اسکلروزیس چندگانه (MS) یک بیماری خودایمنی پیشرونده است که سیستم ایمنی بدن، به اشتباه به بخش‌هایی از بدن حمله می‌کند که عملکرد روزمره آنها برای حفظ سلامتی بسیار اهمیت دارد. در این بیماری، پوشش‌های محافظ سلول‌های عصبی تحت تأثیر قرار می‌گیرند و این آسیب به نقص عملکرد مغز و نخاع منجر می‌شود. علائم بیماری MS غیرقابل پیش‌بینی هستند و شدت آنها متغیر است. برخی بیماران با خستگی مزمن و بی‌حسی مواجه می‌شوند، اما در موارد شدید بیماری MS، فلج، نابینایی و کاهش عملکرد مغز رخ می‌دهد.
[shortcode-variables slug=”alert”]
برای کسب اطلاعات بیشتر یا رزرو نوبت با طریق شماره‌های 02126350185 – 09912552234 تماس حاصل فرمایید.[shortcode-variables slug=”alert1″]
علل
علت بیماری ام اس به طور کامل مشخص نیست. ام اس یک بیماری خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به بافت‌های خود حمله می‌کند. در صورت ابتلا به بیماری ام اس، سیستم ایمنی که عملکرد نامناسبی پیدا کرده است، میلین را که ماده‌ای چربی است و فیبرهای عصبی مغز و نخاع را پوشش می‌دهد و آنها را محافظت می‌کند، تخریب می‌کند. میلین می‌تواند معادل پوشش عایقی بر روی سیم‌های برق باشد. زمانی که پوشش میلین آسیب می‌بیند و فیبرهای عصبی نمایان می‌شوند، سرعت انتقال پیام‌ها در طول عصب کاهش می‌یابد یا ممکن است قطع شود. همچنین، عصب نیز ممکن است آسیب ببیند. با این حال، دلیل اینکه برخی افراد به بیماری ام اس مبتلا می‌شوند در حال حاضر مشخص نیست، در حالی که برخی از افراد دیگر در امان می‌مانند. با این حال، به نظر می‌رسد که ترکیبی از عوامل ژنتیک و محیطی در ایجاد این بیماری نقش دارند.
علائم شایع‌تر بیماری ام اس
خستگی
خستگی در حدود 80 % بیماران مشاهده می‌شود و توانایی بیمار را برای فعالیت در خانه و محل کار به شدت مختل می‌کند. خستگی بارزترین علامت در بیماری است که به جز این مورد، فقط دچار محدودیت‌های حرکتی جزئی شده است.
دشواری در راه رفتن
بیمار به دلایل متعددی مانند ضعف، اسپاستیسیتی، فقدان تعادل، خستگی مزمن و اختلال حسی نمی‌تواند به خوبی راه برود. برای رفع این عارضه باید از متخصص طب فیزیکی، وسایل کمکی و دارو درمانی کمک گرفت.
بی‌حسی یا گزگز
بی‌حسی صورت، بدن یا دست و پا غالباً نخستین علامتی است که در بیماران دچار بیماری ام اس مشاهده می‌شود.
اسپاستیسیتی
اسپاستیسیتی نوعی احساس سفتی و گرفتگی غیرارادی عضلات است که احتمال بروز آن در هر عضوی وجود دارد، البته گرفتگی عضلات پا شایع‌تر است.
ضعف
ضعف بیماران ام اس از تحلیل رفتن عضلاتی که مورد استفاده قرار نمی‌گیرد یا آسیب دیدن عصب‌های تحریک کننده این عضلات ناشی می‌شود. راهبردهای توانبخشی و استفاده از وسایل کمکی حرکتی و دیگر وسایل کمکی برای مدیریت ضعف توصیه می‌شود.
