سردرد یکطرفه مزمن یا سردرد همی کرانیا (Hemicrania continua- HC)، نوعی سردرد مداوم و مزمن است که مشخصه‌ی اصلی آن دردی همیشگی با شدتی متغیر است که در یک‌طرف سر و صورت می‌باشد و علائم ناتوان‌کننده و شدید دیگری نیز به آن اضافه می‌شوند که تحمل این در را سخت‌تر خواهند کرد. این درد مداوم ولی متغیر، شامل حملاتی ناگهانی با شدتی بیشتر می‌باشد. درصد کمی از افراد مبتلابه سردرد همی کرانیا دچار درد دوطرفه یا دردی در دو سمت سر می‌شوند. سردردهایی را سردرد یک‌طرفه‌ی مزمن میگویند که فرد هرروز دردی را در یک سمت سروصورت خود احساس کرده باشد یا به مدت 3 ماه دچار سردردی مداوم با شدت متغیر همراه با دردی کوتاه، ناگهانی و تیر کشنده باشد، بدون آنکه این سردرد در سمتی دیگر رخ دهد یا مدتی بدون درد بوده باشد.
سردرد همی کرانیا یکی از انواع سردردهای مزمن روزانه
سردرد یکطرفه مزمن یا سردرد همی کرانیا، یک اختلال سردرد اولیه‌ی مزمن و روزانه است. این نوع سردرد با سردردهای میگرنی و سردردهای خوشه‌ای تفاوت دارد. اختلال سردرد هنگامی در دسته‌ی سردردهای اولیه قرار می‌گیرد که یک علت زمینه‌ای وابسته به اعضای بدن از طریق سابقه‌ی پزشکی، معاینات فیزیکی و نورولوژیکی و یا بررسی‌های دقیق مربوطه تشخیص داده نشده باشد. این نوع سردرد شدید مداوم و همیشگی می‌باشد؛ یعنی هیچ زمانی وجود ندارد که بدون احساس درد باشید.
ارتباط با متخصص
اگر از سردردهای مداوم در یک‌طرف سر و صورت خود رنج می‌برید که همراه با علائمی مانند قرمز شدن چشم‌ها یا آبریزش بینی است، ممکن است مبتلابه سردردهای همی کرانیا، یکی از انواع نادر سردردهای مزمن روزانه باشید. در این حالت می‌توانید با مراجعه به متخصص و تشخیص صحیح بیماری بهترین درمان را برای تسکین هر چه زودتر این دردهای آزاردهنده در پیش بگیرید.
آیا سردرد همی کرانیا انواع مختلفی دارد؟
تنها یک نوع سردرد همی کرانیا وجود دارد؛ اما در دو صورت ظاهر می‌شود: مزمن و با سردردهای روزانه و موقتا فروکش کننده که در آن سردردها ممکن است برای دوره‌ای به مدت 6 ماه ادامه داشته باشند و بعدازآن یک دوره‌ی چندهفته‌ای بدون درد باشد و سپس درد مجدداً برمی‌گردد.
علت سردردهای روزانه یک‌طرف سر چه می‌تواند باشد؟
علت ابتلا به این سندروم مشخص نیست. همچنین معلوم نیست که مانند سردردهای میگرنی، علت ژنتیکی دارد یا خیر. عوامل ناشناخته‌ای وجود دارند که در بروز سردردهای همی کرانیا یا یکطرفه نقش دارند. عواملی که سهم مهمی در بروز انواع دیگر سردردها دارند (مانند میگرن)، به‌طورکلی به نظر می‌آید که اهمیت کمتری در این نوع سردردها دارند. البته فشارهای فیزیکی و مصرف الکل می‌توانند شدت این سردردها را در برخی از بیماران افزایش دهند.
علائم سردرد یکطرفه مداوم
علائم سردرد یک‌طرفه‌ی مزمن یا همی کرانیا عبارت‌اند از:
- سردرد مداوم در یک‌طرف سر و یا صورت
- درد بدون وقفه
- درد طولانی‌مدت یا دردی که هرروز رخ می‌دهد.
- اشک ریختن پشم در همان سمتی که سردرد احساس می‌شود.
- گرفتگی بینی یا آبریزش بینی
- افتادگی پلک تنها در سمتی که سردرد احساس می‌شود.
