشستن برای مدت طولانی خودداری شود. شروع فیزیوتراپی نیز مفید است، زیرا تمرینات ورزشی خاصی که توسط متخصص فیزیوتراپی آموزش داده میشود، عضلات کمر را تقویت میکند.
تزریق اپیدورال یک داروی شبیه به کورتیزون است که با تسکین التهاب و تورم در اطراف ریشههای عصبی میتواند به تسکین دردهای عصبی کمک کند. سایر درمان دیسک کمر به شرح زیر است:
فیزیوتراپی و درمان دیسک کمر
به محض مراجعه به فیزیوتراپی، فیزیوتراپیست برای تعیین تشخیص مشکل شما ارزیابی جسمی را انجام میدهد. سپس فیزیوتراپیست در مورد دوره درمان با شما بحث خواهد کرد و در صورت نیاز از سایر اعضای تیم مراقبتهای بهداشتی نیز کمک میگیرد. دو نوع درمان در فیزیوتراپی وجود دارد که میتواند مورد استفاده قرار گیرد: درمان فیزیوتراپی منفعل و درمان فیزیوتراپی فعال.
- درمان منفعل در ابتدا برای کمک به بدن شما برای بهبودی سریعتر پس از هرگونه آسیب انجام میشود. هنگامی که بدن این درمانها بدن شما را تقویت کرده و قادر به انجام فعالیتهای بدنی بیشتری باشید، پس از آن درمان فیزیکی فعال شروع میشود. درمانهای فیزیوتراپی منفعل برای دیسک کمر شامل تحریک عصب الکتریکی از راه پوست (TENS)، ماساژ بافت عمیق، هیدروتراپی، درمان سرد و گرم و کشش است.
- درمان فیزیکی فعال شامل تمرینات پایداری و تقویت کننده هسته، ورزشهای هوازی در آب، تمرینات کششی و بدنسازی کم برخورد است. گذشته از درمانهای فیزیکی، فیزیوتراپیستها آموزشهای مربوط به سلامتی را به شما ارائه میدهند که تمرکز آن بر تغییر سبک زندگی و رفتار شما است.
فیزیوتراپیستها برای بهبود وضعیت کلی شما با شما همکاری میکنند. در اینجا برخی از اهداف درمان و نحوه کمک به شما آورده شده است:
- کاهش درد
- افزایش راحتی
- بهبود وضعیت
- بهبود قدرت
- افزایش دامنه حرکت
- بهبود انعطافپذیری
- تشویق به داشتن استقلال در حرکت
- جلوگیری از آسیب بیشتر
- جلوگیری از آسیبدیدگی بعد از بهبودی
- آموزش درمان اساسی در منزل
- حفظ وزن سالم
چرا باید برای کمردرد به یک کایروپراکتور مراجعه کنم؟
کایروپراکتورها تکنیکهای را آموزش دیدهاند که برای بهبود سلامت ستون فقرات طراحی شدهاند و شامل مواردی هستند که بر روی دیسکها تأثیر میگذارد. هنگامی که برای درمان کمر درد یک متخصص کایروپراکتیک مراجعه میکنید، درمان شما با یک معاینه دستی آغاز میشود تا منشاء درد مشخص شود. سپس یک برنامه درمانی بطور خاص برای نیازهای شما تنظیم میشود. بیشتر بیماران به خوبی به برنامههای درمانی کایروپراکتیک پاسخ میدهند زیرا دیسکهای آنها به حالت عادی خود برمیگردند و فشار عصبی که باعث درد میشود، تسکین مییابد. تکنیکهای دیگری مانند رفع فشار ستون فقرات یا ماساژ درمانی نیز میتواند در تسکین درد از طریق افزایش میزان گردش خون و پاسخهای شفابخش طبیعی به شما در حفظ سلامت ستون فقرات و جلوگیری از مشکلات دیسک بعدی کمک کند.
ورزشهای دیسک کمر
یکی از روشهایدرمان دیسک کمر انجام ورش و حرکات اصلاحی کمر میباشد مناسب ترین انها در این قسمت آورده شده است:
تمرینهای کششی یا پرس آپ برای دیسک کمر
برای انجام این ورزش:
- به شکم دراز بکشید و قسمت فوقانی بدنتان را با آرنج خود بالا نگه دارید، باسن خود را روی زمین نگه دارید و کمر خود را به آرامی فشار دهید. این موقعیت در ابتدا قابل تحمل نیست. از این رو توصیه میشود که آهسته و با دقت شروع کنید.
- این حالت را به مدت پنج ثانیه نگه دارید و به تدریج آن را به 30 ثانیه برسانید. این حرکت را 10 بار تکرار کنید.
تمرینهای کششی پیشرفته دیسک کمر
برای انجام این ورزش:
- مانند تصویر بالا به شکم دراز بکشید، قسمت فوقانی بدن خود را روی دستانتان قرار دهید و به سمت بالا فشار دهید. در این حالت لگن شما باید روی زمین باشد و پایین کمر و باسن خود را برای یک کشش ملایم آرام کنید.
