ستون فقرات از تعدادی استخوان که در کمر قرارگرفته تشکیل‌شده است و در تمام طول زندگی از بدن محافظت کرده و باعث ایستادگی بدن میشود. می‌توان گفت که ستون فقرات مهم‌ترین قسمت اسکلت بدن انسان است، چراکه باعث میشود ارگان‌ها در جای خود قرار گیرند و حالت صحیح بدن حفظ شود.
بااین‌حال دلایل بسیاری برای در معرض آسیب بودن این عضو حیاتی وجود دارد، چراکه به‌طور دائم در حال کار کشیدن از آن هستیم و هرگز آن‌طور که باید به‌سلامتی خود اهمیت نمی‌دهیم. یکی از مهم‌ترین بخش‌های ستون فقرات مهره T12 نام دارد که در بخش انتهایی مهرههای سینهای قرارگرفته. آسیبدیدگی این قسمت بسیار جدی است و به رسیدگی پزشکی نیاز دارد.
T12 چیست و در کجا قرارگرفته است؟
T12 یا مهره‌ی سینهای دوازدهم بزرگترین مهره سینهای محسوب میشود و در پایین‌ترین قسمت مهرههای سینهای در کمر قرارگرفته. این مهره به گونه‌ای طراحی‌شده است که وزن ستون فقرات را تحمل کند و محکم‌ترین مهره ستون فقرات به‌حساب می‌آید. اما به همین دلیل و به خاطر فشاری که به آن وارد میشود بیشتر در معرض آسیبدیدگی قرار دارد. این‌یک مهره ترکیبی است و به‌صورت هم‌زمان مشخصات مهرههای کمری و مهرهها سینهای را دارا می‌باشد.
این مهره با کنترل کردن ماهیچه‌های شکمی و قسمت پایینی کمر باعث محافظت و ثبات ناحیه ستون فقرات میشود. متأسفانه درد مهره T12 را به‌سختی می‌توان شناسایی کرد، چراکه بعد از آسیبدیدگی در یک نقطه ثابت نمی‌ماند و میتواند در دیگر قسمت‌های بدن بروز پیدا کند.
علائم شکستگی مهره T12
شکستگی مهرههای سینهای باعث درد کم تا شدید میشود که در زمان حرکت شدیدتر نیز خواهد شد.
درصورتی‌که عصب‌ها و ستون فقرات نیز آسیب ببینند فرد علاوه بر بی‌حسی، مورمور شدن و احساس ضعف در دست‌وپا در عملکرد روده و مثانه نیز دچار اختلال خواهد شد.
درصورتی‌که شکستگی براثر یک ترومای حاد به وجود آمده باشد احتمال آسیبدیدگی مغزی و بی‌هوشی نیز وجود دارد. همچنین انواع دیگری آسیبدیدگی مانند آسیبدیدگی حواس‌پرتی وجود دارد که باعث ایجاد دردی میشود که درد کمر فراموش شود. در این موارد می‌توان مطمئن بود که بیمار دچار شکستگی ستون فقرات شده است به‌خصوص اگر دچار تصادفات شدید مانند تصادف با موتورسیکلت شده باشد.
دلایل شکستگی مهره T12
فشار زیاد تنها دلیل شکستگی‌های فشاری ستون فقرات نمی‌باشد. در افراد مسن پوکی استخوان باعث ضعیف شدن مهرهها میشود و درنهایت منجر میشود تا مهره حتی با ضربه کوچک شکسته شود. همچنین با تجمع فشار در این ناحیه مهرهها می‌توانند دچار شکستگی شوند. به‌جز تصادفات، پرت شدن از ارتفاع از دیگر عوامل رایج شکستگی مهرههای سینهای ستون فقرات به‌حساب می‌آید.
افرادی که از شکستگی فشاری ناشی از ترومای شدید رنج می‌برند معمولاً بلافاصله بعد از حادثه متوجه آسیبدیدگی ستون فقرات خود خواهند شد. اما افرادی که به دلایلی مانند پوکی استخوان به مرور زمان دچار شکستگی ستون فقرات می‌شوند معمولاً تا زمان خود شکستگی متوجه درد ناشی از آن نخواهند شد.
