تشخیص آسیب های مغزی با سی تی اسکن و ام آر آی اشعه ایکس و تفاوت های آنها

یک سی‌ تی‌ اسکن (CAT Scan) بهترین وسیله برای مشاهده‌ی آسیب‌های استخوانی،خونریزیی‌های مغزی، تشخیص مشکلات ریه و قفسه‌ی سینه و کشف سرطان‌ها می‌باشد. یک ام آر آی (MRI)، وسیله‌ای مناسب برای معاینه‌ی بافت‌های نرم در مشکلات رباط‌ها و تاندون‌ها، آسیب‌های ستون فقرات و ضایعه‌های طناب نخاعی، تومورهای مغزی و غیره می‌باشد. سی‌ تی‌ اسکن کاربرد گسترده‌ای در بخش‌های اورژانس دارد زیرا این اسکن کمتر از 5 دقیقه طول می‌کشد. از طرف دیگر، یک ام آر آی ممکن است تا 30 دقیقه به طول بیانجامد.
[shortcode-variables slug=”alert”]بسیاری از بیماری‌های مغز و اعصاب از طریق سی‌ تی‌ اسکن و ام آر آی قابل‌ تشخیص هستند. این روش‌ها به بیماران و پزشک برای تشخیص درمان به‌ موقع بیماری کمک فراوانی می‌کنند. برای تشخیص و درمان بیماری توسط پزشک متخصص با تجربه می‌توانید با [shortcode-variables slug=”name”] از طریق شماره‌های [shortcode-variables slug=”number”] تماس حاصل فرمایید.[shortcode-variables slug=”alert1″]

سی‌ تی‌ اسکن مغز چیست؟

سی‌تی‌اسکن مغز یک روش تشخیصی است که تصاویر دقیقی از اجزای داخلی سر مانند جمجمه، مغز، سینوس‌های نزدیک بینی، بطن‌های مغز و کاسه‌ی چشم‌ها ایجاد می‌کند. این فرایند به عنوان توموگرافی مقطعی کامپیوتری شناخته می‌شود و مخفف عبارت لاتین “Computed Tomography” است. در واقع، سی‌تی‌اسکن به عنوان CT scan نیز شناخته می‌شود. علاوه بر این، سی‌تی‌اسکن جمجمه با نام‌های دیگری نیز شناخته می‌شود، از جمله سی‌تی‌اسکن مغزی، اسکن سر، اسکن جمجمه و اسکن سینوس.

دلایل انجام سی‌ تی‌ اسکن مغز

تصاویر ایجاد شده به‌وسیله‌ی دستگاه سی‌ تی‌ اسکن جمجمه‌ای یا مغزی خیلی دقیق‌تر از عکس‌برداری رادیولوژی می‌باشند. این تصاویر می‌توانند به تشخیص طیف گسترده‌ای از مشکلات و بیماری‌ها، از جمله موارد زیر، کمک کنند:

•  ناهنجاری در فرم استخوان‌های جمجمه
•  بدشکلی شریانی و وریدی یا ناهنجاری در رگ‌های خونی
•  آتروفی و جمع شدگی بافت مغز
•  نقایص مادرزادی
•  آنوریسم مغزی
•  خونریزی مغزی
•  هیدروسفالی یا جمع شدن مایع در جمجمه
•  عفونت یا ورم مغزی
•  آسیب‌هایی به سر، صورت یا جمجمه
•  سکته‌ی مغزی
•  تومورهای مغزی

در صورت آسیب به سر یا داشتن هرگونه از علائم پایین که بدون هیچ علت ظاهری بروز می‌کنند، پزشک متخصص ممکن است سی‌ تی‌ اسکن مغز را توصیه کند:

•  غش کردن
•  سردرد
•  تشنج، خصوصاً اگر هرگونه تشنجی اخیراً رخ‌ داده است.
•  تغییرات رفتاری ناگهانی یا تغییراتی فکری و ذهنی
•  کاهش یا از دست دادن شنوایی
•  از دست دادن بینایی
•  ضعف عضلانی یا بی‌حسی و گزگز کردن دست‌ و پا
•  مشکلاتی در تکلم
•  مشکلات بلع

همچنین می‌توان از سی‌ تی‌ اسکن مغز برای راهنمایی درمان‌هایی از جمله جراحی یا نمونه‌برداری استفاده کرد.

عوارض یا خطرات احتمالی

عوارض و خطرات احتمالی انجام یک سی‌تی‌اسکن جمجمه‌ای شامل ناراحتی در حین تصویربرداری، قرار گرفتن در معرض تشعشع و آلرژی نسبت به مایع کنتراست می‌باشند. هرگونه نگرانی را قبل از معاینه با پزشک خود در میان بگذارید تا بتوانید خطرات احتمالی و مزایای آن را برای وضعیت سلامتیتان بسنجید و مورد ارزیابی قرار دهید.

