چسبندگی بعد از جراحی دیسک کمر یکی از شایع‌ترین و آزاردهنده ترین مشکلات در قسمت ستون فقرات افراد است. این مشکل در افرادی که تحت عمل جراحی دیسک قرار گرفته‌اند، خیلی بیشتر دیده می‌شود و با علائمی نظیر درد، کاهش کیفیت زندگی و همچنین محدودیت حرکتی همراه است. در اغلب موارد، ایجاد چسبندگی ناشی از بافت‌های اسکار و یا التهاب است.
چسبندگی بعد از جراحی دیسک کمر چیست؟
چسبندگی بعد از جراحی دیسک کمر یا چسبندگی داخل نخاعی یکی از شایع‌ترین علت‌های درد کمر در بیمارانی است که تحت عمل جراحی دیسک کمر قرار گرفته‌اند. این چسبندگی در اغلب مواقع در قسمت‌هایی که دستکاری شده است، اتفاق می‌افتد و سبب ایجاد دردهایی با همان شدت قبل از عمل یا حتی بیشتر، در بیمار می‌شود. گزگز کردن، سوزش، بی‌حسی و درد بعد از انجام این جراحی به ایجاد چسبندگی داخل کانال نخاعی مربوط می‌شود که تا چندین ماه و یا حتی چند سال بعد از جراحی در بیمار رخ می‌دهد.
علت بروز چسبندگی بعد از جراحی دیسک کمر چیست؟
علل مختلفی هستند که می‌توانند در ایجاد چسبندگی بعد از عمل دیسک کمر نقش داشته باشند؛ اصلی‌ترین آنها عبارتند از:
فرایند طبیعی ترمیم بافت
بدن فرد بعد از هر جراحی به صورت طبیعی برای ترمیم و بازسازی زخم‌ها شروع به ایجاد بافت جدید می‌کند. این فرایند در بعضی از افراد بیش از حد فعال بوده و سبب چسبندگی می‌شود.
واکنش سیستم ایمنی و التهاب در محل جراحی
غالبا بعد از هر جراحی، یک واکنش التهابی در بدن شروع می‌شود. گاهی این التهاب می‌تواند به تولید بیش از اندازه بافت‌های فیبروزی و همچنین چسبندگی‌های غیرطبیعی در محل جراحی شده منجر شود.
نوع جراحی
در جراحی‌های پیچیده و تهاجمی ستون فقرات، مانند عمل دیسک کمر، احتمال آسیب رسیدن به بافت‌های پیرامون بیشتر است. این اتفاق می‌تواند سبب چسبندگی و التهاب شود.
عدم تحرک کافی
نداشتن تحرک کافی و همچنین انجام ندادن تمرین‌های بازتوانی پس از انجام عمل جراحی، می‌تواند یکی دیگر از علت‌های چسبندگی باشد. بی‌تحرکی به مدت طولانی، سبب تنش بیشتر در بافت‌ها، افزایش بافت‌های فیبروزی و در نهایت، سبب چسبندگی می‌شود.
علائم چسبندگی بعد از عمل دیسک کمر
رایج‌ترین علائمی که اکثر بیماران بعد از جراحی دیسک کمر تجربه می‌کنند و نشان از چسبندگی ستون فقرات است، عبارتند از:
- درد مداوم در ناحیه کمر، پاها و لگن
- گزگز، بی‌حسی و اسپاسم پاها
- گرفتگی عضلات کمر بیمار
- کاهش انعطاف پذیری و دامنه حرکتی کمر
- تغییر شکل انحنای کمر
- ناتوان بودن در کنترل روده و یا مثانه
تشخیص چسبندگی بعد از جراحی دیسک کمر
پزشکان به منظور تشخیص چسبندگی و رد کردن سایر احتمالات، علاوه بر انجام معاینات فیزیکی، تست‌ها و آزمایش‌های دیگری را نیز برای افراد بیمار تجویز می‌کنند که به تعدادی از آنها در زیر اشاره شده است:
- ام آر آی: یکی از بهترین روش‌ها به منظور مشاهده بافت اسکار، ام آر آی است. این روش تصویربرداری با ارائه تصاویر دقیق از ساختارهای نرمی که اطراف ستون فقرات است، امکان مشاهده دقیق بافت‌های اسکار را فراهم می‌سازد.
