شانه یخ زده یا کپسولیت چسبنده، عارضه‌ای دردناک است که در طی آن حرکات مفصل شانه با محدودیت مواجه می‌شوند.
شانه یخ زده زمانی اتفاق می افتد که بافت های همبند اطراف مفصل شانه (کپسول مفصلی) ضخیم، سفت و ملتهب میشود. (کپسول مفصلی از رباط‌هایی تشکیل شده است که سر استخوان بازو و حفره‌ی مفصل شانه را محکم در کنار یکدیگر نگه می‌دارند)
این عارضه شانهی یخ زده نام دارد چراکه هرچقدر درد بیشتری توسط بیمار حس شود حرکت شانه نیز کاهش داده خواهد شد. کمبود حرکت در مفصل نیز باعث ضخیم‌تر و دردناک‌تر شدن کپسول مفصلی و تشدید عارضه میشود. به همین دلیل گفته میشود که شانه در جای خود یخ زده است.
از درمان‌های مؤثر شانه یخ زده دارو، ورزش درمانی، تزریق استروئید در مفصل شانه و در نهایت جراحی بسته (لیزری) و یا عمل باز آرتروسکوپی می‌باشد.
بهبود کامل شانهی یخ زده ممکن است بین چند ماه الی 2 تا 3 سال زمان ببرد. در موارد نادر ممکن است انجام عمل جراحی لازم باشد.
[sv slug=”alert”]برای کسب اطلاعات بیشتر درباره‌ی درمان مناسب شانه یخ زده، تزریق استروئید برای تسکین درد کپسولیت شانه، لیزر شانه منجمد و یا برای رزرو نوبت در مطب دکتر مهران مرادی جراح مغز و اعصاب، با شماره تلفن‌های [sv slug=”number”] تماس حاصل فرمایید.[sv slug=”alert1″]
علل و عوامل خطر شانهی یخ زده
علل اصلی بروز گرفتگی در شانه شناخته شده نیستند ولی نوع ثانویه‌ی این عارضه می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد. برای مثال میتوان به پارگی روتاتور کاف، شکستگی و کبودی در این ناحیه اشاره کرد. انجام عمل جراحی در ناحیه‌ی شانه نیز می‌تواند این مشکل را ایجاد کند. برخی از عوامل مثل موارد ذکر شده در زیر نیز می‌توانند خطر بروز عارضه را افزایش دهند.
- سن: افراد بزرگسال به خصوص در سنین 40 تا 60 سال.
- جنسیت: این عارضه در خانم‌ها شایع‌تر است.
- آسیب‌های اخیر شانه: هرگونه آسیب به مفصل شانه و یا عمل جراحی در این ناحیه که نیازمند محدودیت‌های حرکتی (مثل استفاده از اسلینگ، بریس یا گچ گرفتگی) شانه باشد می‌تواند خطر بروز شانهی یخ زده را افزایش دهد. برای مثال پارگی روتاتور کاف و شکستگی کتف، ترقوه و بازو ازجمله عارضه‌هایی هستند که حرکات شانه را محدود می‌کنند.
- دیابت: حدود 10 تا 20 درصد از افراد مبتلا به دیابت قندی به شانهی یخ زده مبتلا می‌شوند.
- دیگر بیماری‌ها و مشکلات سلامتی: عارضه‌هایی مثل سکته، هیپوتیروئیدیسم (کم کاری غده‌ی تیروئید)، هیپرتیروئیدیسم (پر کاری غده‌ی تیروئید)، بیماری پارکینسون و بیماری‌های قلبی می‌توانند خطر بروز شانهی یخ زده را افزایش دهند. سکته‌ی مغزی یکی از عوامل خطر برای این عارضه است چراکه می‌تواند حرکات مفصل شانه را محدود کند. علت افزایش خطر این عارضه در اثر بیماری‌های دیگر واضح نیست.
علائم و نشانه‌های یخ زدگی مفصل شانه
علائم شانهی یخ زده به سه دسته تقسیم می‌شوند:
- مرحلهی انجماد: در این مرحله شانه سفت شده و حرکت دادن آن دردناک خواهد بود. این درد به تدریج افزایش پیدا کرده و ممکن است به هنگام شب شدیدتر باشد. عدم توانایی برای حرکت دادن شانه نیز در این مرحله بیشتر میشود. این مرحله بین 6 هفته تا 9 ماه طول خواهد کشید.
- مرحلهی منجمد: در این مرحله ممکن است درد کاهش یافته ولی شانه همچنان سفت باقی خواهد ماند. این مرحله انجام فعالیت‌های روزمره را برای بیمار دشوار خواهد کرد. مدت زمان این مرحله بین 2 تا 6 ماه خواهد بود.
- مرحلهی ذوب یا بهبودی: در این مرحله درد کاهش یافته و توانایی فرد برای حرکت دادن مفصل شانه به تدریج بهبود پیدا میکند. با بازیابی قدرت و دامنه‌ی حرکتی مفصل این عارضه به طور کامل یا تقریباً کامل بهبود خواهد یافت. این مرحله بین 6 ماه تا 2 سال زمان خواهد برد.
