سرطان کندروسارکوم (Chondrosarcoma) یک نوع تومور بدخیم (سرطانی) است که به طور عمومی در سلول‌های غضروف بدن شکل می‌گیرد. این نوع سرطان عمدتاً در مناطق مختلف بدن مانند ران، بازو، لگن، زانو و ستون فقرات تشکیل می‌شود. همچنین، در برخی موارد نادر، ممکن است دنده‌ها و مناطق دیگری از بدن نیز تحت تأثیر قرار بگیرند. علاوه بر این، سرطان کندروسارکوم ممکن است در قاعده جمجمه یا در غضروف بین استخوان‌های کلیووس و پتروس (که به عنوان پتروکلیوا شناخته می‌شود) نیز شکل بگیرد. همانند سایر انواع سرطان، پیش‌بینی و نتیجه این بیماری به میزان بزرگی تومور و گسترش آن به بخش‌های دیگر بدن مربوط است.
کندروسارکوم، سرطان سالمندان
سرطان کندروسارکوم 15 درصد تومورهای داخل جمجمه و 6 درصد تومورهای قاعده جمجمه را تشکیل می‌دهد. سرطان کندروسارکوم بیشتر در افراد بین 50 تا 70 سال رخ می‌دهد. افراد کمتر از 20 سال به ندرت درگیر آن می‌شوند. زنان و مردان بطور یکسان در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستند.
علل وجود این غده استخوانی چیست؟
مثل همه سرطان‌ها، دلیل سرطان کندروسارکوم نیز چندان مشخص نیست. با این حال، خطر ابتلا به این سرطان در افرادی که به برخی بیماری‌های خاص مبتلا هستند بیشتر است. این بیماری‌ها شامل موارد زیر است:
- بیماری اولیر
- سندرم مافوسی
- اگزوزستوز متعدد ارثی (MHE یا زائده‌های استئوکندروماتسیس)
- تومور ویلمز
- بیماری پاژه
- بیماری‌های کودکان که نیازمند درمان اولیه با شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی است
علائم سرطان کندروسارکوم
علائم و نشانه‌های سرطان کندروسارکوم می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- درد فزاینده
- تودهی متورم و قابل لمس
- شکستگی به علت استخوان‌های ضعیف
اگر توده به نخاع فشار می‌آورد ممکن است احساس ضعف، بی‌حسی یا بی‌اختیاری نیز بکنید.
تشخیص
از آنجا که اکثر غده‌های کندروسارکوم رشد بسیار کندی دارند، ممکن است پس از سال‌ها متوجه آن نشویم. در برخی موارد، غده‌ها در حین گرفتن سایر آزمایشات و تصویربرداری‌های نامرتبط کشف می‌شوند. برای بررسی درستی تشخیص، ممکن است نیاز به آزمایش بافت‌برداری باشد.
آزمایشات تصویربرداری
یک تصویربرداری با اشعه‌ی ایکس می‌تواند بخش خاصی از استخوان را که مشکوک به بیماری است جهت انجام آزمایشات بیشتر تشخیص دهد. سایر آزمایشات تصویربرداری، مثل ام. آر. آی (MRI) و سی. تی. اسکن (CT) می‌توانند اطلاعات بیشتری راجع به تومور در اختیار بگذارند.
بافت برداری
پزشکان می‌توانند یک نمونه از بافت مشکوک به سرطان را با سرنگ یا چاقوی جراحی برای تشخیص کندروسارکوم بردارند و آن را در آزمایشگاه بررسی کنند. یک بافت‌برداری باید با رعایت روش خاص مربوط به خود انجام شود بنابراین برداشتن غده‌ی سرطانی در طول عمل جراحی بعد از آن نباید سخت باشد.
سرطان کندروسارکوم چقدر قابلیت گسترش دارد؟
سرطان کندروسارکوم در بدن به صورت‌های مختلف گسترش می‌یابد. اما بیشتر تومورها درجه ضعیفی دارند، به طوری که سلول‌ها به طرز طبیعی‌ای مانند غضروف عمل می‌کنند و تنها تغییرات کمی بیشتر از حالت طبیعی دارند. در تومورهای درجه متوسط، سلول‌ها همچنان شبیه به سلول‌های غضروفی هستند، اما تغییرات بدخیمی بیشتری را نشان می‌دهند. در تومورهای درجه شدید، سلول‌ها به طور کامل شباهتی به سلول‌های غضروفی ندارند و به سرعت رشد و تغییر می‌کنند.
