سکته مغزی یک وضعیت طبی فوری است که در آن جریان خون به مغز قطع می‌شود. بدون جریان خون، سلول‌های مغزی دچار مرگ می‌شوند. این موضوع می‌تواند منجر به علائم جدی، ناتوانی طولانی مدت و حتی مرگ شود. سکته مغزی بیش از یک نوع دارد و در اینجا قصد داریم درباره سه نوع رایج آن، علائم و روشهای درمان آنها صحبت کنیم.
سکته مغزی یکی از شایع‌ترین بیماری‌ها و مشکلات مغز و اعصاب است که انواع مختلفی دارد و در برخی موارد در صورت عدم تشخیص و درمان به موقع ممکن است حتی منجر به مرگ شود. برای پیشگیری و تشخیص سریع و هر چه دقیق‌تر سکته مغزی بهتر است به جراح متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید. با استفاده از جدیدترین دانش روز به درمان بیماران سکته مغزی کمک می‌کنند و اطلاعات لازم را در اختیارشان قرار می‌دهند. برای مشاوره و مراجعه می‌توانید از طریق شماره‌های تماس حاصل فرمایید.
انواع مختلف سکته مغزی چیست؟
سه نوع اصلی سکته مغزی وجود دارد: حمله ایسکمیک گذرا، ایسکمیک و هموراژیک(خونریزی). طبق برآورد انجام شده 87 درصد از سکته‌های مغزی ایسکمیک هستند.
حمله ایسکمیک گذرا
پزشکان به حمله ایسکمیک گذرا (TIA) هشدار سکته یا سکته خفیف هم می‌گویند. لخته‌ای که به طور موقت جریان خون به مغز شما را مسدود می‌کند و موجب بروز حمله ایسکمیک گذرا می‌شود . لخته‌ی خون و علائم TIA برای یک دوره کوتاه مدت طول می‌کشد.
سکته مغزی ایسکمیک
سکته مغزی ایسکمیک به وقوع می‌پیوندد وقتی یک لخته خون باعث مسدودیت جریان خون به مغز می‌شود. این لخته خون اغلب ناشی از تصلب شرایین است که به دلیل رسوب چربی در دیوارهٔ داخلی رگ‌های خونی شکل می‌گیرد. بخشی از این رسوبات چربی می‌تواند باعث قطع و مسدودیت جریان خون به مغز شود. این مفهوم به طور مشابه با حمله قلبی است، با این تفاوت که لخته خون به مغز شما انتقال می‌یابد و جریان خون را مسدود می‌کند، در حالی که در حمله قلبی، لخته خون بر روی قسمتی از قلب تشکیل می‌شود و جریان خون را مسدود می‌کند.
سکته مغزی ایسکمیک می‌تواند یک نوع آمبولیسم باشد، به این معنی که لخته خون از منطقه‌ای دیگر از بدن به مغز منتقل می‌شود. در حدود 15 درصد سکته مغزی آمبولیسم به دلیل بیماری فیبریلاسیون دهلیزی رخ می‌دهد، زیرا ضربان نامنظم دهلیزی باعث تشکیل لخته خون می‌شود.
سکته مغزی ترومبوتیک نیز یک نوع سکته مغزی ایسکمیک است و با تشکیل یک لخته خون در یکی از رگ‌های خونی مغز رخ می‌دهد. برخلاف سکته مغزی ایسکمیک گذرا، لخته خونی که سبب سکته مغزی ایسکمیک می‌شود، بدون درمان به طور خودکار حل نمی‌شود.
سکته مغزی هموراژیک
سکته مغزی هموراژیک هنگامی رخ می‌دهد که یک رگ خون در مغز شما پاره یا شکافته شود و خون به بافت‌های اطراف بریزد. دو نوع سکته مغزی هموراژیک وجود دارد: اولین آنوریسم است، که به علت ضعف دیواره سرخرگ بخشی از دیواره سرخرگ بیرون می‌زند و گاهی اوقات پاره می‌شود. یکی دیگر از این موارد، بدشکلی شریان وریدی است که شامل عروق خونی است که به غیر طبیعی تشکیل شده‌اند. اگر چنین رگ خونی پاره شود، می‌تواند منجر به سکته مغزی شود.
