به طور کلی، هدف از جراحی کم تهاجمی ستون فقرات (minimally invasive spine surgery)، تثبیت مهرهها و مفاصل نخاعی ستون فقرات و یا کاهش فشار روی اعصاب نخاعی است، مشکلاتی که اغلب در نتیجه شرایطی مانند بی‌ثباتی ستون فقرات، فتق دیسکهای بین مهرهای، اسکولیوز یا تومورهای ستون فقرات ایجاد می‌شوند .در مقایسه با جراحی باز ستون فقرات، جراحی کم تهاجمی ستون فقرات سریع‌تر و ایمن‌تر بوده و زمان مورد نیاز برای بهبود پس از آن نیز کوتاهتر است.
[shortcode-variables slug=”alert”]
جراحی ستون فقرات معمولا زمانی توصیه می‌شود که یک دوره درمان‌های غیر جراحی مانند دارو و فیزیوتراپی انجام شده اما علائم دردناک ناشی از مشکلات کمر از بین نرفته است. علاوه بر این، گزینه جراحی تنها در صورتی مد نظر قرار می‌گیرد که پزشک بتواند دقیقا منبع و علت درد، مانند فتق دیسک یا تنگی کانال نخاعی، را تعیین کند. برای کسب اطلاعات کامل‌تر درباره این روش جراحی کم خطر و جدید، می‌توانید به متخصص مغز و اعصاب کارآزموده و باتجربه مراجعه کرده و پاسخ تمامی سوالات خود را دریافت نمایید تا در صورت امکان، با استفاده از این روش جراحی کم تهاجمی از دردهای ناحیه ستون فقرات رهایی یابید. برای رزرو وقت ملاقات با متخصص مغز و اعصاب در کلینیک [shortcode-variables slug=”clinic”] با شماره‌های [shortcode-variables slug=”number”] تماس حاصل فرمایید.
[shortcode-variables slug=”alert1″]
جراحی کم تهاجمی ستون فقرات چه تفاوتی با جراحی باز ستون فقرات دارد؟
در روش جراحی سنتی باز ستون فقرات، پزشک با ایجاد یک برش، عضلات را کنار میزند تا بتواند به خوبی ستون فقرات را مشاهده کند و به دیسکهای بین مهرهای آسیب دیده و خود مهرهها دسترسی داشته باشد. در این روش، جراحان توانایی دستیابی به اهداف جراحی باز را دارند، اما از طریق روشی با کمترین تداخل عمل می‌کنند. این روش به عنوان جراحی کم تهاجمی ستون فقرات شناخته می‌شود، زیرا در مقایسه با روش باز، کمترین تداخل و آسیب به بافت اطراف را دارد.
گزینه‌های معمول درمان با جراحی کم تهاجمی ستون مهرهها
تکنیک‌های خاصی برای جراحی کم تهاجمی ستون فقرات وجود دارند. البته این روش‌ها همچنان در حال پیشرفت هستند. برخی از رایج‌ترین این روش‌ها عبارتند از:
دیسکتومی
دیسکهای ستون فقرات شامل حلقه‌های الاستیکی هستند که دارای مواد نرم درون خود هستند. این مواد نرم عملکرد مخاطی را بین استخوان‌های مهرهای انجام می‌دهند. در صورتی که حلقه الاستیکی معیوب، ناقص یا ضعیف شود، ممکن است بافت نرم داخلی از حلقه الاستیک بیرون بزند. این وضعیت میتواند منجر به فشار بر روی عصب شده و درد ایجاد کند. در صورتی که ترمیم یا برداشتن دیسک پاره شده مورد نیاز باشد، می‌توان این فرایند را با استفاده از روش جراحی کم تهاجمی ستون فقرات و با استفاده از لوله دیلاتور و یک میکروسکوپ یا آندوسکوپ انجام داد. در این روش، تداخل و آسیب به بافت اطراف به حداقل می‌رسد.