- سی تی اسکن: سی تی اسکن به منظور بررسی تغییرات استخوانی و همچنین میزان تاثیر چسبندگی ستون مهره‌ها به کار برده می‌شود.
- الکترومیوگرافی (نوار عصب و عضله): این نوع تست برای ارزیابی عملکرد عصب‌ها و همچنین میزان فشاری که بر آنها وارد شده، مناسب است. همچنین این روش مشخص می‌کند که آیا این علائم ناشی از چسبندگی دیسک هستند یا مشکل عصبی دیگری وجود دارد.
درمان چسبندگی ستون فقرات
درمان چسبندگی ستون فقرات بعد از جراحی، با استفاده از روش‌های جدید قابل انجام است. آخرین انتخاب بیمارانی که از هیچ یک از روش‌های فیزیوتراپی و… نتیجه نگرفته‌اند، عمل باز است. این روش به منظور برطرف کردن نواقص و یا کاهش کمردرد صورت می‌گیرد.
بعضی از بیماران علی‌رغم انجام دادن عمل جراحی موفق، همچنان با کمردرد بعد از جراحی مواجه می‌شوند. این درد مزمن به عنوان سندروم کمردرد بعد از جراحی دیسک کمر شناخته می‌شود که می‌تواند تاثیر بسزایی بر روی فعالیت‌های روزمره افراد داشته باشد.
تشکیل بافت‌های فیبروزی به عنوان شایع‌ترین زخم ناشی از جراحی عمل دیسک کمر شناخته می‌شود. تشکیل بافت جای زخم یکی از علت‌های اصلی درد کمر بعد از انجام عمل جراحی دیسک کمر است. اگر تشکیل این فیبروز با استفاده از چسبندگی، سبب اتصال به ریشه عصب ستون فقرات شود، قادر است که به ریشه‌های عصب فشار زیادی را وارد کرده و همین امر کمردرد را به دنبال آورد.
علائمی که مربوط به کمر درد بعد از عمل هستند، حدود ۶ تا ۱۲ هفته بعد از جراحی کمر شروع می‌شوند. این نکته نیز یادآوری شود که وقوع این حالت را نمی‌توان به عنوان خطای کار دکتر جراح دانست و بیشتر به خصوصیات فردی بیمار و همچنین نوع عمل بستگی دارد. در افرادی که برای چندمین بار تحت عمل جراحی کمر قرار گرفته‌اند، شیوع این حالت‌ها بیشتر است.
پیشگیری از چسبندگی دیسک کمر
برای پیشگیری از چسبندگی دیسک کمر، باید به انجام ورزش‌های منظم، برای تقویت کردن عضله‌های کمر و همچنین افزایش انعطاف پذیری، اهمیت ویژه‌ای داد. حفظ وضعیت درست بدن در زمان نشستن، خوابیدن و ایستادن، فشارهای اضافی وارد بر دیسک‌ها را کاهش می‌دهد.
نکته دیگر اینکه پرهیز از بلند کردن اجسام سنگین به صورت نادرست، نقش بسیار مهمی را در پیشگیری از آسیب‌های دیسک کمر ایفا می‌کند. تغذیه مناسب و کنترل وزن نیز می‌تواند تا حد بسیار زیادی از فشار اضافی وارد بر دیسک‌ها جلوگیری کند.
سوالات متداول
زمان بهبودی بستگی به شدت چسبندگی و روش‌های درمانی مورد استفاده دارد، ولی چند ماه طول می‌کشد.
در بسیاری از موارد چسبندگی قابل درمان است و با روش‌های درمانی مناسب، می‌توان درد و محدودیت‌های حرکتی را کاهش داد.
در صورتی که چسبندگی باعث درد شدید و مشکلات حرکتی شود، ممکن است نیاز به جراحی مجدد برای رفع آن باشد.
نگاهی کلی به موضوع چسبندگی دیسک کمر
چسبندگی دیسک کمر بعد از انجام جراحی، زندگی روزمره فرد را به صورت کاملا جدی مختل می‌کند. اما این نکته یادآوری شود که اگر تشخیص چسبندگی در زمان مناسب انجام گیرد، می‌توان آن را مدیریت کرد. اگر با علائم چسبندگی دیسک کمر روبرو هستید، بهتر است که در اسرع وقت اقدام به درمان آن نمایید. چسبندگی دیسک کمر بعد از جراحی، یکی از شایع‌ترین مشکلاتی است که در ستون فقرات ایجاد می‌شود.