- این موقعیت را به مدت 1 ثانیه نگه دارید و سپس 10 بار تکرار کنید
اگر نمیتوانید صاف دراز بکشید، میتوانید بایستید و دستانتان را روی لگن خود قرار دهید و کمر خود را به سمت عقب قوس دهید و به این ترتیب مشابه تمرین بالا را انجام دهید. اما تمرینی که در ابتداتوضیح داده شد، ارجح است.
کشش کمر فوقانی
برای انجام این ورزش :
- به شکم دراز بکشید، سر و قفسه سینه خود را کمی از روی زمین بلند کنید و دستهایتان را پشت کمر تحتانی خود و رو به زمین قرار دهید (دستهای را پایین نگه دارید). در ابتدا 5 ثانیه در این حالت بمانید و سپس به تدریج زمان را افزایش داده و به 20 ثانیه برسانید. این کار را 8-10 بار تکرار کنید.
- همچنین میتوانید به شکم دراز بکشید و سر و قفسه سینه را پایینتر و نزدیک به زمین نگه دارید، و به آرامی یک دست و پای مخالف را بالا ببرید. زانوی خود را 2 تا 3 اینچ از کف زمین بلند کنید. این حالت را به مدت 5 ثانیه نگه دارید. این تمرین باید 8 تا 10 بار تکرار شود. قدرت خود را تقویت کنید و به آرامی مدت زمان انجام تمرین را افزایش داده و آن را به 20 ثانیه برسانید.
دراز نشست
این تمرین برای قسمت فوقانی شکم است. به پشت دراز بکشید و زانوهایتان را خم کنید. دستهایتان را روی قفسه سینه و لگن خود را همسطح کمرتان قرار دهید. با بلند کردن سر و شانههای خود از کف زمین، بالای کمرتان را گرد کنید. این موقعیت را به مدت 2-4 ثانیه نگه دارید. به آرامی به موفعیت شروع بازگردید. پس از اینکه عضلات خود را تقویت کردید، این تمرین را به اندازه 2 ست با 10 تکرار انجام دهید.
مواظب باشید سر خود را خیلی بالا بنرید. اگر درد گردن دارید، ابتدا دستان خود را پشت سر خود قرار دهید تا از گردن خود حمایت کنید.
ورزش کشش گربه
برای انجام این ورزش:
- به حالت چهار دست و پا قرار بگیرید. به آرامی حالت خود را تغییر داده و به کمر خود قوس دهید تا هر سه بخش ستون فقرات – کمر (پایین) ، قفسه سینه (میانی) و گردن (فوقانی) در ترکیب با یکدیگر شکل نیم دایره به خود بگیرند و سپس به حالت اول بازگردید. این کار را به آرامی انجام دهید و به خود فشار وارد نکنید. یک چرخه 3-4 ثانیه طول میکشد. 5-6 بار این کشش را تکرار کنید.
همیشه توصیه میشود قبل از انجام این تمرینات با فیزیوتراپیست خود مشورت کنید.
جراحی دیسک کمر
انواع جراحی دیسک کمر به شرح زیر است:
- لامینکتومی: این عمل جراحی بیشتر لامیناهای مهرهای یا قوسهای استخوانی را از بین میبرد.
- تعویض دیسک مصنوعی: در طی این عمل، دیسک آسیبدیده بیماری با یک دیسک مصنوعی جایگزین میشود. برای درمان درد مرتبط با بیماری دیسک دژنراتیو، از Prodisc-L استفاده میشود که از پلاستیک و فلز ساخته شده است. دیسک مصنوعی Charite یکی دیگر از دیسکهای مصنوعی است که دارای یک هسته پلاستیکی بین 2 صفحه کرومی است که به ستون فقرات قفل میشود.
- دیسککتومی: در این مرحله، یک دیسک بین مهرهای کامل یا بخشی از آن برداشته میشود.
- فیوژن ستون فقرات: در طی عمل جراحی فیوژن ستون فقرات، استخوانی بر روی ستون فقرات پیوند زده میشود تا چسبندگی سفت و سختی بین 2 مهره یا بیشتر ایجاد شود. گاهی اوقات میله و پیچهایی برای ارائه پشتیبانی اضافی نخاعی استفاده میشود.
- لامینوتومی: در طی این روش، دریچهای در لامینا ایجاد میشود تا فشار روی ریشههای عصبی کاهش یابد.
- جراحی آندوسکوپیک برای درمان فتق دیسک: جراحی فتق دیسک آندوسکوپیک با ایجاد یک برش کوچک انجام میشود. در این عمل از آندوسکوپ، یک دوربین، و یک سوزن و یک وسیله مکانیکی که در قسمت پشتی بیمار وارد میشود، استفاده میکنند. سپس قسمت آسیبدیده دیسک توسط جراح برداشته میشود. این روش به صورت سرپایی انجام میشود و دوره نقاهت کوتاهتری دارد.
- رفع فشار دیسک بوسیله لیزر (PLDD) برای معالجه درد گردن یا کمر است که در اثر فتق دیسک ایجاد شده است. PLDD بدون انجام هرگونه عمل جراحی، باعث تسکین فوری درد میشود. این روش حداقل تهاجمی تحت بیحسی موضعی و به صورت سرپایی انجام میشود. از پرتوی لیزر برای تبخیر بخش کوچکی از دیسک به منظور فشردهسازی آن استفاده میشود.
