قبل از جراحی ستون فقرات، بیماران وقت زیادی را صرف آمادگی برای عمل می‌کنند. فرآیند آمادگی عموماً شامل افزایش آگاهی درباره جراحی ستون فقرات و فرآیند نقاهت، انجام آزمایشات قبل از عمل و آماده‌سازی خانه برای شرایط پس از عمل است. هدف از مراقبت‌های پس از جراحی، ایجاد یک محیط راحت، مثبت و شفابخش برای فرآیند نقاهت است تا بهترین نتیجه ممکن از جراحی به‌دست آید. همچنین، رعایت این توصیه‌ها، نکات ضروری و اجتناب از نکات نامطلوب به بیمار کمک می‌کند تا در طول دوره نقاهت، وضعیت جسمی و روحی بهتری داشته باشد.
انجام مراقبت‌های بعد از عمل برای داشتن دوران نقاهت کم دردسر
بعد از ترخیص بیمار از مرکز جراحی ستون فقرات، تمرکز باید بر روی جنبه‌های مختلف دوره نقاهت قرار گیرد. این شامل اجازه دادن به ستون فقرات برای بهبود کامل، تغذیه سالم، خواب کافی در شب و به تدریج افزایش فعالیت‌ها بر اساس زمانبندی توصیه شده توسط جراح می‌شود. افزایش دادن اطلاعات خود درباره مراقبت‌های پس از جراحی قبل از عمل، به شما کمک می‌کند تا دوره نقاهت را به طور آسان‌تر و سریعتر طی کنید و به فعالیت‌های روزمره خود بازگردید. توصیه مهم‌ترین برای دوره بهبود پس از جراحی ستون فقرات و گردن این است که دستورات جراح را به دقت رعایت کنید تا بهبودی خود را به طور ایمن و سریعتر تجربه کنید.
جراحی ستون فقرات
چنانچه ماه‌ها درمان غیرجراحی و محافظه کارانه تاثیری بر بهبود عارضه‌های ستون فقرات نداشته و درد بیمار کمتر نشده باشد، عمل جراحی ستون فقرات پیشنهاد می‌شود. خوشبختانه تعداد زیادی از عارضه‌های دژنراتیو ستون فقرات واکنش مناسبی به درمان‌های غیرجراحی، مانند طب فیزیکی و مصرف مسکن، نشان می‌دهند. اما اگر پس از گذشت سه ماه از درمان غیرجراحی نتیجه‌ای نگیرید، عارضه بهبود نیافته و درد آرام نشده باشد، بهتر است درباره مناسب بودن عمل جراحی با پزشک معالج خود مشورت کنید. جراحی‌های ستون فقرات به دو روش اصلی انجام می‌شود که عبارتند از جراحی باز و جراحی کم‌تهاجمی. درست است که هر دو روش باز و کم‌تهاجمی هدف یکسانی را دنبال می‌کنند که چیزی به جز کاهش درد و علائم بیمار نیست، بااین حال تکنیک انجام این دو عمل تفاوت‌های اساسی با هم دارد.
جراحی باز ستون فقرات
روش قدیمی و باز برای جراحی ستون فقرات، به دلیل ماهیت تهاجمی آن، در بیمارستان انجام می‌شود و پس از جراحی، بیمار باید به مدت دو یا سه روز بستری شود. در این روش، جراح برش بزرگی را روی ستون فقرات ایجاد می‌کند و عضلات و بافت نرم اطراف ستون فقرات را جدا می‌کند. دوره نقاهت در این روش طولانی است و احتمال بروز عوارضی مانند عفونت از جمله نقاط ضعف آن می‌باشد.
جراحی کم تهاجمی
اگر عمل به روش کم‌تهاجمی انجام شود، جراح مجبور نیست که عضلات را برای رسیدن به ستون فقرات ببرد. چون برش عمل کوچکتر است، می‌توان عمل را در مراکز جراحی سرپایی انجام داد.
مراقبت‌های بعد از عمل جراحی ستون فقرات: در بیمارستان
بعد از جراحی ستون فقرات، در طول زمان بستری در بیمارستان مراقبت‌هایی برای بیمار انجام می‌شود:
بخش ریکاوری
دوران نقاهت پس از عمل در بخش مراقبت‌های پس از بیهوشی (PACU) شروع می‌شود. متخصص وضعیت بیمار را تحت نظر می‌گیرد و نیازهای وی را برطرف می‌کند تا احتمال بروز عوارض پس از جراحی ستون فقرات به حداقل برسد.
