پارگی دیسک کمر بیماری است که بر ستون فقرات تأثیر می‌گذارد و حتی ممکن است منجر به آزاد شدن واسطه‌های شیمیایی شود. این واسطه‌های شیمیایی باعث درد و تحریک شدید می‌شوند. این وضعیت را می‌توان با مراجعه به پزشک متخصص ستون فقرات یا جراح ستون فقرات درمان کرد. پارگی دیسک کمر تحت عنوان لغزندگی یا بیرون‌زدگی دیسک نیز شناخته می‌شود.
پارگی دیسک کمر ممکن است ناشی از عوامل مختلفی مانند فشار مداوم بر روی کمر و بلند کردن اجسام سنگین باشد. همچنین آسیب‌دیدگی ناحیه کمری و تنش مداوم در طول فعالیت می‌توانند باعث بروز پارگی دیسک کمر شوند.
علاوه بر این، پارگی دیسک کمر ممکن است از طریق عوامل مادرزادی رخ دهد، به این معنی که از زمان تولد به دلیل اندازه کانال کمری ایجاد شود. ناحیه کمری شامل مهره‌های L4 تا L5 و L5 تا S1 بیشترین احتمال بروز آسیب در دیسک را دارد.
علائمی مانند درد در ناحیه کمر در افراد مبتلا به پارگی دیسک کمر حس می‌شود. اغلب درد در یک طرف بدن، از جمله ران، زانو یا پا به صورت نامشخصی بروز می‌کند. همچنین ممکن است درد به علت تحریک شدید مواد شیمیایی و فشار زیاد بر روی عصب‌ها شدیدتر شود. گاهی اوقات درد به نوک انگشتان هم تیر می‌کشد که به این حالت رادیکولوپاتی یا سیاتیک معروف است. حتی ممکن است تغییرات حسی مانند کاهش حساسیت، ضعف عضلانی یا احساس سوزش و سوزن‌زدگی نیز رخ دهد. این علائم ممکن است در هنگام خنده، سرفه یا عطسه بدتر شوند.
تشخیص پارگی دیسک کمر با استفاده از جمع‌آوری سوابق بیماری اغاز می‌شود. پزشک ممکن است درباره محل درد و هر نوع صدمه‌ای که ممکن است اخیراً به پارگی دیسک منجر شده باشد، از شما سؤال کند. بررسی فیزیکی نیز به پزشک در تشخیص منشاء درد کمک می‌کند. آزمایش‌های تکمیلی مانند انجام اشعه ایکس، ام آر آی و سی‌تی اسکن نیز ممکن است برای کمک به پزشک در تشخیص دقیق علت استفاده شود. بیشتر موارد پارگی دیسک کمر قابل درمان بدون نیاز به عمل جراحی با استفاده از مداخله‌های غیرتهاجمی مانند فیزیوتراپی، داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی، شل‌کننده‌های عضلانی و تزریقات کورتیزون درمان می‌شوند. با این حال، برخی از بیماران ممکن است نیاز به جراحی داشته باشند. روش‌های مختلفی برای ترمیم پارگی دیسک کمر وجود دارند. در صورت تجربه هرگونه علامتی مرتبط با پارگی دیسک کمر، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
[sv slug=”alert”] برای کسب اطلاعات بیشتر درباره‌ی تشخیص و درمان پارگی دیسک کمر و یا برای رزرو نوبت در مطب دکتر مهران مرادی جراح مغز و اعصاب، با شماره تلفن‌های [sv slug=”number”] تماس حاصل فرمایید.[sv slug=”alert1″]
علل پارگی دیسک کمر
دیسک‌ها به طور طبیعی با افزایش سن تحلیل می‌روند و به آرامی انعطاف‌پذیری کمتری پیدا می‌کنند. دیسک ممکن است به دلایل مختلف و فعالیت‌های متعدد دچار فتق یا پارگی شود. چنین روندی ممکن است باعث ضعیف شدن دیسک یا پارگی آن شود. برخی از عوامل ایجاد پارگی دیسک کمر عبارتند از:
- سیگار کشیدن
- بلند کردن اجسام سنگین یا بلند کردن نامناسب اجسام
- ضربه یا صدمات ناگهانی
- فعالیت‌های مکرر که بر ستون فقرات فشار وارد می‌کنند
- وزن بیش از حد بدن که باعث وارد کردن فشار بیشتر بر دیسک‌ها می‌شود
- کم‌تحرکی
- نشستن یا ایستادن طول مدت
پارگی دیسک کمر زمانی اتفاق می افتد که هسته مرکزی از لبه غضروف بیرون زده باشد. در چنین حالتی دیسک به اعصاب مجاور فشار وارد می‌کند و اغلب باعث بروز درد، بی‌حسی یا ضعف می‌شود.