مشکلات بینایی
مشکلات بینایی نخستین علامتی است که بسیاری از بیماران با آن مواجه می‌شوند. شروع تاری دید، کنتراست ضعیف یا ضعیف شدن توانایی تشخیص رنگ‌ها و درد هنگام حرکت دادن چشم علائمی ترسناک است و باید به سرعت بررسی شود.
سرگیجه و ورتیگو
بیماران مبتلا به ام اس احساس سرگیجه و عدم تعادل می‌کنند یا در موارد نادرتر حس می‌کنند که خودشان یا محیط اطرافشان می‌چرخد(ورتیگو).
مشکلات مثانه
نقص عملکرد مثانه در حداقل 80 % از بیماران ام اس مشاهده می‌شود. این مشکل معمولاً با مصرف دارو، مدیریت مصرف مایعات و خو دسوندگذاری متناوب تحت کنترل درمی‌آید.
اختلال‌های جنسی
اختلال‌های جنسی در میان تمامی افراد، از جمله بیماران ام اس بسیار شایع است. آسیب دیدن سیستم عصبی مرکزی و علائمی مانند خستگی و گرفتگی عضلانی در کنار عامل‌های روان‌شناختی بر واکنش‌های جنسی اثر می‌گذارد.
مشکلات روده
یبوست و همچنین از دست دادن کنترل روده‌ها یکی از نگرانی‌های ویژه بیماران ام اس است. مشکلات روده معمولاً با رعایت رژیم غذایی مناسب، مصرف مایعات کافی، فعالیت بدنی و دارو برطرف می‌شود.
درد
سندرم‌های درد در میان بیماران ام اس شایع است. براساس نتایج یک پژوهش، 55 % بیماران ام اس گاهی دچار درد بالینی بسیار شدیدی می‌شوند و تقریباً نیمی از بیماران از درد مزمن رنج می‌برند.
تغییرات شناختی
تغییرات شناختی در بیماران ام اس به یک طیف گسترده از عملکردهای بالای مغز اشاره دارد و بیش از نیمی از افراد مبتلا به این بیماری را درگیر می‌کند. این تغییرات شناختی شامل مواردی مانند توانایی پردازش اطلاعات ورودی، فراگیری و یادآوری اطلاعات جدید، توانایی سازماندهی و حل مسائل، تمرکز و درک صحیح و دقیق محیط می‌شود.
تغییرات روحی
تغییرات روحی در واکنش به اضطراب‌ها و استرس‌های زندگی با بیماری ام اس و در پی‌آمد دگرگونی‌های ایمنی و عصبی رخ می‌دهد. افسردگی شدید، تغییرات خلق و خو، تحریک‌پذیری و حملات غیرقابل کنترل خنده و گریه چالش‌های قابل توجهی را برای بیماران مبتلا به ام اس و خانواده ایشان به وجود می‌آورد.
افسردگی
مطالعات نشان داده است که افسردگی بالینی، شدیدترین نوع افسردگی، شایع‌ترین علامت بیماری ام اس به شمار می‌رود. افسردگی در میان بیماران ام اس شایع‌تر از عموم مردم یا بیماران مبتلا به بسیاری از عارضه‌های مزمن و ناتوان کننده است.
علائم با درصد شیوع پایین‌تر
مشکلات گفتاری
مشکلات گفتاری مانند گفتار نامفهوم (دیس‌آرتری) و گرفتگی صدا یا بی‌صدایی (دیسفونی) در حدود 40 ـ 25 درصد از بیماران ام اس، به ویژه در مراحل پیشرفته بیماری و حین دوره‌های خستگی شدید بروز می‌یابد. لکنت نیز از عوارض بیماری ام اس به شمار می‌آید.
مشکلات بلع
مشکلات بلع یا در اصطلاح پزشکی دیسفاژی پی‌آمد آسیب دیدن اعصابی است که بسیاری از عضلات دهان و گلو را کنترل می‌کنند.