بیهوشی و به هوش آمدن
بازیابی از بیهوشی، علیرغم زمان کوتاهی که برای بیهوش شدن لازم است، زمان بیشتری برای به هوش آمدن می‌طلبد. متخصص بیهوشی در طول جراحی، بیمار را در حالت خواب عمیق نگه می‌دارد. در این مدت، عضلات و چربی مقداری از داروی بیهوشی را جذب می‌کنند و میزان آن در مغز و خون در سطح مطلوبی حفظ می‌شود. برای دفع داروی بی‌حسی از بافت‌های بدن، مدتی زمان می‌برد. عوامل متعددی بر مدت زمان بیهوش ماندن بیمار تأثیر دارند، از جمله داروهای مصرف شده قبل از عمل، نوع بیهوشی و مدت زمان بیهوشی در طی جراحی. شنوایی اولین حسی است که پس از بیهوشی عمومی بازمی‌گردد، به همین دلیل، کارکنان بخش PACU با یک لحن آرامش‌بخش با بیمار درباره وضعیت و اقداماتی که صورت می‌گیرد، صحبت می‌کنند.
ارزیابی نیازهای بیمار و علائم حیاتی
در بخش PACU، دستگاه‌های خاصی مانند کاف فشارخون، اکسیمتر برای اندازه‌گیری نبض و رابط‌های EKG برای نظارت بر وضعیت قلب، به بیمار متصل می‌شوند تا علائم حیاتی را به صورت خودکار نشان دهند. همچنین، بیمار داروها و مایعات را از طریق سرم درون وریدی دریافت می‌کند. سوند ادراری نیز برای جمع‌آوری ادرار استفاده می‌شود تا پرستار بتواند عملکرد کلیه و میزان آب بدن را از این طریق بررسی کند. پرستار به طور مداوم وضعیت کلی بیمار را ارزیابی می‌کند تا عوارض پس از جراحی ستون فقرات را به حداقل رسانده و بهبودی بیمار را نظارت کند. علاوه بر این، پرستار پتوی گرمی را دور بدن بیمار پیچیده تا احساس سرما در بیماران پس از جراحی را کاهش دهد.
مدیریت درد
به دلیل اثرات موثر داروی بیهوشی پس از عمل، بیمار ممکن است تا یک مدت درد را حس نکند. با این حال، روش‌های دیگری نیز برای بهبود اثر بیهوشی و کاهش درد مورد استفاده قرار می‌گیرند. یکی از روش‌های مدیریت درد پس از جراحی ستون فقرات، کنترل درد توسط بیمار (PCA) است. در این روش، بیمار با فشردن یک دکمه روی دستگاه PCA، می‌تواند دوز داروی مسکن را خودکار کنترل کند. دستگاه PCA یک پمپ کامپیوتری است که به طور برنامه‌ریزی شده، مقدار کمی از داروی مسکن را به طور مداوم در سرم آزاد می‌کند. پزشک پارامترهای دستگاه را به گونه‌ای تنظیم می‌کند که بیمار مقدار مناسبی از دارو را دریافت کند. در ابتدا، بیمار از طریق سرم با کنترل دستگاه PCA مسکن دریافت می‌کند و سپس با داروهای مسکن خوراکی جایگزین می‌شود. بیمار خواسته می‌شود اگر هنوز درد شدیدی دارد، این موضوع را به پزشک یا پرستار اطلاع دهد.
تنفس صحیح
دراز کشیدن به مدت طولانی باعث انباشت مایعات در ریه‌ها می‌شود. بنابراین، پرستار به بیمار کمک می‌کند تا نشسته شود، نفس عمیق بکشد و سرفه کند. این اقدام باعث شل شدن ترشحات و کمک به دفع آنها می‌شود و از بروز عفونت ریه جلوگیری می‌کند. نفس عمیق کشیدن باعث افزایش گردش خون می‌شود و به دفع داروی بیهوشی کمک می‌کند. برخی بیماران از دستگاه اسپیرومتر استفاده می‌کنند، اسپیرومتر یک دستگاه است که توانایی بیمار را در نفس عمیق کشیدن (ظرفیت ریه) اندازه‌گیری می‌کند و به عنوان یک محرک عمل می‌کند تا بیمار درک کند که چقدر نفس عمیق می‌کشد.
اقدامات لازم برای تسهیل و تسریع بهبودی پس از جراحی ستون فقرات
برای تسریع و تسهیل دوران بهبودی بعد از عمل ستون فقرات لازم است مواردی را در نظر داشته باشید:
حمام رفتن
بین 2 تا 5 روز بعد از جراحی (بسته به صلاح دید پزشک) اجازه دارید به حمام بروید ولی برای شستت و شو حتماً از شامپوی بچه استفاده کنید.
رسیدگی به پانسمان‌ها
لازم است پانسمان زخم به صورت روزانه تعویض شود تا از بروز عفونت و سایر مشکلات جلوگیری به عمل آید ولی به هیچ عنوان بتادین را مستقیماً روی زخم نریزید زیرا ترمیم زخم را دشوار می کند بلکه تنها اطراف زخم را با بتادین شست و شو دهید.