علائم سکته مغزی چیست؟
انواع مختلف سکته مغزی باعث ایجاد علائم مشابهی می‌شوند، زیرا هر کدام از آنها روی جریان خون به مغز تاثیر می‌گذارند. تنها راه تعیین نوع سکته مغزی شما این است که به پزشک مراجعه کنید. دکتر برای مشاهده مغز شما آزمایشات تصویربرداری می‌نویسد.
- چهره: آیا هنگامی که لبخند می‌زنید، یک طرف چهره شما پایین می‌افتد؟
- دست‌ها: آیا هنگامی که هر دو دست را بالا می آورید، یک از دست‌ها به سمت پایین قرار می‌گیرد؟
- گفتار: آیا بریده بریده صحبت می‌کنید؟ آیا هنگام صحبت کردن مشکلی دارید؟
- زمان: اگر هر یک از این علائم را مشاهده کردید، بلافاصله با ۱۱۵ تماس بگیرید.
علائم دیگری که در مبحث بالا قرار نمی‌گیرند عبارتند از:
- گیجی ناگهانی، مانند مشکل در فهم آنچه که یک فرد می‌گوید.
- اختلال در راه رفتن، سرگیجه ناگهانی، یا از دست دادن هماهنگی وتعادل
- سردرد ناگهانی و شدید که هیچ علت شناخته شده دیگری ندارد.
- مشکل بینایی در یک یا هر دو چشم
حمله ایسکمیک گذرا موجب بروز این علائم برای یک مدت زمان کوتاه، معمولا یک تا پنج دقیقه می‌شود. با این حال، شما نباید علائم سکته مغزی را نادیده بگیرید، حتی اگر به سرعت از بین بروند.
سکته مغزی چه عوارضی دارد؟
سکته مغزی یک فوریت پزشکی است چون می‌تواند زندگی یک فرد را به خطر بیاندازد. مغز عملکرد اصلی زندگی انسان را کنترل می‌کند. بدون جریان خون، مغز شما نمی‌تواند تنفس، فشار خون و خیلی چیزهای دیگر را مدیریت کند. عوارض با توجه به نوع سکته مغزی و اینکه آیا شما قادر به دریافت درمان موفقیت آمیز هستید یا نه، متفاوت خواهد بود. نمونه‌هایی از عوارض عبارتند از:
- تغییرات رفتاری: ممکن است سکته مغزی موجب افسردگی یا اضطراب شود. همچنین ممکن است تغییرات دیگری در رفتار، مانند تندخویی و یا اجتناب از معاشرت با دیگران نیز مشاهده شود.
- مشکلات گفتاری: سکته مغزی می‌تواند روی قسمت‌هایی از مغز که مربوط به تکلم و بلع است تأثیر بگذارد. در نتیجه، ممکن است شما موقع خواندن، نوشتن و یا درک افراد دیگری که در حال صحبت کردن هستند، مشکل داشته باشید.
- بی حسی یا درد: سکته مغزی ممکن است موجب بی‌حسی شود و در بخش‌هایی از بدن کاهش حس را تجربه کنید. که می‌تواند دردناک باشد. گاهی اوقات آسیب به مغز در توانایی شما در احساس دما تاثیر می‌گذارد. این وضعیت به عنوان درد سکته مرکزی شناخته شده است و درمان آن دشوار است.
- فلج: به دلیل روشی که مغز کار می‌کند تا حرکت را کنترل کند سکته در نیمکره راست مغز بر روی حرکت اندام در قسمت چپ بدن و بلعکس تاثیر می‌گذارد. کسانی که دچار سکته مغزی شده‌اند ممکن است نتوانند از عضلات صورت استفاده کنند و یا دست را در یک طرف حرکت دهند.
ممکن است بتوانید عملکرد حرکتی از دست رفته، گفتار و یا توانایی بلع را پس از سکته مغزی از طریق توانبخشی دوباره به دست آورید. اما با این حال این فرآیند مدت زمان زیادی طول می‌کشد.
چگونه سکته مغزی درمان می‌شود؟
درمان سکته مغزی به عوامل زیادی بستگی دارد. که شامل این موارد می‌شود، چه نوع سکته‌ای است و چه مدت زمانی ادامه پیدا کرده است. هر چه زودتر پس از سکته مغزی به دنبال درمان باشید، احتمال بیشتری دارد که سریعتر بهبود پیدا کنید.