رعشه
بخش‌های مختلف بدن به دلیل آسیب دیدن ناحیه‌هایی خاص دچار رعشه یا لرزش غیرقابل کنترل می‌شود. این ناحیه‌ها در امتداد گذرگاه‌های عصبی پیچیده‌ای قرار دارند که مسئولیت هماهنگی حرکات را به عهده دارند.
تشنج
تشنج نتیجه تخلیه‌های الکتریکی غیرعادی در ناحیه آسیب دیده یا زخم شده مغز است. حدود 5 ـ 2 درصد از بیماران ام اس دچار تشنج می‌شوند، حال آن که درصد شیوع تشنج در عموم مردم حدود 3 % برآورد می‌شود.
مشکلات تنفسی
مشکلات تنفسی در افرادی مشاهده می‌شود که عضلات قفسه سینه‌شان به دلیل آسیب دیدن عصب‌های کنترل کننده این عضلات به شدت ضعیف شده است.
خارش
خارش یکی از مجموعه حس‌های غیرعادی، مانند سوزن سوزن شدن و سوزش، دردهای خنجری و دوپاره شدن، است که بیماران ام اس از آن رنج می‌برند.
سردرد
اگرچه سردرد از علائم شایع بیماری MS محسوب نمی‌شود، اما بعضی گزارش‌ها نشان داده است که بیماران مبتلا به ام اس بیشتر دچار انواع خاصی از سردرد می‌شوند.
مشکلات شنوایی
حدود 6 % از بیماران ام اس از مشکلات شنوایی شکایت دارند. کاهش شنوایی در موارد نادر نخستین علامت ام اس است.
علائم درجه دوم و درجه سوم
علائم اصلی ام اس که در دو بخش با درصد شیوع بالا و پایین توضیح داده شد، نتیجه مستقیم آسیب‌دیدگی فیبرهای عصبی و میلین سیستم عصبی مرکزی (CNS) است، اما علائم ثانویه عوارضی است که منشأ آنها علائم اولیه است. نمونه‌هایی از این علائم ثانویه عبارت است از:
- نقص عملکرد مثانه باعث عفونت‌های مکرر مجاری ادراری می‌شود.
- عدم فعالیت تحلیل رفتن تون عضلات، ضعف ناشی از عدم استفاده (غیرمرتبط با از بین رفتن غلاف میلین)، وضعیت بدنی نامناسب، از کنترل خارج شدن اعضاء بدن، کاهش تراکم استخوان (و در نتیجه افزایش احتمال شکستگی استخوان) و تنفس نامناسب و سطحی را در پی دارد.
- بی‌حرکت بودن باعث ایجاد زخم‌های فشاری می‌شود.
هرچند علائم ثانویه قابل درمان است، اما هدف مطلوب آن است که با درمان کردن علائم اولیه و اصلی از بروز علائم ثانویه جلوگیری کرد.
علائم درجه سوم بیماری ام اس عبارتند از عوارضی که به تدریج در زندگی بیماران ایجاد می‌شوند. این علائم شامل عوارض اجتماعی، شغلی و روانی می‌شوند. به عنوان مثال، بیماری ممکن است باعث شود که فرد نتواند راه برود یا رانندگی کند و شغل خود را به صورت معمول ادامه ندهد. تنش و فشار ناشی از تطبیق با بیماری ام اس معمولاً روابط اجتماعی و ارتباطات بیمار را تحت تأثیر قرار داده و گاهی باعث قطع روابط و انزوا می‌شود. مشکلاتی مانند بی‌اختیاری ادرار، رعشه و اختلالات بلع، بیمار را مجبور می‌کند از تعاملات اجتماعی کاسته کند و به تدریج به سمت انزوا و کناره‌گیری حرکت کند. افسردگی نیز در بین بیماران ام اس بسیار شایع است. افسردگی ممکن است جزء علائم درجه اول و درجه سوم باشد، به این معنی که روند پیشرفت بیماری می‌تواند باعث افسرده شدن بیمار شود یا چالش‌های ارتباطی و اجتماعی موجود محرک افسردگی باشد.
