بدن ما شبیه به یک ماشین است. بخش‌های مختلف آن هماهنگ و مطابق باهم کار می‌کنند و همه‌چیز به‌طور صحیحی پیش می‌رود. اما درست همانند هر ماشین و دستگاهی درصورتی‌که به‌خوبی از آن مراقبت نشود و یا دچار حادثه شود بخش‌هایی از آن ممکن است دچار مشکل گردد.
از زمانی که ما راه رفتن را یاد گرفتیم گردن ما وظیفه ثابت و بالا نگه‌داشتن سر را بر عهده داشته است و وزن آن را تحمل می‌کند و همچنین به‌طور مداوم به اطراف می‌چرخد و خم میشود تا ما بتوانیم اطراف را ببینیم. اما درصورتی‌که فشار زیادی به‌صورت ناگهانی به گردن وارد شود ممکن است آسیب شدیدی ببیند که بسیار خطرناک است. به این شرایط شکستگی گردن می‌گویند.
شکستگی گردن
شکستگی گردن، که به ترک خوردن یا شکستن یکی از مهرههای گردنی که سر را ثابت نگه‌داشته و آن را به شانه‌ها و بدن متصل می‌کند معروف است، یک وضعیت بسیار جدی است. گردن به عنوان مرکز اصلی سیستم عصبی بدن شناخته میشود و مغز را به بدن متصل می‌کند. این عصب‌ها از طریق داخل مهرههای گردنی عبور می‌کنند، بنابراین آسیب دیدن مهرههای گردنی عواقب خطرناک و جدی را به همراه دارد. در واقع، هرگونه آسیب جدی به نخاع میتواند منجر به فلج یا حتی مرگ شود. آسیب نخاع در ناحیه گردن ممکن است باعث شود فرد به صورت موقت یا دائماً از گردن به پایین فلج شود.
انواع شکستگی
شکستگی گردن انواع مختلفی دارد که با توجه به مهره‌ای که آسیبدیده است دسته‌بندی می‌شوند:
آسیب‌های خم شدن
رایج‌ترین نوع شکستگی در آسیب‌های گردن هایپرفلکشن میباشد.
- سابلوکساسیون قدامی زمانی رخ میدهد که رباط‌های خلفی پاره شوند. به دلیل این‌که در این شکستگی رباط‌های قدامی و میانی سالم باقی می‌مانند این شکستگی ثابت میباشد.
- شکستگی گوه‌ای ساده ناشی از آسیب‌های خم شدن میباشد. در این شکستگی رباط خلفی سالم باقی می‌ماند و رباط قدامی حدود 3 میلی‌متر یا بیشتر پاره میشود و گودی آن افزایش می‌یابد. علاوه بر این تراکم آن به دلیل نهفته بودن استخوان‌ها بیشتر میشود.
- شکستگی گوه‌ای ناپایدار یک آسیب فلکشن ناپایدار است و به دلیل آسیبدیدگی هم‌زمان رباط خلفی و قدامی به وجود می‌آید.
- دررفتگی یک‌طرفه به دلیل خم شدن و چرخش گردن رخ میدهد.
- دررفتگی دوطرفه ناشی از فلکشن شدید میباشد. این شکستگی ناپایدار است و خطر آسیبدیدگی عصب‌ها در آن بالا میباشد.
- شکستگی قطره‌ای ناشی از فلکشن شدید و وارد شدن فشار محوری میباشد. این شکستگی ناپایدار است و خطر آسیبدیدگی عصب‌ها در آن بالا میباشد.
آسیب‌های اکستنشن
- شکستگی هنگمن: اسپوندیلولیستزیس تروماتیک مهره C2
- شکستگی قطره‌ای
- هایپراکستنشن در افراد مبتلابه اسپوندیلوز
آسیب‌های ناشی از وارد شدن فشار به محور مهره
- شکستگی جفرسون به شکستگی کامل مهره اول گردنی یا C1 اطلاق میشود که با جابه‌جایی جانبی هر دو مفصل همراه است.