علائم پارگی دیسک کمر
یکی از اولین علائم پارگی دیسک کمر در بیماران درد شدید پایین کمر همراه با درد پا است. بی‌حسی در پا و مشکل در راه رفتن اغلب اولین راه تشخیص پارگی دیسک کمر محسوب می‌شوند. برخی از بیماران مشکلات عمومی ندارند. تعدادی از بیماران فاقد علائمی مانند درد که به پزشک مراجعه می‌کنند نیز می‌توانند مبتلا به پارگی دیسک کمر باشند.
در بیمار مبتلا به پارگی دیسک کمر رفلکس‌های ناگهانی مانند سرفه و عطسه درد را تشدید می‌کنند. تشدید درد به دلیل فشار روی نخاع است. زمانی که فتق دیسک روی اعصاب ساق پا فشار می‌آورد، علائمی از قبیل بی‌حسی، سوزش و سوزن سوزن شدن ساق پا افزایش می‌یابند.
در مواردی که پارگی دیسک کمر وخیم‌تر می‌شود، ممکن است فشار عصبی افزایش یابد و مشکل در راه رفتن، بی‌اختیاری ادرار و مشکلات جنسی ایجاد شوند. درمان این علائم که زندگی روزمره بیمار را بسیار تحت تأثیر قرار می‌دهند نباید با تصور این که هنگام استراحت برطرف می‌شوند به تعویق بیفتد. علائم معمول پارگی دیسک کمر همانطور که در بالا ذکر شد ظاهر می‌شوند. با این حال، در برخی موارد علائم مختلف دیگری ممکن است رخ دهند. بنابراین، لازم است که بدن به طور مرتب بررسی شود. همچنین مراقب درد باشید. ممکن است کوچکترین دردی که احساس می‌کنید بی‌اهمیت به نظر برسد. اما فراموش نکنید که بعداً همین درد ممکن است محرک ایجاد برخی بیماری‌ها باشد.
درمان پارگی دیسک کمر
روش‌های مختلفی برای درمان پارگی دیسک کمر وجود دارند. برخی از این درمان‌ها به شرح زیر هستند:
سرما و گرما درمانی
کمپرس سرد را روی ناحیه دردناک قرار دهید. کمپرس سرد به بی‌حسی عصب و کاهش ناراحتی در این ناحیه کمک می‌کند، به ویژه در ناحیه‌ای که برای اولین بار درد را احساس کرده‌اید. پدهای گرم کننده و دوش آب گرم نیز می‌توانند سفتی و گرفتگی عضلات در قسمت پایین کمر را کاهش دهند تا بتوانید آزادانه حرکت کنید.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی خط مقدم درمانی است که توسط هر متخصص ستون فقرات انجام می‌شود. تکنیک‌های استئوپاتی یا کایروپراکتیک، ماساژهای ملایم، ایجاد حرکت در ستون فقرات و دستکاری همه بخشی از درمان فیزیکی هستند که در برنامه درمانی بیمار گنجانده می‌شوند.
تراکشن تراپی به کمک بی‌حسی، روش‌های مختلف برای تسکین درد، تمرینات ساده برای تقویت عضلات و مراقبت از کمر نیز به بیمار آموزش داده می‌شوند. همچنین از بیمار خواسته می‌شود تا از مکانیک و ارگونومی مناسب بدن پیروی کند. ورزش‌هایی مانند کشش و تقویت، ایروبیک و برخی از روش‌های درمانی خاص نیز توسط متخصص فیزیوتراپی پیشنهاد می‌شوند.