دکمپرشن ستون فقرات
فرآیند کاهش فشار روی نخاع را به عنوان دکمپرشن مشخص می‌کنیم. تنگی کانال ستون فقرات یک وضعیت رایج است که میتواند منجر به فشار بر روی اعصاب شود و علائم مختلفی از جمله درد، کاهش حساسیت و ضعف عضلانی را ایجاد کند. در صورتی که جراحی ضروری باشد، ممکن است از طریق روش کم تهاجمی با استفاده از لوله دیلاتور و یک میکروسکوپ یا آندوسکوپ، استخوان و بافت‌های نرمی که فشار روی عصب را ایجاد کرده‌اند، برداشته شوند. روش‌های شایع برای دکمپرشن شامل لامینکتومی و فورامینوتومی هستند.
جراحی کم تهاجمی فیوژن داخل تنه‌ای ستون فقرات کمری MIS TLIF
این یک تکنیک جراحی کم تهاجمی است که در بیمارانی که با درد مزمن و مکرر در ناحیه پایین کمر همراه با لغزش مهره، بیماری دیسک دژنراتیو و عود فتق دیسک مواجه هستند، استفاده می‌شود. همچنین، روش TLIF (تی ال ای اف) ممکن است برای بیمارانی که با درد ناحیه پایین کمر بعد از عمل لامینکتومی، آسیب‌های نخاعی یا برای درمان پسودوآرتروز بالقوه روبرو هستند، مورد استفاده قرار گیرد. این روش از بخش پشتی (خلفی) بیمار انجام می‌شود و در طول آن بیمار در حالت خوابیده بر روی شکم خود قرار می‌گیرد.
مزایای جراحی کم تهاجمی ستون فقرات
با توجه به کاهش آسیب به عضلات و بافت نرم (در مقایسه با روش‌های باز)، مزایای بالقوه جراحی کم تهاجمی ستون فقرات عبارتند از:
- نتایج زیبایی بهتر به خاطر برش‌های کوچکتر پوست (گاهی اوقات به اندازه 2 سانتیمتر)
- از دست دادن خون کمتر در اثر جراحی
- کاهش ریسک آسیب عضلانی، از آنجا که نیاز به هیچ برشی بر روی عضله نیست و یا برش‌ها بسیار محدود هستند.
- کاهش خطر ابتلا به عفونت و درد پس از عمل
- پس از عمل جراحی بهبود سریع‌تر و توانبخشی کمتری لازم است.
- کاهش وابستگی به داروهای مسکن پس از عمل جراحی
علاوه بر این، بعضی از جراحی‌های کم تهاجمی ستون فقرات به صورت سرپایی انجام می‌شود و تنها از بیهوشی موضعی استفاده می‌شود، بنابراین خطر کمتری برای واکنش نامطلوب نسبت به بیهوشی عمومی وجود دارد.
خطرات احتمالی این روش جراحی
مثل هر روش جراحی دیگر در این روش هم خطراتی وجود دارد که شامل موارد زیر می‌شود، اگرچه ممکن است موارد دیگری هم وجود داشته باشد:
- احتمال واکنش نامطلوب به بیهوشی
- از دست دادن غیر منتظره خون در طی مراحل جراحی
- عفونت‌های موضعی، علی رغم کوچک بودن سطح برش
و اگرچه غیر معمول است، اما همیشه احتمال کمی وجود دارد که جراحی کم تهاجمی اولیه را نتوان کامل کرد و نیاز به یک جراحی دوم یا جراحی کاملا باز باشد.