تشخیص
برای تشخیص بهتر بیماری، بیمار باید به پزشک مراجعه نماید. قبل از تشخیص کامل بیماری و شروع پروسه درمان پزشک تمامی سوابق سلامتی وی را برسی کرده و آزمایش‌ها و بررسی‌های لازم را به عمل می‌آورد. دلایل بسیاری برای بروز درد داخلی وجود دارد. به همین دلیل مشخص نمودن دلیل اصلی درد بسیار اهمیت دارد. بعد از این که پزشک بیشتر در خصوص علت درد اطلاعات به دست آورد شروع به انجام تست‌های تشخیصی خواهد کرد.
سوابق بیمار
در ابتدا از شما در خصوص سوابق کامل بیماری‌تان سؤال پرسیده میشود. این مرحله ممکن است شامل پر کردن فرمی بشود که در آن از شما در خصوص بیماری‌تان سؤالاتی پرسیده شده. هرچه اطلاعات بیشتری در اختیار پزشک خود قرار دهید مراحل درمان شما راحت‌تر و سریع‌تر پیش خواهد رفت. سوابق بیماری شما اهمیت دارد چراکه به پزشک کمک می‌کند متوجه شود چه زمانی درد شروع‌شده، علت آسیبدیدگی چیست، چه عوامل فیزیکی باعث بروز درد شده‌اند و همین‌طور آیا در خانواده مشکلات این‌چنینی وجود داشته است یا خیر. بعد از خواندن فرم سوابق بیماری شما پزشک بر اساس اطلاعاتی که در ادامه به آن اشاره‌شده از شما سؤالات دیگری نیز خواهد پرسید.
- درد چه زمانی آغازشده؟
- آیا آسیبدیدگی باعث بروز درد شده است؟
- درد بیشتر در کدام قسمت احساس میشود و شدت آن چقدر است؟
- آیا درد در دیگر قسمت‌های بدن نیز بروز پیدا می‌کند؟
- چه عواملی باعث می‌شوند درد شدید شده یا کاهش یابد؟
- آیا عملکرد روده و مثانه با مشکل مواجه شده؟
- آیا در خانواده سابقه ابتلا به پوکی استخوان وجود دارد؟
معاینه فیزیکی
بعد از بررسی سوابق بیماری، پزشک شروع به معاینه شما خواهد کرد. این کار باعث میشود تا علت بروز درد و علت آسیبدیدگی را تشخیص دهد. بیماری‌های مغزی و عصبی به‌ندرت پیش می‌آیند مگر در بیماران جوان‌تر که دچار آسیبدیدگیهای شدید مانند تصادف شده‌اند.
درصورتی‌که پزشک تشخیص دهد بیمار دچار شکستگی فشاری شده است به بررسی درد نقطه‌ای در اطراف محل آسیب‌دیده می‌پردازد. بررسی وجود درد در برخی نقاط خاص کمک می‌کند تا پزشک علت اصلی بیماری را دقیق‌تر متوجه شود.
عکس اشعه ایکس
پزشک برای اطمینان از وجود شکستگی در ستون فقرات از بیمار عکس اشعه ایکس می‌گیرد. در عکس‌برداری اشعه ایکس با استفاده از پرتوهای رادیواکتیو از استخوان‌ها عکس گرفته میشود. این عکس‌برداری فقط استخوان‌ها را مشخص می‌کند و بافت نرم زیاد در آن قابل‌تشخیص نیست به همین دلیل مطمئناً به تشخیص وجود شکستگی کمک خواهد کرد.
سی‌تی‌اسکن
در صورت وجود داشتن شکستگی پزشک برای بررسی دقیق‌تر آن از بیمار سی‌تی‌اسکن خواهد گرفت. سی‌تی‌اسکن شبیه به ام‌آر‌آی و عکس اشعه ایکس می‌باشد؛ چراکه هم‌زمان استخوان‌ها و بافت نرم را نشان میدهد. همچنین به کمک سی‌تی‌اسکن می‌توان عکس‌های اشعه ایکس از ستون فقرات تهیه کرد به همین دلیل می‌توان آزمایش‌ها را به‌صورت جداگانه انجام داد. این اسکن یک سری از تصاویر مقطعی ایجاد می‌کند. در صورت وجود شکستگی فشاری، تمامی ستون فقرات ازنظر وجود استقامت بررسی میشود. از سی‌تی‌اسکن برای بررسی آسیبدیدگی عصب‌ها استفاده می‌گردد.