- قرمزی چشم در همان سمتی که سردرد احساس می‌شود.
در برخی از موارد (تعداد اندکی)، درد ممکن است به سمت دیگری تغییر جهت دهد.
عوامل خطر
عواملی که ممکن است احتمال بروز سردردهای همی کرانیا را افزایش دهند عبارت‌اند از:
- مصرف بیش‌ازحد دارو
- اضطراب
- افسردگی
- اختلالات خواب
- چاقی مفرط
- محرک‌هایی مانند کافئین
تشخیص
در حال حاضر، هیچ آزمایش بخصوصی وجود ندارد که بتواند سردر همی کرانیا یا سردرد یک‌طرفه‌ی مزمن را تشخیص دهد. پزشک شما در ابتدا بر اساس علائم موجود در شما به تشخیص این مشکل می‌پردازد: درد باید مداوم و ثابت باشد، اگرچه ممکن است نوساناتی درشدت داشته باشد. درد معمولاً فقط در یک‌طرف سر بروز می‌کند. این علائم باید برای سه ماه یا بیشتر در شما مشاهده‌شده باشد.
ازآنجایی‌که این درد می‌تواند با اختلالات و مشکلات دیگری مشابه باشد، پزشک ممکن است انجام یک ام آر آی یا سی تی اسکن را به شما توصیه کند. این معاینات می‌توانند تردید در مورد وجود علت‌ها و مشکلات دیگر را از بین ببرند.
همچنین پزشک در مرحله‌ای از تشخیص خود، می‌خواهد از نوع درد شما در واکنش نسبت به داروهای ایندومتاسین، که برای درمان سردرد همی کرانیال یا یکطرفه استفاده می‌شود، اطمینان حاصل کند. اگر سردرد شما نسبت به این دارو واکنش خوبی نشان داد، به‌احتمال‌زیاد شما دچار سردرد یکطرفه مداوم (HC) هستید. اگرچه پزشک همچنان برای تشخیص نهایی، نیاز به انجام ام آر آی و سی‌تی‌اسکن دارد.
چه درمان‌هایی برای سردرد یکطرفه مزمن وجود دارد؟
سردردهای همی کرانیا یا یک‌طرفه‌ی مداوم، نوعی سردرد مزمن است که تقریباً به‌خوبی درمان می‌شوند و اکثر افراد مبتلابه آن می‌توانند با اجتناب از محرک‌ها و مصرف روزانه‌ی دارو، به‌طور کامل یا تقریباً کامل از این درد تسکین بیابند.
ایندومتاسین باعث تسکین سریع علائم می‌شود. برای کاهش علائم، بیمار باید به‌طور همیشگی و روزانه 25 و 300 میلی‌گرم از این دارو را مصرف کند. برخی از افراد ممکن است به خاطر عوارضی که این دارو روی دستگاه گوارشی دارد، ناچار به مصرف داروهای معده (ضد اسید معده) شوند. برای افرادی که نمی‌توانند این عوارض را تحمل کنند، نوع دیگری از دارو NSAID، سلکوزیب (celecoxib) را می‌توان تجویز کرد که عوارض و مشکلات کمتری را در پی دارد. امیتریتلین (Amitriptyline) و دیگر داروهای ضدافسردگی تری سایکلیک نیز می‌توانند به‌عنوان یک درمان پیشگیرانه در برخی افراد مبتلابه سردردهای همی کرانیال مؤثر واقع شوند.
به‌طورکلی برای درمان سردردهای مزمن یا روزانه، گزینه‌های درمانی دیگری نیز پیشنهاد می‌شود. ازآنجایی‌که سردردهای همی کرانیا نیز یکی از انواع سردردهای روزانه هستند ممکن است تحت این درمان‌ها، تسکین پیدا کنند ولی اکیداً توصیه می‌شود قبل از هر اقدامی ابتدا درباره این روش‌های جایگزین با پزشک معالج خود مشورت نمایید. این روش‌ها عبارت‌اند از:
مدیتیشن
در طی انجام مدیتیشن، باید روی کارهای ساده‌ای مانند نفس کشیدن یا تکرار یک کلمه یا عبارت تمرکز کنید. این تمرین می‌تواند یک حالت استراحت عمیقی را ایجاد کند که در آن تنفستان آهسته و عضلاتتان شل می‌شود و این امر می‌تواند به شما کمک کند تا درد را کنترل کنید و استرس و فشاری را که ممکن است باعث بروز سردرد یا تشدید آن شده باشد، کاهش دهید.