کندروسارکوم مرسوم و کندروسارکوم شفاف‌سلول اغلب تومورهای درجه ضعیف تا متوسط هستند و تهاجمی نیستند، بلکه تمایلی به ماندن در یک ناحیه دارند. از طرف دیگر، کندروسارکوم غیرمتمایز و کندروسارکوم مزانشیمی در گروه تومورهای درجه شدید قرار می‌گیرند و رفتار تهاجمی دارند و تمایل به گسترش دارند. کندروسارکوم غیرمتمایز در کمتر از 10 درصد موارد رخ می‌دهد و معمولاً در بازو، پا یا استخوان‌های لگن رشد می‌کند. این تومور یک نوع بسیار متفاوت از کندروسارکوم است و درمان آن بسیار دشوار است. بخشی از این تومور به نظر می‌رسد از نوع درجه پایین به متوسط تومورهای غضروفی باشد و در نزدیکی یک سارکوم غیرغضروفی و درجه شدید قرار داشته باشد.
درمان توده سرطانی کندروسارکوم
عمل جراحی یک درمان اولیه برای سرطان کندروسارکوم است. هدف، برداشتن غدد سرطانی و حاشیه‌ای از بافت سالم اطراف آن است. نوع عمل جراحی بستگی به محل سرطان کندروسارکوم دارد. جراحی برای نجات عضو از سرطان برای بیشتر کندروسارکوم‌ها مناسب است. به طوری که سرطان، برداشته شده و استخوان درگیر آن، جایگزین یا ترمیم می‌شود. درصد کمی از کندروسارکوم‌ها نیاز به قطع عضو دارند. این مورد زمانی است که یک تومور، اعصاب و عروق خونی زیادی را درگیر کرده باشد یا به قدری بزرگ باشد که برداشتن آن آسیب جدی به عملکرد عضو مورد نظر بزند.
پرتو درمانی
اگر تومور شما در جایی مثل قاعده ی جمجمه قرار داشته باشد به نحوی که برداشتن کل غده سرطانی را با مشکل روبرو کند، پزشک شما ممکن است پرتو درمانی را قبل یا بعد از عمل جراحی تجویز کند.
شیمی درمانی
کندروسارکوم یک نوع سرطان با سرعت رشد بسیار کم است و شیمی درمانی سلول‌هایی را هدف قرار می‌دهد که رشد خیلی سریعی دارند. پس عموماً این نوع درمان چندان اثربخش نیست. برخی تغییرات نادر در کندروسارکوم، اندکی به رشد آن سرعت می‌بخشد و بنابراین شیمی درمانی ممکن است در این مورد اثربخش باشد.
مقابله و حمایت
تشخیص ابتلا به سرطان می‌تواند زندگی شما برای همیشه تحت تأثیر قرار دهد. هر شخصی به زودی می‌فهمد که باید با تغییرات روحی و فیزیکی که سرطان برایش آورده است مقابله کند. اما زمانی که برای اولین بار سرطان در شما تشخیص داده می‌شود، گاه سخت است که بدانید پس از آن چه باید کنید.موارد زیر برای کمک به مقابله‌ی شما با سرطان ارائه می‌شود:
به اندازه کافی درباره‌ی سرطان اطلاعات کسب کنید تا بدانید برای مراقبت از خود چه باید کرد
از پزشکتان درباره‌ی سرطان خود و مواردی مثل روش‌های درمان و در صورت تمایل پیش‌بینی نوع پیشرفت آن پرس و جو کنید. همچنان که شما درباره سرطان بیشتر یاد می‌گیرید، می‌توانید با قاطعیت بیشتری نسبت به درمان تصمیم بگیرید.
دوستان و خانواده خود را نزدیک خود نگاه دارید
قوی نگاه داشتن روابط نزدیک، به شما برای مقابله با سرطان کمک می‌کند. دوستان و خانواده می‌توانند حمایت عملی که شما به آن نیاز دارید را تأمین کنند. مثلاً وقتی در بیمارستان هستید از خانه شما مراقبت کنند. همچنین می‌توانند زمانی که سرطان روحیه‌ی شما را در هم شکسته است حمایت عاطفی خود را نثار شما کنند.
