مگنتوآنسفالوگرافی (MEG) یک آزمایش غیرتهاجمی است که از دستگاه تداخل کوانتومی ابررسانا و یک رایانه استفاده میکند تا فعالیت مغناطیسی عصبی داخل مغز را اندازهگیری کند. MEG قادر است میدانهای مغناطیسی را که به وسیله جریان برق در مغز تولید میشوند، تشخیص داده و آنها را ثبت و تحلیل کند. این میدانهای مغناطیسی با تصویری از آناتومی مغز ترکیب میشوند تا منابع فعالیت را در مغز نشان دهند. MEG به طور مستقیم عملکرد مغز را اندازهگیری میکند و به عنوان روش پیشرفتهای برای ثبت و ارزیابی فعالیت مغز در حالت فعال محسوب میشود.
[shortcode-variables slug=”alert”]
برای کسب اطلاعات بیشتر یا رزرو نوبت از طریق شمارههای [sv slug=”number”] تماس حاصل فرمایید.
[shortcode-variables slug=”alert1″]
کاربردهای متداول MEG
مگنتوآنسفالوگرافی برای تشخیص یا ترسیم موارد زیر کاربرد دارد:
- ناحیههای عملکردی مغز شامل مراکز حسی، حرکتی، زبانی و فعالیتهای حافظه
- محل دقیق منشأ تشنجهای صرع
MEG نقشه دقیقی را از مغز به دست میدهد که برای بررسی قبل از عمل و تهیه طرح درمان برای بیماران مبتلا به صرع و بیمارانی مفید است که میخواهند جراحی تومور یا دیگر ضایعههای مغزی را انجام دهند. همچنین MEG به عنوان ابزاری پژوهشی برای درک بهتر عملکرد مغز انسان و مطالعه در زمینه اختلالهای روانی و عصبی مفید است.
آمادگی قبل از MEG
در صورتی که لباس شما گشاد باشد و دارای دکمه یا زیپ فلزی نباشد، میتوانید در حین تصویربرداری MEG از لباس خود استفاده کنید. اما اگر لباس شما دارای دکمه یا زیپ فلزی باشد، باید گان (مانند لباس داخلی یا پوشاک ویژه) بپوشید. پزشک معالج قبل از انجام آزمایش MEG، توصیههای لازم را درباره تغذیه و مصرف داروها به شما ارائه خواهد داد.
بطور کلی، بیماران در طی تصویربرداری MEG به دلیل فضاهای بسته (کلاستروفوبیا) احساس ترس نمیکنند. با این حال، اگر بیماری اضطراب و عصبی داشته باشید، میتوانید از پزشک خود درخواست داشتن داروی آرامبخش ملایم قبل از آزمایش کنید و آن را به موقع مصرف کنید.
برای جلوگیری از حرکت نوزادان و کودکان در طول تصویربرداری MEG، آنها باید آرامبخش دریافت کنند یا بیهوش شوند. نیاز به استفاده از آرامبخش بستگی به سن کودک و نوع مطالعه دارد. بسیاری از مراکز درمانی از آرامبخشی متوسط بدون بیهوشی استفاده میکنند. پزشک یا پرستار متخصص در زمینه بیهوشی یا آرامبخشی کودکان، وضعیت کودک را مورد نظر قرار میدهد تا هیچ مشکلی پیش نیاید. والدین نیز توصیههای لازم را درباره آمادهسازی کودکان خود برای آرامبخشی یا بیهوشی دریافت خواهند کرد.
جواهرات و اشیاء دیگر باید قبل از آزمایش MEG تعویض شوند. زیرا محصولات مراقبت از مو و لوازم آرایشی حاوی مواد فلزی هستند و در روز آزمایش، شما نمیتوانید از آنها استفاده کنید. همچنین، به دلیل اینکه اشیاء فلزی و الکترونیکی میتوانند فرآیند تشخیص میدانهای مغناطیسی را تداخل دهند، نباید آنها را به اتاق تصویربرداری ببرید. وسایل ممنوع در اتاق تصویربرداری عبارت است از:
- جواهرات، ساعت، کارت اعتباری و سمعک: تمام این وسایل در اتاق تصویربرداری MEG آسیب خواهد دید.