- ترکیدگی مهره‌ها در قسمت پایینی گردن.
علل شکستگی
شکستگی گردن میتواند به علت تصادف با موتور، سقوط از ارتفاع، خشونت و فعالیت‌های ورزشی رخ دهد. ضربه شدید یا چرخش ناگهانی گردن در هنگام وقوع تروما میتواند باعث شکستگی استخوان‌های مهره‌ها و ستون فقرات و یا پاره شدن رباط‌ها شود، یا حتی هر دو. تروما یا ضربه اولیه میتواند باعث شکستگی گردن و ناپایداری آن شده و به نخاع و سیستم عصبی آسیب برساند.
در نتیجه، آسیبدیدگی نخاع و سیستم عصبی از بدترین عواقب شکستگی گردن است، زیرا این آسیب قابل جبران نیست و تأثیر آن برای همیشه باقی می‌ماند. در اکثر موارد، آسیبدیدگی ستون فقرات و نخاع در مردان در سنین 15 تا 24 سالگی رخ میدهد.
علائم
به‌طورمعمول بلافاصله بعد از بروز حادثه و شکستگی گردن فرد دچار درد شدید در گردن خود خواهد شد. از دیگر علائم آن میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- بی‌حسی یا مورمور شدن در هر جای بدن.
- دردی که در گردن تا شانه‌ها و دست‌ها جابه‌جا میشود.
- ناتوانی در تکان دادن برخی قسمت‌های بدن یا تمام آن.
- تورم و کوفتگی گردن.
- داشتن مشکل در راه رفتن و حفظ تعادل.
- به‌سختی نفس کشیدن.
انجمن جراحان مغز و اعصاب آمریکا بر این عقیده‌اند که آسیب گردن بیشترین تأثیر را بر روی حرکات بدن و حس کردن دارد؛ چراکه ستون فقرات مرکز اعصاب بدن است. درصورتی‌که نخاع فرد در قسمت گردن آسیب ببیند خطر فلج شدن از گردن به پایین در وی بسیار بالا میباشد.
تشخیص
شکستگی گردن را میتوان به کمک عکس اشعه ایکس تشخیص داد. شکستگی گردن تأثیر بالایی بر نخاع دارد، اما درصورتی‌که نخاع براثر شکستگی گردن آسیب ببیند بر روی کلیه قسمت‌های پایین‌تر از گردن تأثیر می‌گذارد. آسیب‌های نخاعی حاصل از شکستگی گردن را به کمک روش‌های زیر میتوان تشخیص داد:
- سی‌تی‌اسکن
- ام آر آی
- پتانسیل برانگیخته حسی تنی که تحریک مغناطیسی نیز نامیده میشود.
با بروز اولین نشانه‌های شکستگی گردن باید حتماً به پزشک مراجعه نمود. معاینه بیمار در این شرایط معمولاً شامل موارد زیر میشود:
- بررسی سابقه پزشکی بیمار: پزشک در خصوص سوابق پزشکی و نحوه بروز حادثه از بیمار سؤال خواهد کرد.
- معاینه فیزیکی: بعد از این پزشک به معاینه گردن بیمار می‌پردازد و به دنبال نشانه‌هایی از فلج شدن می‌گردد.
- تست‌های تصویربرداری: متخصص ارتوپد معمولاً از بیمار تست‌های تصویری مانند عکس اشعه ایکس، سی‌تی‌اسکن و ام آر آی می‌گیرد تا شکستگی استخوان و دیگر اندام‌های داخلی را بررسی کند.
اقدامات اورژانسی
در زمان بروز حادثه، گردن باید تا زمان گرفتن عکس اشعه ایکس و بررسی آن توسط پزشک بسته و ثابت شود. پرسنل اورژانس در نظر می‌گیرند که فرد بی‌هوش دچار آسیبدیدگی گردن شده است و بر طبق این اقدام می‌کنند. فرد آسیبدیده ممکن است دچار شک شده و به‌صورت موقت یا دائم فلج شود.