بیماری‌های درمان شده با استفاده از روش کم تهاجمی ستون فقرات
- بیماری دیسک دیژنراتیو
- فتق (پارگی)دیسک
- تنگی کانال نخاع کمری
- ناهنجاری‌های ستون فقرات مانند اسکولیوز
- عفونت‌های نخاعی
- بی ثباتی ستون فقرات
- شکستگی مهرهای
- تومورهای ستون فقرات
نحوه عمل جراحی کم تهاجمی ستون فقرات
از آنجایی که اعصاب نخاعی، مهرهها و دیسک‌ها در عمق بدن قرار دارند، هر روشی که برای دسترسی به ستون فقرات استفاده می‌شود، نیاز به انتقال و منحرف کردن بافت عضلانی دارد. به طور کلی، این کار با استفاده از برش کوچک و استفاده از ابزارهای راهنما و دوربین‌های ویدئویی میکروسکوپی، از طریق این برش‌ها انجام می‌شود. در عمل، استفاده از لیزر در جراحی‌های کم تهاجمی ستون فقرات بسیار نادر است، علیرغم باور عمومی. تکنیک‌هایی به منظور کاهش آسیب جراحی در روش‌های کم تهاجمی ستون فقرات استفاده می‌شوند. برخی از این تکنیک‌های رایج عبارتند از:
انجام عمل جراحی با استفاده از یک لوله رترکتور یا منقبض کننده
دراین تکنیک، به جای این که عضلات مستقیما قطع شوند، بافت نرم به کمک وسایلی، باز نگه داشته می‌شود. جراح با استفاده از لوله‌هایی برای کنار نگه داشتن عضلات، از طریق یک شکاف کوچک و بدون نیاز به شکافتن وسیع ناحیه کار می‌کند. گاهی اوقات جراح یک آندوسکوپ یا میکروسکوپ نیز از طریق لوله پایین می‌فرستد تا عمل جراحی را از طریق استراتژی دسترسی حداقلی انجام دهد. پس از پایان کار، لوله برداشته می‌شود، تا بافت‌های باز شده سر جای خود برگردند. بسته به ضرورت وسعت و نوع عمل جراحی، برش‌ها اغلب میتوانند کوچک باشند.
قرار دادن پیچ و مهره و میله از زیر پوست
بسته به شرایط بیمار ممکن است لازم باشد وسایلی مانند میله و پیچ و مهره برای تثبیت یا بی تحرک کردن ستون فقرات، یا جوش دادن مهرههای ستون فقرات در داخل بدن قرار‌داده شوند. در روش‌های سنتی برای قرار دادن پیچ و میله و .. نیاز به کنار زدن وسیع عضلات و سایر بافت‌ها از روی ستون فقرات است. اما، مستقر ساختن این وسایل از طریق پوست، معمولا به معنی قرار دادن پیچ و مهره و میله‌ها از طریق برش‌های نسبتا کوچکی است که روی پوست ایجاد می‌شوند، بدون برش دادن یا جداسازی عضلات زیرین. به کمک تصاویر اشعه ایکس، سیم‌های راهنمایی زیر پوست قرار داده شده و به سمت مهرههای ستون فقرات در امتداد مسیر مورد نظر برای نصب پیچ‌ها فرستاده می‌شوند. سپس، پیچ‌ها روی سیم‌های هدایت‌گر قرار گرفته و مسیر سیم را دنبال می‌کنند. این پیچ‌ها، اتساع دهنده‌های موقتی هستند که سطح خارجی پوست را باز می‌کنند و به هدایت مسیر میله‌ها برای اتصال و محکم کردن پیچ‌ها کمک کرده و سپس برداشته می‌شوند.
مسیر دسترسی مستقیم از پهلو
در بعضی موارد (به ویژه در مواردی که مربوط به ناحیه کمری ستون فقرات است) نزدیک شدن به ستون فقرات از طرف پهلو موجب کاهش درد می شود، زیرا که بافت عضلانی که در این قسمت روی مهرهها قرار گرفته کمتر است. در این روش معمولا بیمار به پهلو قرار داده می‌شود. سپس یک لوله رتراکتور در کناره ستون فقرات مستقر می‌شود تا امکان دسترسی به دیسک‌ها و استخوان‌های ستون فقرات را فراهم کند.