طب فیزیکی
طب فیزیکی و فیزیوتراپی یکی از مهم‌ترین روش‌های توانبخشی است. متخصص روش صحیح حرکت کردن و انجام دادن فعالیت‌ها را با هدف پیشگیری از درد و نگه داشتن ستون فقرات در یک وضعیت ایمن به بیمار آموزش می‌دهد. همچنین متخصص طب فیزیکی روش ایمن پایین آمدن از تخت و بلند شدن از صندلی، لباس پوشیدن و لباس درآوردن، روش صحیح نگه داشتن ستون فقرات هنگام انجام دادن فعالیت‌های مختلفی مانند بلند کردن و حمل اشیاء را به بیمار آموزش می‌دهد.
بریس
کمربند طبی یا بریس ستون فقرات را در دوران نقاهت ثابت نگه می‌دارد. بیمار باید بریس را هنگام نشستن یا راه رفتن ببندد و فقط آن را در زمان‌هایی که پزشک اجازه داده است، باز کند.
خواب
به بیمار توصیه می‌شود در وضعیتی بخوابد که دچار کمردرد نمی‌شود. خواب آرام و بدون وقفه برای تسریع دوران بهبود بسیار مهم است. برخی بیماران ترجیح می‌دهند که پس از عمل ستون فقرات به پهلو بخوابند و برای حمایت بیشتر از ستون فقرات، بالشی را بین زانوها یا زیر بدن بگذارند.
تحرک داشتن
فعالیت ملایم و منظم به بهبود گردش خون کمک می‌کند و فرایند التیام را تسهیل می‌کند. از بیمار خواسته می‌شود که در صورت وجود هرگونه سوال یا مواجهه با درد و علائم ناراحت کننده در ستون فقرات با پزشک تماس بگیرد.
بایدها و نبایدهای پس از جراحی فقرات چیست؟
نبایدهای پس از جراحی ستون فقرات به اندازه بایدهای آن مهم است. اگر به تازگی عمل جراحی ستون فقرات انجام داده‌اید، موارد زیر برای شما ممنوع است.
عجول بودن
دوران نقاهت پس از جراحی ستون فقرات، بسته به نوع و گستردگی عمل، چند هفته تا چند ماه طول می‌کشد. مهم‌ترین نکته این است که عجله نکنید و به امید کوتاه‌تر کردن دوران بهبود به بدن فشار نیاورید، چون دقیقاً نتیجه عکس خواهد داد. به بدن زمان بدهید تا کاملاً التیام بیابد.
بالا و پایین رفتن از پله‌ها
یک یا دو بار در روز بالا و پایین رفتن از پله‌ها در چند هفته اول پس از عمل اشکالی ندارد، اما زیاده‌روی نکنید.
خم شدن از کمر
به جای آن که از کمر خم شوید، زانوها را خم کنید، سرپا بنشینید و اشیاء را بلند کنید.
بلند کردن اشیاء سنگین
به هیچ وجه اشیاء سنگین‌تر از 4.5 کیلوگرم بلند نکنید، یعنی بلند کردن سبد رخت، کیسه‌های خرید یا بچه‌های کوچک ممنوع. اگر عمل فیوژن ستون فقرات انجام داده‌اید، تا زمانی که پزشک اجازه نداده است، اشیاء را بالای سر نبرید.
رانندگی
رانندگی حداقل تا دو هفته پس از جراحی ممنوع استف به علاوه سعی کنید که به عنوان یک مسافر نیز مدت کمتری در ماشین بنشینید.
استعمال دخانیات
سیگار کشیدن یا استعمال هر گونه دخانیات فرایند التیام را مختل می‌کند. بنابراین لازم است از هر گونه مواد مخدر دوری نمایید.
|
اگر با علائم زیر مواجه شدید، به سرعت به پزشک مراجعه کنید |
|
اگر تب کردید، دست‌ها یا پاهایتان بی‌حس شد، دچار بی‌اختیا ری مدفوع یا ادرار شدید یا ادرار کردن برایتان سخت شد، یا اگرکمردردتان تشدید شد و درد با استراحت کردن و مصرف مسکن نیزتسکین نیافت، تردید نکنید و حتماً با پزشک معالج خود تماس بگیرید. |
آیا می‌توان پس از جراحی ستون فقرات ورزش کرد یا حرکات کششی انجام داد؟
قبل از شروع انجام فعالیت‌ها با پزشک معالج خود مشورت کنید تا ایشان بهترین زمان را برای ازسرگیری تدریجی فعالیت‌ها تعیین کنند. برخی بیماران می‌توانند فعالیت‌های سبکی مانند راه رفتن را چند روز پس از عمل شروع کنند، حال آن که اگر جراحی شدیدتر باشد، ممکن است هفته‌ها طول بکشد تا بیمار بتواند از تخت پایین بیاید و حرکت کند. شنا، گلف، دویدن یا هرگونه فعالیت بدنی سنگین بدون تایید پزشک ممنوع است.