معاینه عصبی
در این موارد معمولاً یک تست عصبی نیز از بیمار گرفته میشود. این کار به پزشک اجازه میدهد تا واکنش‌های عصبی بیمار مانند رفلکس ماهیچه‌ها و ادراک حسی را بررسی نماید. ناهنجاری در معاینه‌های عصبی نشان‌دهنده آسیبدیدگی عصب‌ها می‌باشد. عصب‌های موجود در نخاع پیام‌های عصبی را از مغز به دیگر نقاط بدن منتقل می‌کنند. درصورتی‌که به عصب‌های نخاعی آسیبی وارد شود حرکات بدن و واکنش‌های عصبی فرد با مشکل مواجه میشود.
ام آر آی
درصورتی‌که پزشک احتمال دهد که عصب‌ها نیز در زمان شکستگی آسیب‌دیده‌اند و یا بخواهد از علت دقیق ایجاد درد مطمئن شود از بیمار یک ام‌آر‌آی نیز گرفته میشود. ام آر آی میتواند از لایه‌های مختلف ستون فقرات عبور کرده و هرگونه ناهنجاری در بافت نرم مانند عصب‌ها و رباط را مشخص نماید.
اسکن استخوان
اسکن هسته‌ای استخوان یکی دیگر از آزمایش‌هایی است که به تشخیص شکستگی مهرهها کمک می‌کند. این تست کمک می‌کند تا زمان دقیق شکستگی را متوجه شد. درصورتی‌که زمان زیادی از شکستگی گذشته و در نقاطی درمان شده باشد مشخص میشود که علت اصلی شکستگی پوکی استخوان بوده است. این مسئله در بیماران مسن، به‌خصوص زنان بسیار اهمیت دارد. در این موارد پروسه درمان شامل مراحل جلوگیری از بیشتر شدن پوکی استخوان نیز میشود تا از آسیب دیدن و شکستگی مهرههای دیگر نیز جلوگیری شود. در این موارد توصیه میشود بیمار مصرف کلسیم و ویتامین دی خود را افزایش داده و تمرینات مناسب وزن خود داشته باشد.
درمان
رایجترین روش‌های درمان شکستگی فشاری مهرههای سینهای شامل استفاده از داروهای مسکن، کاهش فعالیت‌ها و استفاده از بریس میشود. در برخی موارد نادر ممکن است بیمار به جراحی احتیاج داشته باشد.
داروهای مسکن
داروهای مسکن در صورت استفاده صحیح می‌توانند باعث از بین رفتن درد شوند. اما به یاد داشته باشید این داروها به درمان شکستگی کمکی نمی‌کنند و فقط باعث از بین رفتن و یا کاهش درد خواهند شد.
کاهش میزان فعالیت‌ها
در این شرایط مجبور می‌شوید تا از میزان فعالیت‌های روزانه خود بکاهید و باید از انجام هرگونه فعالیت سنگین و تمرینات سخت خودداری نمایید. همچنین باید از بلند کردن اجسام سنگین و هر کاری که باعث وارد شدن فشار بیش از اندازه به مهره شکسته میشود دوری‌کنید. درصورتی‌که سن شما بالا باشد پزشک توصیه می‌کند تا استراحت مطلق داشته باشید.
بریس
یکی دیگر از رایجترین روش‌های درمانی برخی از شکستگی‌های فشاری مهرهها استفاده از بریس می‌باشد. پزشک معمولاً توصیه می‌کند از بریس‌های محافظ کمر یا ارتز استفاده نمایید. بریس هایی که برای درمان شکستگی مهرهها استفاده می‌شوند به گونه‌ای طراحی‌شده‌اند که از به جلو خم شدن بیمار جلوگیری می‌کنند و ستون فقرات را در حالت هایپراکستنشن نگه می‌دارند. این کار باعث میشود تا فشار زیادی از روی مهره شکسته شده برداشته شود و مهره درمان گردد. به‌علاوه از مهره محافظت کرده و از، از هم پاشیدن بیشتر استخوان جلوگیری می‌کند.
جراحی
در موارد بسیار نادر برای درمان ستون فقرات تحت‌فشار از جراحی استفاده میشود. در زمان شکستگی مهرهها فقط در صورتی از جراحی استفاده میشود که فرد دچار بی ثابتی شدید و ناگهانی در ستون فقرات خود شود. برای مثال درصورتی‌که شکستگی باعث شود بیش از 50% ارتفاع مهره از بین برود برای جلوگیری از آسیب‌های شدیدتر به عصب‌ها بیمار به جراحی احتیاج پیدا خواهد کرد.