بیماران هوشیار با آسیب شدید گردنی ممکن است در گردن خود احساس شدید درد داشته باشند یا اصلاً دردی احساس نکنند. همچنین ممکن است درد آن‌ها از گردن شروع‌شده و به شانه‌ها و بازوها منتقل شود که حاصل فشار آوردن مهره‌ها به عصب‌ها میباشد. وجود کوفتگی و تورم در پشت گردن نیز امکان دارد. در این موارد پزشک برای بررسی عملکرد عصب‌ها به معاینه کامل سیستم عصبی فرد می‌پردازد و حتی ممکن است برای مشخص نمودن میزان دقیق آسیبدیدگی از بیمار سی‌تی‌اسکن و ام آرآی بگیرد.
درمان
آسیبدیدگی گردن انواع مختلفی دارد و نحوه درمان آن به‌جزییات آسیبدیدگی بستگی دارد.
گردن بند طبی یا بریس گردن
درصورتی‌که فرد دچار کوفتگی یا شکستگی جزئی باشد استفاده از بریس گردن یا گردنبند طبی به مدت 8 هفته به درمان وی کمک خواهد کرد. این وسیله کمک می‌کند تا گردن در طول مدت درمان ثابت بماند.
تراکشن
در صورت شکستگی شدید یا ناپایدار بودن گردن از تراکشن استفاده میشود. تراکشن باعث میشود تا حرکات گردن به کمترین میزان ممکن برسد. در این موارد فرد باید از بریس های بسیار سخت یا بریس هالو استفاده کند تا ستون فقرات را ثابت نگه دارد. در طول این زمان فرد قادر به رانندگی یا انجام دیگر فعالیت‌های این‌چنینی نخواهد بود. این درمان تا زمان بهبود شکستگی 12 هفته طول می‌کشد.
جراحی
آسیب شدید به گردن، ستون فقرات و مهرههای گردن ممکن است نیاز به جراحی داشته باشد. پروسه جراحی شامل موارد زیر میشود:
- متصل کردن دوباره استخوان‌ها و ثابت نگه‌داشتن آن‌ها
- ترمیم مهره در ستون فقرات
- برداشتن فشار از روی نخاع
- برداشتن دیسک‌های آسیبدیده مهره‌ها
در برخی از جراحیها ممکن است از پیچ و صفحات فلزی استفاده شود. جراحان ما تجربه لازم برای انتخاب مناسب‌ترین و کم درد ترین روش درمان شکستگی گردن را دارا هستند.
بهبودی
یک شکستگی ساده که بر روی نخاع تأثیری نگذاشته را میتوان با استفاده از گردنبند طبی به مدت 6 تا 8 هفته درمان نمود.
شکستگی‌های پیچیده‌تر ممکن است به جراحی یا دیگر روش‌های درمانی مانند استفاده از بریس های گردنی محکم به مدت 3 ماه نیاز داشته باشند.
شکستگی‌هایی که به نخاع آسیب‌زده‌اند ممکن است دیگر قابلدرمان نباشند. استخوان ممکن است درمان شود، اما عصب‌های موجود در نخاع برای همیشه آسیب‌دیده‌اند و ممکن است تأثیرات دائمی مانند فلج شدن در پی داشته باشند. در حال حاضر هیچ روشی برای درمان نخاع وجود ندارد، اما بر اساس یافته‌های بنیاد مبارزه با فلجی به نظر می‌رسد که کمی به دست یافتن به میزان مشخصی از بهبودی نزدیک شده‌ایم.
جلوگیری
پیشرفت تجهیزات ورزشی و تغییرات قوانین باعث شده است تا میزان آسیب‌دیدگی‌های گردن ناشی از ورزش کاهش یابد. با رعایت کردن شرایط زیر میتوان از بروز حادثه جلوگیری نمود:
- در زمان رانندگی و یا نشستن در ماشین از کمربند ایمنی استفاده نمود.
- شیرجه نزدن در قسمت کم‌عمق استخر. همچنین در زمان شیرجه زدن و شنا کردن کودکان باید به‌خوبی مراقب آن‌ها بود.