پس از برطرف شدن درد باید وضعیت بدنی مناسب و ورزش منظم را برای سلامت خود حفظ کنید و انجام دهید.
داروها
داروهای مختلفی مانند استروئیدهای خوراکی شامل پردنیزولون و متیل پردنیزولون برای بیمار تجویز می‌شوند. شل‌کننده‌های عضلانی و مسکن‌ها تنها زمانی تجویز می‌شوند که درد شدید باشد. درد طی یک یا دو ماه با درمان محافظه‌کارانه برطرف می‌شود.
اما حتماً این داروها را طبق تجویز پزشک خود استفاده کنید. استفاده‌ی بیش از حد از برخی از مسکن‌ها به ویژه داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی می‌تواند باعث خونریزی و آسیب معده شود. اگر مسکن‌ها و سایر داروها تأثیری نداشتند ممکن است نیاز به شل‌کننده عضلانی داشته باشید.
تزریق
تزریق استروئید نخاعی به عنوان درمانی ایمن و مناسب با عوارض جانبی بسیار کم شناخته می‌شود. از این روش برای کنترل درد در بیماران و درمان پارگی دیسک کمر و درد شدید استفاده می‌شود. جهت کاهش درد و التهاب بیماران نیاز به تزریق مستقیم استروئیدها یا داروهای بیهوشی داخل ستون فقرات دارند. این تزریق‌ها علائم مربوط به فشردگی فیبر عصبی و درد و التهاب را نشان می‌دهند.
بسته به وضعیت بیمار، سابقه پزشکی و نتایج تصویربرداری‌های قبلی برنامه‌ریزی چند ماهه جهت تزریق آستروئید نخاعی و انتخاب رویکرد مناسب درمانی احتمالاً انجام خواهد شد.
عمل جراحی
عمل جراحی پارگی دیسک کمر آخرین گزینه‌ای است که توسط پزشک جراح ستون فقرات بسته به میزان پارگی دیسک و موفقیت روش غیر جراحی در نظر گرفته می‌شود.
در مواردی مانند شکست درمان محافظه‌کارانه، بی‌اختیاری مثانه و روده یا ضعف قابل توجه عضلات عمل جراحی در نظر گرفته می‌شود. همچنین در صورت وجود نقص عصبی قابل توجه، علائم حسی ناچیز و رفلکس در پا و کف پا، پزشک ارتوپد عمل جراحی را توصیه خواهد کرد.
تعدادی از روش‌های جراحی پارگی دیسک کمر عبارتند از: کمونوکلئولیز، دیسکتومی، لامینکتومی، فیوژن کمر و آندوسکوپی ترانسفورمیشنال.
بهبود قابل توجهی بلافاصله پس از انجام عمل در اکثر افرادی که گزینه عمل جراحی پارگی دیسک کمر را انتخاب می‌کنند مشاهده می‌شود. پس از عمل جراحی ممکن است هنوز کمردرد وجود داشته باشد، اما با گذشت زمان کاهش می‌یابد. پس از درمان مدتی طول می‌کشد تا بیمار به زندگی روزمره خود بازگردد.
راه‌های جلوگیری از پارگی دیسک کمر
- از ایستادن طولانی مدت خودداری کنید
- از نشستن پشت میز به مدت طولانی و چندین ساعت در روز خودداری کنید
- از ورزش بیش از حد که منجر به خستگی زیاد می‌شود خودداری کنید
- اجسام سنگین را بلند نکنید
- حرکات تکراری انجام ندهید
ورزش منظم، حرکات کششی و انعطاف‌پذیری بدن، نشستن و ایستادن صحیح و افزودن مقدار کافی کلسیم به رژیم غذایی از راه‌های محافظت از کمر و پیشگیری از بروز پارگی دیسک کمر محسوب می‌شوند.