ماساژ
ماساژ دادن می‌تواند موجب کاهش استرس، تنش و افزایش آرامش و راحتی در شما گردد. اگرچه ارزش و تأثیر آن به‌عنوان درمانی برای سردرد معلوم نشده ست، اما اگر دچار سفتی و تحریک‌پذیری عضله در قسمت پشت سر، گردن و شانه‌ها هستید، ماساژ می‌تواند کمک بسیار زیادی در رفع یا کاهش این مشکل داشته باشد.
طب سوزنی
در این تکنیک باستانی، از سوزن‌های مویی برای آزادسازی عوامل تسکین‌دهنده‌ی درد و مواد شیمیایی دیگر در سیستم اعصاب مرکزی استفاده می‌شود. شواهد حاکی از آن است که این روش می‌تواند به کنترل سردردها و مشکلات دیگری که منجر به بروز سردردهای مزمن می‌شوند، کمک کند.
تکنیک بیوفیدبک
با استفاده از این روش آرام بخشی، می‌توانید نحوه‌ی کنترل سردردها را با ایجاد تغییراتی در واکنش‌های بدن مانند کشش عضلانی، ضربان قلب و دمای پوست بدن بیاموزید.
هیپنوتیزم
در طی یک جلسه‌ی هیپنوتیزم، ک متخصص هیپنوتیست روش‌هایی را برای کاهش احساس درد و افزایش توانایی شما در کنار آمدن و تحمل کردن آن توصیه می‌کند.
چشم‌انداز و پیش‌بینی بیماری
افراد مبتلابه این نوع سردردها ممکن است با درمان‌های مناسب و مصرف روزانه دارو، به‌طور کامل و یا تا حدی از این علائم بهبود یابند. برخی از بیماران شاید قادر به تحمل مصرف طولانی‌مدت داروی ایندومتاسین نباشند و شاید ناچار شوند که از داروهای NSAID دیگری با تأثیرگذاری کمتری استفاده کنند.
روش‌های پیشگیری از سردردهای همی کرانیا کانتی نوا
رعایت موارد زیر، از بروز سردردهای مزمن روزانه که همی کرانیا یک از انواع نادر آن است، پیشگیری می‌کند:
- خواب کافی داشته باشید: زمان خوابیدن و بیدار شدنتان همیشه (حتی در آخر هفته‌ها) یکسان و معین باشد. اگر هنگام رفتن به رختخواب به‌اندازه کافی خسته و خواب‌آلود نیستید، می‌توانید کتاب بخوانید با تلویزیون تماشا کنید تا وقتی‌که خوابتان بگیرد.
- از وعده‌های غذایی‌تان صرف‌نظر نکنید: روزتان را با یک صبحانه‌ی سالم آغاز کنید. ناهار و شامتان را همیشه در ساعتی معین میل کنید. از خوردن غذاهایی که به نظر می‌آیند که تحریک‌کننده‌ی سردرد هستند اجتناب کنید.
- ورزش کنید: ورزش باعث می‌شود تا بدن شما مواد شیمیایی را آزاد کند که مسیر سیگنال‌های درد به مغز را مسدود می‌کنند. ورزش‌هایی را انتخاب کنید که احساس خوبی به آدم می‌دهند مانند پیاده‌روی، آهسته دویدن، شنا کردن یا دوچرخه‌سواری کردن. به خاطر داشته باشید که هر ورزشی را آرام‌آرام شروع کنید.
- فشار و استرس‌های زندگی را کاهش دهید: زندگی‌تان را سازمان‌یافته‌تر کنید. سازمان دادن به زندگی می‌تواند موجب کاهش استرس شود. سعی نکنید که در یک‌زمان کارهای بسیار زیادی را انجام دهید. در حال زندگی کنید و مثبت اندیش باشید. تفکر مثبت می‌تواند بسیار مؤثر باشد.
- آرامش داشته باشید: زمانی را برای خود و آرامشتان قرار دهید.
- سیگار نکشید: سیگار کشیدن می‌تواند باعث بروز سردرد و تشدید و حتی مزمن شد آن شود.