درصورتی‌که پزشک تشخیص دهد بیمار به جراحی نیاز دارد توصیه می‌نماید تا برای ثابت نگه‌داشتن مهرهها در جایگاه صحیح در زمان بهبود استخوان‌ها از روش جراحی تثبیت داخلی استفاده شود.
رویکرد قدامی
زمانی که برای برداشتن فشار از روی نخاع به جراحی احتیاج میشود ممکن است پزشک توصیه کند تا جراحی از قسمت جلویی ستون فقرات انجام شود. در طول جراحی با رویکرد قدامی یک بریدگی بر روی قفسه سینه ایجاد میشود تا به جراح اجازه دهد قسمت جلویی ستون فقرات را ببیند و محل مهره آسیب‌دیده را شناسایی کند. زمانی که محل دقیق مهره مشخص شد قطعات شکسته استخوان از آن خارج میشود تا از فشار وارده بر نخاع کاسته شود. بعد از انجام شدن این مراحل به طور معمول همجوشی یا فیوژن ستون فقرات اجرا خواهد شد.
فیوژن قدامی ستون فقرات معمولاً با خارج کردن مهره شکسته و جایگزین کردن آن با استخوان پیوندی انجام میشود تا مهره بالا و پایین مهره‌ی شکسته را از هم جدا نگه دارد. این استخوان پیوندی رشد کرده و به مهره‌ی بالا و پایینی خودجوش می‌خورد. در طی این جراحی و برای ثابت نگه‌داشتن ستون فقرات در جای صحیح خود تا زمان جوش خوردن مهرهها از تعدادی پیچ و میله و صفحه فلزی درون بدن استفاده میشود. این ایمپلنت‌های فلزی درون بدن باقی می‌مانند و تا زمانی که مشکلی پیش نیاید از بدن خارج نمی‌شوند.
رویکرد خلفی
در برخی موارد جراحی، ثابت نگه‌داشتن مهرهها از طریق یک بریدگی بر روی کمر انجام میشود. این پروسه به جراح اجازه میدهد تا در زمان بهبودی، استخوان‌ها به کمک پیچ و میله ستون فقرات و مهرهها را در جای صحیح خود ثابت نگه دارد. جراحی خلفی زمانی مورداستفاده قرار می‌گیرد که فشار زیادی بر مهره‌ی شکسته شده وارد نمی‌شود و جراح قصد دارد تا از شکستگی بیشتر و از هم پاشیدن مهره جلوگیری کند.
نتیجه و بهبودی
بدون توجه به این که فرد تحت جراحی قرارگرفته یا نگرفته است، بعد از بهبود شکستگی باید یک دوره توان‌بخشی بگذراند.
هدف از توان‌بخشی شامل موارد زیر میشود:
- کاهش درد
- بازیابی میزان پویایی و تحرک
- بازگرداندن بیمار به نزدیک‌ترین حالت زمان قبل از آسیبدیدگی
پزشک توصیه می‌کند تا برای رسیدن به این اهداف بیمار هم درون مطب و هم درون خانه تمرینات فیزیوتراپی خود را انجام دهد.
درصورتی‌که شکستگی مهرهها ناشی از پوکی استخوان بوده باشد، بیمار درخطر شکستگی‌های بیشتری قرار دارد. در این موارد پزشک روش‌های درمانی که باعث بهبود از دست رفتن تراکم استخوان‌ها میشود را تجویز می‌نماید.
در برخی موارد مسئله‌ای ممکن است پروسه درمان و توان‌بخشی را به تعویق بیندازد. این مسائل شامل کاهش استخوان‌ها در زمان شکستگی، آسیب‌های عصبی (فلج شدن) و تغییر حالت ادامه‌دار ستون فقرات میشود.
هزینه‌های درمان مهره T12
همان‌طور که قبلاً گفته شد، دلایل و شدت آسیب‌های ستون فقرات بسیار متفاوت است. هرچه علت بیماری پیچیده‌تر باشد هرچه بیماری‌های زمینه‌ای بیشتری باعث به وجود آمدن آسیبدیدگی شوند هزینه‌ی درمان آن نیز افزایش پیدا می‌کند. برای مثال هیچ مقایسه منطقی بین هزینه استفاده از بریس و داروهای مسکن با جراحی‌های پیچیده که ممکن است نیاز شود وجود ندارد.