- سنجاق سر، زیپ فلزی و وسایل فلزی مشابه
- ترمیمها و وسایل متحرک دندانی
- خودکار، چاقوی جیبی و عینک
- پیرسینگ
- سینه بند با سیم فلزی
- بعضی آرایشهای سنگین و غلیظ، به ویژه اطراف چشمها
مراحل مگنتوانسفالوگرافی
تصویربرداری MEG معمولاً عملی سرپایی است. سه یا چهار سیمپیچ موقعیت دهنده با چسب موقت روی سر بیمار متصل میشود تا محل دقیق سر نسبت به آشکارسازهای MEG تعیین شود و ثابت بماند. الکتروانسفالوگرافی (نوار مغزی یا EEG) آزمایش دیگری است که برای تشخیص ناهنجاریهای مربوط به فعالیت الکتریکی مغز انجام میشود، ممکن است نوار مغزی نیز همزمان با MEG گرفته شود. در این صورت رساناهای الکتریکی کوچکی با چسب موقت روی سر بیمار یا روی کلاهی شبیه کلاه شنا متصل میشود. محل دقیق سیم پیچها و الکترودها با استفاده از دستگاهی شبیه به قلم نوری به نام دیجیتایزر تعیین میشود. بیمار روی تخت معاینه متحرک خوابانده میشود یا روی یک صندلی راحت در اتاقی مینشیند که با حفاظ از هر نوع نویز مغناطیسی و الکتریکی ایجاد کننده تداخل در معاینه، جدا شده است. کلاه ثابتی که حاوی آشکارسازهای MEG است، روی سر بیمار قرار داده میشود. بیمار با توجه به نوع تصویربرداری بیحرکت دراز میکشد یا حتی میخوابد. چنانچه MEG برای بررسی ناحیههای حسی مغز انجام شود، گوشی در اختیار بیمار قرار داده میشود، صداها یا تصاویری برای بیمار پخش میشود و از او خواسته میشود که به آنها واکنش نشان دهد. برای بررسی ناحیههایی از مغز که حرکت را کنترل میکنند، از بیمار خواسته میشود که دکمهای را مرتب فشار دهد. برای معاینه ناحیههای زبانی مغز از بیمار خواسته میشود که متنی را بخواند. بیمار حین انجام این فعالیتها باید حتیالامکان بیحرکت باشد و حرکت سر و چشمها را در حداقل مقدار ممکن نگه دارد. نتایج ثبت شده بعد از اتمام تصویربرداری آنالیز میشود. نتایج تصویربرداری MEG معمولاً چند نوبت متوالی ثبت میشود که بعضی از آنها چند دقیقه طول میکشد. کل تصویربرداری عموماً با توجه به گستردگی نقشهبرداری عملکردی، یک تا دو ساعت زمان میبرد.
مزایا و خطرات MEG
مزایا و معایب MEG عبارتند از:
مزایا
- MEG یک روش تصویربرداری غیرتهاجمی است که بیمار را در معرض تشعشع یونیزه کننده قرار نمیدهد.
- MEG روش بسیار دقیقی است که تصاویر همزمانی را از فعالیت مغز به دست میدهد.
- MEG نتایج جراحی بیماران مبتلا به صرع را بهبود میدهد.
خطرات
چنانچه تصویربرداری MEG با رعایت اصول ایمنی انجام شود، هیچ خطری را برای بیماران معمولی ندارد.
[shortcode-variables slug=”alert”]
در یک کلام
MEG یک روش تصویربرداری عصبی است که برای بررسی عملکرد مغز و اختلالات آن استفاده میشود. قبل از MEG کودکان و نوزادان ممکن است به بیهوشی یا استفاده از داروهای آرامبخش نیاز داشته باشند. همچنین نباید وسایل فلزی با خود همراه داشته باشید. MEG به صورت سرپایی انجام میشود و بین یک تا دو ساعت طول میکشد برای تصویربرداری از مغز سه تا چهار سنسور به سر متصل میشوند. هیچ خطری برای مگنتوآنسفالوگرافی تاکنون شناخته نشده است.