ورزش درمانی پس از جراحی کمر
انجام ورزش‌های زیر تحت نظر پزشک به تسریع بازگشت سلامتی شما کمک خواهد کرد.
لغزاندن بدن روی دیوار
پشت به دیوار بایستید و پاها را حدوداً 25 سانتیمتر جلوتر بگذارید. هر دو زانو را به آهستگی خم کنید و بالاتنه را پایین بیاورید. 10 ثانیه در این حالت بمانید و سپس حرکت را تکرار کنید.
بالا بردن پاشنه‌ها
همان طور که به پشت دراز کشیده‌اید، مچ پاها را به آرامی به سمت بدن بلغزانید و زانوها را خم کنید. سپس پاها را به آهستگی صاف کنید. حرکت را 10 بار برای هر دو پا انجام دهید.
کشش عضلات همسترینگ
به پشت دراز بکشید و پاها را صاف مقابلتان دراز کنید. دست‌ها را زیر ران بگذارید و زانو را به آرامی تا جایی صاف کنید که کشش ملایمی را حس کنید. 20 ـ 10 ثانیه در این حالت بمانید، سپس حرکت را برای پای دیگر تکرار کنید.
ورزش درمانی پس از جراحی مهره‌های صدری و فوقانی
انجام ورزش‌های زیر تحت نظر پزشک می‌تواند به روند بهبودی شما کمک کند.
حرکت پروانه
بایستید یا بنشینید، کف دست‌ها را به گونه‌ای روی شانه‌ها بگذارید که نوک انگشتان رو به پایین باشد. دست‌ها را در این حالت نگه دارید و آرنج‌ها را به هم بچسبانید یا تا جایی که می‌توانید به هم نزدیک کنید. 10 ثانیه در این حالت بمانید و سپس حرکت را تکرار کنید.
کشش گربه
چهار دست و پا روی زمین قرار بگیرید، بهتر است تشک یا فرش زیر بدن بیاندازید تا زانوها آسیب نبیند. زانوها را به عرض لگن از هم باز کنید و هر دو کف دست را مستقیم زیر شانه بگذارید. همان طور که نفس‌تان را بیرون می‌دهید، کمر را قوس بدهید و سر و استخوان دنبالچه را پایین بیاورید. همان طور که نفس را داخل می‌کشید و سر و استخوان دنبالچه را بالا می‌برید، کمر را پایین بیاورید. این حرکت را هر چند بار که می‌توانید، تکرار کنید.
کبری
دمر روی فرش یا تشک دراز بکشید، روی پاها را روی زمین و دست‌ها را زیر شانه بگذارید و ارنج‌ها را بکشید. هنگام انجام عمل دم، بدن را روی بازوها بالا بکشید تا سر و قفسه سینه از روی زمین بلند شود. حتماً استخوان شرمگاهی و کمر را روی زمین نگه دارید. 20 ثانیه در این حالت بمانید و حرکت را 5 بار تکرار کنید.
تغذیه بعد از جراحی کمر
به موارد زیر برای داشتن تغذیه مناسب حین بهبودی پس از عمل، توجه داشته باشید:
غذاهای سرشار از فیبر
یبوست بعد از جراحی ناراحتی شدیدی را برای بیمار تولید می‌کند. مصرف اکثر مسکن‌ها، بی‌تحرکی، بیهوشی و استرس همگی باعث یبوست می‌شود. بانوان باید 25 ـ 21 گرم و آقایان 38 ـ 30 گرم فیبر در روز مصرف کنند. غذاهای سرشار از فیبر که یک وعده آنها حاوی 8 ـ 3 گرم فیبر است، عبارت‌اند از:
-
- تمشک
- زغال اخته
- سیب و گلابی با پوست
- آلو
- بروکلی
- لوبیا سبز
- سیب زمینی آبپز با پوست
- ذرت
- اسپاگتی سبوس‌دار
- جو دوسر
- ذرت بوداده
- لوبیا سیاه
- عدس
نوشیدن آب فراوان نیز بسیار مهم است.
ویتامین‌ها و غذاهای سالم
اگر غذاهای ناسالم و فست فود را از رژیم غذایی خود حذف کنید و همچنین بستنی و شکلات تلخ کمتری میل کنید، دوران نقاهت پس از جراحی ستون فقرات را سریعتر پشت سر خواهید گذاشت. از جراح بپرسید که چه ویتامین‌هایی را باید قبل و بعد از جراحی مصرف کنید تا فرایند التیام تسریع شود؛ برای مثال کلسیم و ویتامین دی به رشد و جوش خوردن استخوان کمک می‌کند.