کسی را برای حرف زدن پیدا کنید
یک شنوندهی خوب پیدا کنید که مشتاقانه مایل است با شما پیرامون بیم‌ها و امیدهایتان صحبت کند. این شخص می‌تواند یک دوست یا عضوی از خانواده باشد. یک مشاور دلسوز و بادرک، مددکار اجتماعی پزشکی، عضوی از روحانیون یا گروه حامیان سرطان نیز می‌توانند به شما کمک کنند.
پیش‌بینی‌هایی برای بیماران مبتلا به این سرطان
آمارهای پیش‌بینی بر مبنای مطالعه‌ی بیماران مبتلا به کندروسارکوم به دست آمده است. این آمارها نمی‌توانند آینده‌ی یک بیمار خاص را پیش‌بینی کنند. اما با در نظر گرفتن مناسب‌ترین درمان و دنبال کردن آن برای یک بیمار، می‌توانند کارآمد باشند. پیش‌بینی شدیدتر یا خفیف‌تر شدن بیماری برای مبتلایان کندروسارکوم، بسته به درجه‌ی تومور و وسعت عمل جراحی متفاوت است. به طور کلی، برای تومورهای درجه ضعیف پیش‌بینی، بسیار مطلوب است. زیرا احتمال عود کردن دوباره بسیار کم بوده و تقریباً هیچ احتمالی برای گسترش بیماری وجود ندارد. هرچه درجه‌ی تومور شدیدتر می‌شود احتمال خطر افزایش می‌یابد. بیشترین احتمال خطر عود کردن دوباره بیماری و گسترش سرطان و شانس ضعیف زنده ماندن در مورد تومورهای غیرمتمایز است.
زیرمجموعه‌های کندروسارکوم از دید بافت‌شناسی
از نظر بافت‌شناسی، انواع کندروسارکوم شامل کندروسارکوم شفاف‌سلول، کندروسارکوم مزانشیمی، کندروسارکوم خارج اسکلتی است. تعریف، ظاهر رادیوگرافی و پیش‌بینی این‌ها در مقایسه با کندروسارکوم مرسوم تفاوت‌های ناچیزی دارد.
کندروسارکوم شفاف‌سلول
کندروسارکوم‌های مرسوم و شفاف‌سلول اغلب تومورهای درجه پایین تا متوسط هستند که چندان میلی به گسترش یافتن نداشته و ترجیح می‌دهند سر جای خود بمانند. کندروسارکوم شفاف‌سلول ابتدا در اسکلت افراد بالغ و بیشتر در بین سی تا شصت سالگی بروز می‌کند. همچنین بیشتر از همه در محل اتصال بازوها و ران به بدن اتفاق می‌افتد. در رادیوگرافی، کندروسارکوم شفاف‌سلول به صورت یک ضایعه‌ی فرسایشی در انتهای استخوان‌های بلند نمایانگر می‌شود. از نظر بافت‌شناسی، ضایعات کندروسارکوم شفاف‌سلول شامل ترکیبی از ماتریس غضروفی نابالغ است که توسط سلول‌های غضروفی با سیتوپلاسم شفاف احاطه شده است. از این ضایعه، کندروبلاستوما، تومور شفاف‌سلول و کارسینوم سلولی کلیه مشتق می‌شود. برخی انکولوژیست‌ها معتقدند که کندروسارکوم شفاف‌سلول، همتای بدخیم کندروبلاستوما است. کندروسارکوم شفاف‌سلول با برش وسیع محل، درمان می‌شود. پیش‌بینی‌ها نشان از بهبود بیماری در بیماران مبتلا به کندروسارکوم شفاف‌سلول نسبت به سایر انواع آن دارد. این نوع ضایعات می‌توانند در بلندمدت گسترش یابند. بنابراین پیگیری بلندمدت در بیماران مبتلا به متاستاز ریوی ضروری است.