احساس ناراحتی و رنجش

سی‌تی‌اسکن یک روش بدون درد است. با این حال، برخی افراد ممکن است به دلیل قرار گرفتن روی میز سفت یا مشکل در بی‌حرکت ماندن، احساس ناراحتی کنند. هنگامی که ماده کنتراست به رگ‌ها وارد می‌شود، ممکن است احساسی از سوزش را تجربه کنید. برخی بیماران ممکن است در دهانشان مزه‌ی فلزی را حس کرده و حس گرمایی در سراسر بدنشان پیدا کنند. این واکنش‌ها طبیعی هستند و معمولاً کمتر از یک دقیقه طول می‌کشند.

قرار گرفتن در معرض تشعشع

سی‌تی‌اسکن شما به مقداری تشعشع می‌کند. به طور کلی، پزشکان معتقدند که خطرات مربوط به سی‌تی‌اسکن نسبت به خطرات احتمالی عدم تشخیص مشکلات جدی، کمتر است. ریسک انجام یک سی‌تی‌اسکن کم است، اما اگر تصاویر رادیولوژی و سی‌تی‌اسکن‌ها در بازه زمانی کوتاهی متعدداً انجام شوند، این ریسک افزایش خواهد یافت. دستگاه‌های سی‌تی‌اسکن جدید نسبت به دستگاه‌های قدیمی‌تر، در معرض تشعشع کمتری قرار می‌دهند. در صورتی که باردار هستید، باید پزشکتان را مطلع کنید. پزشک ممکن است از انجام سی‌تی‌اسکن در دوران بارداریشما خودداری کند و از روش‌ها و آزمایش‌های دیگری برای تشخیص استفاده کند. این آزمایش‌ها ممکن است شامل ام‌آرآی سر یا سونوگرافی سر باشد که در آن‌ها از تشعشع استفاده نمی‌شود.

آلرژی نسبت به مایع کنتراست

در صورتی که تاکنون حساسیتی نسبت به مایع کنتراست داشته‌اید، به هر حال باید پزشکتان را مطلع کنید. معمولاً، ماده کنتراست حاوی ید است و ممکن است در افرادی که حساسیتی نسبت به ید دارند، علائمی مانند تهوع، استفراغ، قرمزی پوست، خارش پوست یا عطسه را به وجود آورد. برای کاهش این علائم، ممکن است پزشک قبل از تزریق ماده کنتراست، داروهای استروئیدی یا آنتی‌هیستامین به شما تجویز کند. اگر دیابت یا بیماری کلیه دارید، بعد از سی‌تی‌اسکن باید مایعات فراوانی مصرف کنید تا ید از بدنتان خارج شود و برای شستشوی آن استفاده شود. در حالت‌های بسیار نادر، ممکن است ماده کنتراست باعث بروز آنافیلاکسی شود، که یک واکنش آلرژیک سراسری است که می‌تواند جان بیمار را تهدید کند. اگر مشکلی در تنفس دارید، باید بلافاصله به اپراتور دستگاه اطلاع دهید.

تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) از سر

تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) یک روش تصویربرداری پزشکی است که از یک میدان مغناطیسی و پالس‌های انرژی امواج رادیویی استفاده می‌کند تا تصاویری از ساختارها و اعضای داخلی بدن، به خصوص مغز، ایجاد کند. ام‌آرآی به طور معمول اطلاعاتی را فراهم می‌کند که با روش‌های دیگر مانند عکس‌برداری رادیولوژی، سونوگرافی یا سی‌تی‌اسکن قابل دستیابی نیست. برای انجام ام‌آرآی مغز، شما باید روی یک تخته اختصاصی دراز کشیده و سرتان درون یک دستگاه خاص (اسکنر) قرار بگیرد که دارای یک میدان مغناطیسی بسیار قوی است.

دستگاه MRI قادر است بافت‌ها و بیماری‌های مختلفی مانند عفونت، التهاب، تومور، سکته مغزی یا تشنج را تشخیص دهد. اطلاعات حاصل از تصویربرداری MRI می‌تواند برای تحلیل و مطالعه بیشتر در کامپیوتر ذخیره و بایگانی شود. همچنین می‌توان تصاویر، فیلم‌ها یا زوایای دید خاصی را از طریق این روش به دست آورد. در برخی موارد، برای بهتر نشان دادن ساختارها، از مایع کنتراست در طول MRI استفاده می‌شود. این ماده می‌تواند در تصویربرداری جریان خون، شناسایی برخی از انواع تومورها و تشخیص نواحی التهابی و تورمی کمک کند. همچنین، ام‌آرآی سر می‌تواند برای تشخیص علت سردردها نیز استفاده شود.