TIA (حمله ایسکمیک گذرا)
درمان TIAشامل مصرف داروهایی است که به جلوگیری از سکته مغزی کمک خواهد کرد. این داروها شامل داروهای ضد انعقاد و ضد پلاکت می‌شوند. داروی ضد پلاکت احتمال به هم چسبیدن اجزای پلاکت خون و تشکیل لخته خون را کاهش می‌دهد. آسپرین (بوفرین) و کلوپیدوگرل (پلاویکس) داروهای ضد پلاکت هستند. ضد انعقادها داروهایی هستند که باعث کاهش تشکیل لخته پروتئین می‌شوند. چندین نوع مختلف از این داروها وجود دارند، از جمله وارفارین (کومادین) و دابیگاتران(پاراداکسا). ممکن است دکتر عمل جراحی به نام اندآرترکتومی کاروتید را نیز توصیه کند. این عمل جراحی پلاک ایجاد شده در شریان کاروتید گردن را برمی‌دارد، که از علل عمده سکته مغزی است.
سکته مغزی ایسکمیک
درمان سکته مغزی ایسکمیک به طور قابل توجهی به سرعت عمل شما در حضور در بیمارستان وابسته است. همچنین، سابقه پزشکی شما نیز تأثیرگذار است. در صورتی که در عرض سه ساعت پس از وقوع سکته مغزی ایسکمیک برای درمان مراجعه کنید، پزشک ممکن است دارویی به نام فعال کننده بافتی پلاسمینوژن (TPA) را برای شما تجویز کند. این دارو از طریق تزریق وریدی به بدن وارد می‌شود و به حل لخته خون کمک می‌کند. با این حال، نه همه افراد به دلیل خطر خونریزی قادر به دریافت TPA هستند. پزشک شما باید قبل از تجویز TPA، سابقه پزشکی شما را به دقت مورد بررسی قرار دهد. پزشکان می‌توانند از روشهای فیزیکی برای حذف لخته خون یا از داروهای حل کننده لخته در خود مغز استفاده کنند. با این حال، این درمان‌ها همیشه موثر نیستند، زیرا سابقه پزشکی شما ممکن است شما را در معرض خطر عوارض جانبی خاصی قرار دهد.
سکته هموراژیک (ناشی از خونریزی)
درمان سکته هموراژیک مغزی تلاش برای جلوگیری از خونریزی در مغز و کاهش عوارض جانبی همراه با خونریزی مغزی است. عوارض جانبی ممکن است شامل افزایش فشار داخل جمجمه باشد. روشهای جراحی شامل کلیپینگ و یا کویلینگ می‌شود. این روشها برای جلوگیری از خونریزی رگ‌های خونی طراحی شده است. ممکن است برای کاهش فشار داخل جمجمه به شما دارو داده شود. یا همچنین ممکن است نیاز به انتقال خون برای افزایش مقدار مواد لخته شدن خون داشته باشید تا خونریزی متوقف شود.
دورنمای هر نوع سکته مغزی چیست؟
حدود یک سوم از افرادی که تجربه TIA داشته‌اند در طی یک سال یک سکته مغزی ایسکمیک کامل خواهند داشت. با پیگیری درمان احتمال این اتفاق کاهش پیدا می‌کند. اگر یک فرد تا به حال سکته مغزی داشته است، خطر احتمال سکته بعدی افزایش خواهد یافت. اینطور ارزیابی می‌شود که یک چهارم از افرادی که سکته مغزی داشته‌اند ظرف پنج سال آینده احتمالا یکی دیگر خواهند داشت. بسیاری از تغییرات در شیوه زندگی شما خطر سکته یا وقوع مجدد آنرا کاهش می‌دهد. مثال‌ها عبارتند از:
- افزایش فعالیت بدنی
- خوردن یک رژیم غذایی سالم برای حفظ وزن و قد و قامت طبیعی
- کاهش نوشیدن مشروب و محدود کردن نوشیدنی‌ها به یکی در روز برای زنان و یکی تا دو در روز برای مردان
- از مصرف داروهای غیرقانونی برای کمک به سکته مغزی، مانند کوکائین و متامفتامین خودداری کنید.
- دارو را به صورتی که تجویز شده برای کاهش فشار خون و کمک به کنترل قند خون مصرف کنید.
- اگر مبتلا به آپنه خواب هستید برای کاهش نیاز قلب خود، از یک ماسک فشار مثبت مداوم راه هوایی برای دستگاه تنفس خود استفاده کنید.