مسیر دسترسی توراکوسکوپیک
بسته به وضعیت بیمار، در برخی موارد لازم است تا به بخش جلویی صدری (سینه‌ای) ستون فقرات دسترسی یابیم. این بخش درون قفسه سینه قرار دارد و توسط قلب و ریه‌ها احاطه شده است. روش‌های دسترسی سنتی اغلب شامل بازکردن قفسه سینه با برش‌های بزرگ می‌باشد که ممکن است نیاز به برداشتن یک یا چند دنده داشته باشد. اما در روش دسترسی توراکوسکوپیک، چندین برش کوچک ایجاد می‌شود تا ابزارها و دوربین‌های مورد نیاز برای جراحی به بدن وارد شوند.
جراحی کم تهاجمی ستون فقرات برای چه کسانی مناسب است؟
پزشک ممکن است به بیمار اطلاع دهد که آیا جراحی کم تهاجمی ستون فقرات گزینه مناسبی برای درمان مشکلات ستون مهره او است یا خیر. در برخی موارد، این نوع جراحی ممکن است به اندازه جراحی سنتی تاثیرگذار نباشد یا حتی برخی خطرات را داشته باشد. در صورت لزوم، پزشک بیمار را درباره خطرات و مزایای نسبی این جراحی آگاه می‌کند. علاوه بر این، شرایطی وجود دارد که جراحی کم تهاجمی ستون فقرات برای دسترسی به آنها مناسب نیست.
درباره جراحی کم تهاجمی چه سوالاتی دارید؟
چند مورد از سوالات متداولی که درباره این روش پرسیده می‌شود عبارتند از:
بیمار برای این عمل چه مدت در بیمارستان بستری خواهد شد؟
به طور کلی، جراحی کم تهاجمی ستون فقرات، زمان بستری ماندن در بیمارستان را به نصف کاهش می‌دهد. در یک دیسکتومی آندوسکوپی معمولی، جراحی در همان روز مراجعه به بیمارستان انجام می‌شود و بیماران مدت کوتاهی پس از جراحی در همان روز به خانه می روند. برای انواع مختلف جراحی جوش‌دادن(فیوژن) مهرههای کمری، به طور معمول، بیمار در عرض 2-3 روز به خانه می‌رود، در حالی که قبلا 5-7 روز در بیمارستان بستری می‌شدند. علاوه بر این، دوره‌های ضروری بعد از عمل، در روش کم تهاجمی با درد بسیار کمتری همراه خواهد بود.
مدت زمان بهبود پس از عمل یا طول دوران ریکاوری چقدر است؟
طول دوره ریکاوری برای هر عمل جراحی متفاوت است. برخی از بیماران در عرض 6 هفته به فعالیت کامل باز می‌گردند در حالی که برخی دیگر ممکن است به زمان بیشتری نیاز داشته باشند. به همه بیماران توصیه می‌شود که پس از عمل یک دوره فیزیوتراپی انجام دهند تا با خیال راحت، تمام فعالیت‌های عادی خود را از سر بگیرند.
پس از جراحی، بیمار تا چه مدت درد خواهد کشید؟
به طور متوسط، بیمارانی که برایشان جراحی کم تهاجمی ستون فقرات انجام شده در نصف مدت لازم برای عمل جراحی سنتی مرخص می‌شوند و کاهش درد آنها نیز معمولا همین رویه را خواهد داشت. زمان ریکاوری برای هر جراحی متفاوت است.
آیا بعد از جراحی کم تهاجمی ستون فقرات نیاز به فیزیوتراپی هست؟
فیزیوتراپی جزء مهمی برای تسریع در بهبود است. اگرچه نسبت به هر فرد متفاوت است، اما در بیشتر موارد، بسته به عمل جراحی انجام شده و وضعیت کلی بیمار، درمان با فیزیوتراپی 2-6 هفته پس از جراحی آغاز می‌شود.