عوامل دیگری مانند میزان تجربه پزشک، میزان اعتبار کلینیک و همچنین محلی که کلینیک در آن واقعشده نیز بر میزان هزینه‌ها تأثیر می‌گذارد. برای اطلاع دقیق از میزان هزینه‌ها با پزشک خود مشورت نمایید.
جلوگیری
بهترین روشی که می‌توان به کمک آن از شکستگی فشاری مهرهها جلوگیری کرد، جلوگیری از ابتلا به پوکی استخوان و درمان به‌موقع آن می‌باشد. انجام دادن ورزش‌های سبک به‌صورت مرتب و روزانه از تحلیل رفتن استخوان‌ها جلوگیری می‌کند.
همچنین باید به‌صورت دوره‌ای تراکم استخوان‌ها بررسی شود به‌خصوص در زنانی که در دوران بعد از یائسگی قرارگرفته‌اند. به‌علاوه درصورتی‌که افراد خانواده به شکستگی فشاری استخوان‌ها یا پوکی استخوان مبتلا بوده‌اند فرد باید به‌طور مرتب تحت چک آپ قرار گیرد.
حرف آخر
آسیبدیدگی کمر یکی از رایجترین آسیب‌هایی است که افراد به آن دچار می‌شوند و در بیشتر موارد ستون فقرات در مرکز این آسیبدیدگی قرارگرفته. پایین‌ترین مهره در قسمت مهرههای قفسه سینه یا توراسیک مهره T12 نام دارد (این مهرهها از مهره T1 در نزدیک گردن شروع و در انتها به مهره T12 می‌رسد) و با اینکه بسیار مقاوم می‌باشد، اما در معرض آسیبدیدگی و شکستگی زیادی قرار دارد.
اگرچه تشخیص درد مهره T12 به دلیل بروز درد آن در دیگر قسمت‌های بدن کمی مشکل می‌باشد، اما زمانی که علت آن تشخیص داده شد بسته به میزان و علت درد می‌توان به کمک روش‌های مختلفی آن را درمان نمود.
سؤالات متداول
مهره T12 چیست؟
مهره T12 آخرین مهره از سری مهرههای توراسیک یا سینهای در ستون فقرات است که قبل از مهرههای کمری واقعشده. دوازدهمین مهره توراسیک بزرگترین این مهرهها محسوب میشود.
مهره T12 در کجا قرارگرفته است؟
این مهره دقیقاً در بالای بخش مهرههای کمری ستون فقرات قرارگرفته است. مهره T12 بزرگترین و پایینیترین مهره از سری مهرههای توراسیک محسوب میشود و بین مهرههای T11 و اولین مهره بخش کمری یعنی مهره L1 واقعشده.
در صورت شکستن مهره T12 چه اتفاقی می‌افتد؟
شکستگی یا آسیبدیدگی این مهره بر روی عملکرد بخش‌های پایینی بدن مانند مثانه و روده و همچنین راه رفتن تأثیر می‌گذارد. خوشبختانه بیشتر افرادی که دچار آسیبدیدگی مهره T12 شده‌اند در قسمت بالاتنه هیچ مشکلی نخواهند داشت ک به آن‌ها در انجام کارهایشان استقلال بالایی میدهد.
چقدر زمان لازم است تا شکستگی مهره T12 درمان شود؟
درمان شکستگی این مهره معمولاً 3 ماه زمان میبرد.
رایجترین آسیبدیدگیهای مهرههای توراسیک چیست؟
شکستگی فشاری مهرهها رایجترین آسیبدیدگی مهرههای توراسیک یا سینهای محسوب میشود و زمانی رخ میدهد که یکی از مهرهها درون ستون فقرات فرومیریزد. این آسیبدیدگی درد زیادی به همراه دارد و باعث تغییر شکل و کوتاهی قد مهره میشود.
چه زمانی باید در خصوص ستون فقرات به پزشک مراجعه کرد؟
در صورت داشتن درد شدید در قسمت بالایی و میانی کمر که به‌صورت ناگهانی ایجادشده و یا شدت آن رو به افزایش است باید سریعاً به پزشک مراجعه نمود به‌خصوص اگر فرد در خانواده خود سابقه ابتلا به سرطان داشته باشد. تومورهای ستون فقرات معمولاً در این ناحیه رشد می‌کنند.
همچنین در صورت وارد شدن ضربه به کمر در اثر پرت شدن از ارتفاع یا تصادف توصیه میشود تا بیمار هرچه سریع‌تر به بیمارستان مراجعه نماید.