- استفاده و پوشیدن تجهیزات ایمنی مناسب ورزش و دنبال کردن تمامی دستورالعمل‌های ایمنی مانند داشتن یک مربی مراقب و تشک‌های ورزشی مناسب.
- برای افراد مسن ترجیحاً باید خانه‌ی آن‌ها بازرسی فنی گردد تا از ایمن بودن آن اطمینان حاصل شود. تغییرات کوچک مانند چسباندن فرش‌ها و گذاشتن دستگاه‌های کمکی در نزدیکی دستشویی و حمام کمک می‌کند تا احتمال زمین خوردن کاهش یابد.
حرف آخر
آسیبدیدگی گردن ترسناک به نظر می‌رسد و در برخی موارد میتواند باعث مشکلات شدید شود و حتی زندگی فرد را تهدید کند. درصورتی‌که شکستگی گردن به نخاع آسیب برساند میتواند باعث آسیب‌های دائمی مانند فلج شود. حتی شکستگی که به‌طور کامل توسط جراحی درمان شده است ممکن است هفته‌ها تا ماه‌ها زمان ببرد تا به‌طور کامل بهبود یابد و فرد برای بازیافتن توان قبلی خود باید تحت توان‌بخشی و فیزیوتراپی قرار گیرد. خوشبختانه بیشتر شکستگی‌های گردن را میتوان بدون هیچ عواقبی به‌طور کامل درمان نمود.
سؤالات متداول
آیا شکستگی گردن جدی است؟
شکستگی مهرههای گردن یک آسیبدیدگی جدی است که میتواند منجر به فلج شدن یا حتی مرگ شود.
بهبود آن چقدر زمان می‌برد؟
یک شکستگی ساده که بر روی نخاع تأثیری نگذاشته را میتوان با استفاده از گردنبند طبی به مدت 6 تا 8 هفته درمان نمود. شکستگی‌های پیچیده‌تر ممکن است به جراحی یا دیگر روش‌های درمانی مانند استفاده از بریس های گردنی سفت به مدت 3 ماه نیاز داشته باشند.
چگونه میتوان متوجه شکستگی گردن شد؟
علائم رایج این آسیبدیدگی شامل درد (ممکن است شدید باشد) و التهاب در ناحیه شکستگی، کاهش میزان حرکت پذیری سر و گردن و کاهش قدرت کنترل ماهیچهها بهخصوص ماهیچههای گردن میشود.
آیا شکستگی گردن قابلدرمان است؟
بله، بهجز مواردی که نخاع فرد آسیبدیده باشد (که ممکن است باعث فلج شدن یا مرگ شود) شکستگی گردن قابلدرمان میباشد.
چگونه باوجود شکستگی گردن میتوان خوابید؟
برخی پوزیشن های خوابیدن که به کاهش درد گردن کمک می‌کنند به شرح زیر می‌باشند:
- خوابیدن بر روی کمر و به‌صورت کمی خمیده
- خوابیدن بر روی کمر و گذاشتن یک بالش زیر زانوها
- خوابیدن به حالت جنینی
- خوابیدن با یک بالش بین زانوها
آیا باید در هنگام خواب از گردنبند طبی استفاده نمود؟
راهنمای کلی در خصوص استفاده از گردنبند طبی: به‌صورت عادی هنگامی که فرد از تخت بیرون می‌آید باید از گردنبند طبی استفاده کند مگر این‌که پزشک توصیه دیگری کرده باشد. میتوان این گردنبندها را در هنگام خواب و حمام کردن درآورد. در هنگام خواب برای محافظت از گردن میتوان یک حوله تاشده یا بالش کوچک در زیر آن قرارداد.
آیا جراحی گردن ریسک دارد؟
جراحی گردن بیشتر از دیگر جراحیها ریسک و خطر به دنبال ندارد. با استفاده از تجهیزات دقیق و میزان زیادی تجربه، جراح کار خود را با دقت بالا انجام میدهد.