ام آر آی به دلایلی انجام می‌شود؟

ام آر آی سر بنا بر دلایل زیر انجام می‌شود:

• جستجوی علت سردردها
• کمک به تشخیص سکته مغزی یا مشکلاتی در رگ‌های خونی واقع در سر. مشکلاتی در رگ‌های سر می‌توانند شامل آنوریسم مغزی یا پیچ‌خوردگی ناجور شریان‌ها و رگ‌های خونی که از بدو تولد در فرد بروز کرده‌اند (به این عارضه، بدشکلی شریانی و وریدی می‌گویند).
• بررسی جریان خون یا لخته‌های خونی در مغز. ام آر آی می‌تواند بروز خونریزی در اطراف مغز را نشان دهد.
• بررسی علائم یک آسیب دانسته یا مشکوک به سر
• بررسی علائمی مانند تغییر در هوشیاری، گیجی و منگی یا حرکات غیرعادی. این علائم ممکن است ناشی از بیماری‌های مغزی ازجمله بیماری همینگتون، ام اس، بیماری پارکینسون یا بیماری آلزایمر باشند.
• بررسی آب آوردن مغز (هیدروسفالی)
• یافتن تومورها، عفونت‌ها، آبسه‌ی مغزی یا مشکلاتی مانند مغز یا ساقه‌ی مغزی از جمله انسفالیت یا مننژیت
• بررسی و معاینه‌ی چشم‌ها، اعصابی که از چشم‌ها به مغز می‌رسند (اعصاب بینایی)، گوش‌ها و عصب‌هایی که از گوش به مغز می‌رسند (اعصاب شنوایی)
• جستجوی مشکلاتی در غده‌ی هیپوفیز
•  بررسی یا پیگیری نتایج و یافته‌های حاصله از آزمایشی دیگر

آیا ام آر آی خطر دارد؟

هیچ تأثیر منفی و مضری ناشی از قرار گرفتن در معرض میدان مغناطیسی بزرگی که در دستگاه ام آر آی استفاده می‌شود شناخته‌ نشده است. البته این آهنربا و میدان مغناطیسی حاصل از آن بسیار بزرگ است. این آهنربا ممکن است روی دستگاه تنظیم‌کننده‌ی ضربان قلب، دفيبريلاتور کاشتنی در داخل قلب (ICD)، اندام‌های مصنوعی و دیگر دستگاه‌های طبی دیگر که حاوی آهن هستند تأثیر داشته باشد. اگر یک ساعت مچی در نزدیکی این آهنربا قرار بگیرد از کار خواهد ایستاد. قطعات فلزی موجود در چشم‌ها می‌توانند روی شبکیه‌ی چشم آسیب وارد کنند. اگر احتمالاً قطعاتی فلزی در چشمتان دارید، یک عکس رادیولوژی از چشم باید قبل از ام آر آی گرفته شود. اگر این فلز یافت شود، دیگر نیازی به انجام ام آر آی نیست. رنگ‌دانه‌های یدی در تتوها یا خط چشم‌های تتو شده می‌توانند باعث حساسیت چشم‌ها یا پوست شوند. ام آر آی می‌تواند موجب یک سوختگی ناشی از برخی چسب‌های طبی شود. اگر از چسب طبی استفاده می‌کنید حتماً پزشک خود را مطلع کنید. در صورت استفاده از ماده کنتراست در طی ام آر آی، احتمال بروز حساسیت و واکنش آلرژیک بسیار پایین است، اما بیشتر واکنش‌ها خفیف هستند و می‌توان آن‌ها را مصرف داروهایی درمان کرد. ماده‌ی کنتراستی که حاوی گادولینیوم می‌باشد ممکن است باعث بروز یک سری مشکلات (بنام فیبروز سیستماتیک نفروژنیک) در افراد مبتلا نارسایی کلیوی گردد. اگر دچار ضعف در عملکرد کلیه یا بیماری شدید کلیوی هستید، قبل از انجام ام آر آی به پزشک خود اطلاع دهید. همچنین احتمال اندکی از خطر بروز عفونت در محل تزریق IV مایع کنتراست وجود دارد. اگر دو دوران شیردهی هستید و نگران این موضوع هستید که آیا ماده به کار رفته در این آزمایش بی‌خطر است یا خیر، با پزشک خود مشورت کنید. اکثر کارشناسان اعتقاد دارند که مقدار بسیار اندکی از مایع کنتراست می‌تواند وارد شیر مادر شود و حتی مقدار بسیار ناچیزی ممکن است به بدن کودک وارد شود. البته می‌توانید از قبل، مقداری از شیرتان را جمع کنید و نگه‌دارید و آن را برای یک یا دو روز بعد از انجام آزمایش به کودکتان بدهید.

جدول مقایسه