کندروسارکوم مزانشیمی
کندروسارکوم مزانشیمی 70 درصد در استخوان و 30 درصد در بافت‌های نرم بروز می‌کند. بیشتر در بزرگسالانی که در دهه‌ی سوم زندگیشان هستند دیده شده است. بیش از همه در فک، لگن، ستون فقرات و ناحیه‌ی گردن قرار دارد. پرتونگاری‌ها نشان می‌دهد که زمانی که ضایعات کندروسارکوم مزانشیمی در استخوان ایجاد می‌شود، مخرب (فرسایش گر) و اغلب دارای لکه‌های آهکی هستند. از دید بافت‌شناسی، تومور شامل ماتریس غضروفی نابالغ و مجموعه‌ای از سلول‌های مزانشیمی است. برداشتن با جراحی، یک درمان اولیه برای کندروسارکوم مزانشیمی است. با این حال در بیمارانی که بافت نرم درگیر است، شیمی درمانی و پرتو درمانی هم نقش دارد. یک تمایل خفیف به سرایت کردن به ریه و غدد لنفاوی (برخلاف کندروسارکوم مرسوم) و سایر ساختارهای استخوانی وجود دارد.
کندروسارکوم خارج استخوانی
کندروسارکوم همچنین می‌تواند در بافت‌های نرم بروز کند. این ضایعات را کندروسارکوم خارج استخوانی یا کندروسارکوم بافت نرم می‌نامند. کندروسارکوم خارج استخوانی بسیار نادر است و الگوی درمانی این تومور شبیه به سایر سرطان‌های بافت نرم است. پرتودرمانی (قبل یا بعد از عمل جراحی) برای کمک به جراحی برداشتن تومور به کار می‌رود. شیمی درمانی هم می‌تواند در الگوی درمانی نقش داشته باشد.
کندروسارکوم غیرمتمایز
تشخیص کندروسارکوم غیرمتمایز از نظر بافت‌شناسی زمانی است که یک ضایعه‌ی غضروفی درجه‌ی خفیف به یک تودهی درجه شدید سرطانی متصل باشد. اوستئوسارکوم شایع‌ترین نوع با بدخیمی درجه شدید است. پرتونگاری نشان می‌دهد این ضایعات بسیار مایل به گسترش (تهاجمی) هستند و تخریب استخوانی قابل توجهی به بار می‌آورند. روش درمانی برای کندروسارکوم غیرمتمایز، شبیه به استئوسارکوم درجه شدید، شامل شیمی‌درمانی و عمل جراحی است. پیش‌بینی‌ها در این نوع سرطان حاکی از بدتر شدن وضعیت بیمار است. اگرچه کنترل ناحیه‌ای، از طریق عمل جراحی ممکن است اما بیماری‌های ناشی از سرایت سرطان به بافت‌های دور (متاستاز ریه) در 90 درصد بیماران اتفاق می‌افتد. احتمال 5 سال زنده ماندن در بیمارانی که به این عارضه مبتلا هستند بین صفر تا 18 درصد است.
کندروسارکوم جمجمه
وقتی این تومور در قاعده ی جمجمه گسترش می‌یابد، معمولا در منطقه‌ی پاراسلار، زاویه‌ی مغز استخوان یا سینوس‌های پارانازال ظاهر می‌شود. همچنین ممکن است در کلیووس ظاهر شوند. در مردانی که در دهه‌ی چهارم زندگی هستند شایع‌تر است. تصور می‌شود که ضایعات قاعده‌ی جمجمه از جزایر پرسیست غضروف رویانی که نزدیک مفاصل ثابت قاعده‌ی جمجمه هستند ایجاد شود. کندروسارکوم می‌تواند به انواع مرسوم، شفاف‌سلول، مزانشیمی و غیرمتمایز گروه‌بندی شود. زمانی که در قاعده‌ی جمجمه باشد، نوع مرسوم آن، محتمل‌تر است. کندروسارکوم مرسوم از نظر بافت‌شناسی به درجات یک تا سه تقسیم می‌شود. تومور درجه پایین یا خفیف میل به سرایت و ظرفیت بدخیمی کمتری دارد. این تومورها نشانگرهای مخاطی یا پادتن‌های انکوفتال را آلوده نمی‌کنند. آنها را از کوردوم‌ها متمایز کنید. کندروسارکوم درجه خفیف کلاسیک، عموماً با خود وخیم‌تر شدن به همراه ندارد. آنها معمولاً با فلج کردن اعصاب جمجمه و عوارضی مثل دوبینی، خستگی، اختلال در بلع، فلج صورت، کاهش شنوایی، سردرد و اختلال در راه رفتن، خود را نشان می‌دهند. آنها عموماً رشد آرامی دارند اما متاستاز یا نوع سرایت آنها محلی است.