[shortcode-variables slug=”alert1″]
سوالات رایج
چه کسانی نباید از مگنتو آنسفالوگرافی استفاده کنند؟
بیمارانی که دستگاهها، پروتزها یا اعضاء مصنوعی زیر، داخل بدنشان قرار دارد، نمیتوانند تصویربرداری MEG را انجام دهند:
- پروتز حلزونی گوش
- بعضی گیرههای مورد استفاده برای آنوریسم مغزی
- بعضی کویلهای فلزی داخل رگ
- تقریباً تمام دفیبریلاتورهای قلبی و باطریهای قلب (پیس میکر)
- دریچه مصنوعی قلب
- پورتهای تزریق داروی کار گذاشته داخل بدن
- دست و پای مصنوعی یا مفصلهای مصنوعی فلزی
- محرکهای عصبی قرار گرفته داخل بدن
- پین، پیچ، پلاک، استنت یا منگنه جراحی فلزی
دستگاه مگنتوانسفالوگرافی به چه شکل است؟
تصویربرداری MEG در اتاق خاصی انجام میشود که با حفاظ از نویزهای الکتریکی و مغناطیسی بیرون جدا شده است. محفظه کلاه مانندی روی سر بیمار گذاشته میشود. سنسورهای مغناطیسی بسیار کوچکی داخل این کلاه خاص تعبیه شده است که شبیه به یک سشوار بزرگ است. مرکز کامپیوتری که به شناسایی و ثبت سیگنالهای دریافت شده از کلاه MEG کمک میکند، در اتاق دیگری قرار دارد.
ساز و کار تصویربرداری عصبی از مغز چگونه است؟
سلولهای مغز با تولید ولتاژهای الکتریکی بسیار کوچکی با هم ارتباط برقرار میکنند که جریانهای الکتریکی را در سراسر مغز ایجاد میکند. این جریان الکتریکی میدانهایی مغناطیسی تولید میکند که میتوان آنرا با استفاده از سنسورهای مغناطیسی حساس شناسایی و ثبت کرد. صدها سنسور مخصوص داخل کلاه MEG که روی سر بیمار قرار داده میشود، کار گذاشته شده است. این وسیله پیچیده و نرم افزار رایانهای در ترکیب با یکدیگر فعالیت نورونهای مغز بیماری را شناسایی و ثبت میکنند که بیحرکت روی تحت دراز کشیده است یا کارهایی مانند گوش دادن به مجموعهای از کلمات یا نگاه کردن به تصاویر را انجام میدهد. آنالیز نتیجه ثبت شده که سیگنالهای عادی و غیرعادی مغز، هر دو را در هر میلی ثانیه جمعآوری میکند، منشأ فعالیتهای خاص را در مغز نشان میدهد.
در طول عمل و بعد از آن چه احساسی خواهم داشت؟
اکثر معاینات MEG بدون درد است. بیماران معمولاً هنگام به سرگذاشتن کلاه مخصوص MEG دچار حس کلاستروفوبیا یا تنگناهراسی نمیشوند، چون این کلاه سفت نیست و صورت یا بدن را نمیپوشاند. بیمار در طول بخش اعظم این تصویربرداری در اتاق معاینه تنها است، البته متخصص بیمار را میبیند و با استفاده از سیستم اینترکام دوطرفه میتواند صدای بیمار را بشنود و با او صحبت کند. در بسیاری از مراکز تصویربرداری MEG به یک نفر همراه اجازه داده میشود تا در اتاق کنار بیمار باقی بماند، البته ابتدا باید ایمنی حضور همراه در محیط مغناطیسی تایید شود. اگر بیمار داروی آرامبخش دریافت کرده باشد یا بیهوش شده باشد، سی دقیقه تا دو ساعت بعد از اتمام عمل تحت نظر گرفته میشود. بیماران میتوانند فعالیتهای روزمره و تغذیه معمول خود را بلافاصله بعد از MEG ادامه دهند.
نتیجه MEG را چه کسی تفسیر میکند؟
متخصص رادیولوژی پزشکی است که در زمینه نظارت بر معاینات رادیولوژی، تفسیر نتایج آنها و آنالیز تصاویر آموزش دیده است و گزارشهای امضا شده را برای پزشک معالج ارسال میکند تا وی نتیجه را برای بیمار توضیح دهد.
محدودیتهای MEG چیست؟
بیماران باید هنگام تصویربرداری MEG کاملاً بیحرکت بمانند. بیماران دارای محرک عصب واگ (VNS)، باطری قلب یا دستگاههای مشابه نمیتوانند MEG را انجام دهند.