تشخیص: چگونه میتوان شانهی یخ زده را تشخیص داد؟
مرحله اول در تشخیص کیست تارلوف شامل انجام مشاوره کامل با بیمار است. در این مرحله، پزشک متخصص جزئیات دقیقی از علائم و وضعیت کنونی بیمار را ثبت میکند. سپس، معاینه فیزیکی انجام خواهد شد. تشخیص کیست تارلوف به طور معمول به صورت بالینی صورت می‌گیرد.
یخ زدگی مفصل شانه معمولاً با آسیب‌های ساختاری این مفصل همراه است. هدف اصلی در تشخیص این وضعیت، تشخیص علت درد است. علت اصلی درد و محدودیت حرکت شما معمولاً با یخ زدگی شانه مرتبط نیست، بلکه به علت پارگی کوچک در روتاتور کاف می‌باشد.
بعد از انجام معاینه فیزیکی، پزشک از روشهای تصویربرداری برای تشخیص دقیق‌تر استفاده میکند. با استفاده از اسکن MRI و تزریق ماده حاجب، پزشک می‌تواند روند التهابی کپسول مفصل را مشاهده کند.
روشهای درمان یخ زدگی مفصل شانه
برای درمان این عارضه معمولاً تا زمان برطرف شدن فاز اولیه‌ی آن از داروهای مسکن استفاده میشود. در صورت باقی ماندن عارضه ممکن است از فیزیوتراپی و عمل جراحی به منظور بازیابی دامنه‌ی حرکتی استفاده شود.
برخی از روشهای درمانی ساده عبارت‌اند از:
- کمپرس سرد و گرم. این روش‌ها به کاهش درد و تورم کمک می‌کنند.
- داروهای کاهنده‌ی درد و التهاب. ازجمله این داروها میتوان به داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) مثل ایبوپروفن و یا داروهایی مثل استامینوفن اشاره کرد. ممکن است داروهای مسکن و ضد التهاب دیگری نیز توسط پزشک برای شما تجویز شوند.
- تزریق استروئید: میتوان موارد شدیدتر درد و تورم را با تزریق استروئید مدیریت کرد. یک کورتیکواستروئید مثل کورتیزون به طور مستقیم به مفصل شانهی شما تزریق میشود. این تزریق می‌تواند به طور مؤثر درد شما را کاهش داده و منجر به افزایش حرکت پذیری مفصل شود.
- فیزیوتراپی. تمرینات کششی و دامنه‌ی حرکتی توسط فیزیوتراپیست به شما آموزش داده خواهند شد.
- برنامه‌ی ورزشی خانگی: شما می‌توانید برنامه‌ی ورزشی خود را در خانه نیز ادامه دهید.
- لیزر درمانی: علاوه بر آموزش حرکات اصلاحی مناسب، متخصص فیزیوتراپی ممکن است برای تسریع در روند درمان از لیزر تراپی استفاده کند. لیزر تراپی باعث افزایش جریان خون و تسکین درد شانه یخ زده میشود.
- تحریک الکتریکی اعصاب از طریق پوست (TENS). در این روش از یک دستگاه کوچک باتری دار استفاده میشود که می‌تواند با بلوکه کردن سیگنال‌های عصبی، درد را کاهش دهد.
چه زمانی عمل جراحی لازم خواهد بود؟
اگر استفاده از این روشهای ساده نتواند درد و گرفتگی شانه را پس از حدود یک سال برطرف کند میتوان از عمل جراحی و روشهای دیگر برای رفع مشکل استفاده کرد. ازجمله این روش‌ها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- منیپولاسیون تحت بیهوشی: در طی این عمل جراحی بیمار بیهوش شده و حرکات مفصل شانه برای او انجام می‌شوند. این کار منجر به کشیده شدن یا پارگی مفصل و نهایتاً از بین رفتن گرفتگی آن خواهد شد. این روش می‌تواند دامنه حرکتی مفصل را افزایش دهد.
- آرتروسکوپی شانه: جراحی آرتروسکوپی ممکن است به صورت باز و یا بسته (لیزر) انجام شود.
این دو روش معمولاً به همراه یکدیگر استفاده می‌شوند تا نتایج بهتری حاصل شود.
رهاسازی کپسول مفصلی با استفاده از آرتروسکوپی چیست؟
رهاسازی کپسول مفصلی با استفاده از آرتروسکوپی یک جراحی کم تهاجمی در مفصل شانه است. از این روش به منظور تسکین درد و بازیابی دامنه‌ی حرکتی مفصل در اثر کپسولیت چسبنده یا شانهی یخ زده استفاده میشود.
جراحی رهاسازی کپسول مفصلی با استفاده از آرتروسکوپی یک روش کم تهاجمی است که بهبود دامنه حرکتی مفصل و کاهش گرفتگی و درد را تسریع میکند. در این روش، از ماده بی حسی موضعی و داروهای آرامبخش استفاده میشود و در برخی موارد ممکن است از بیهوشی عمومی استفاده شود.
برای شروع جراحی، بیمار در یک موقعیت مناسب قرار می‌گیرد تا پشت شانه به طور کامل قابل دسترسی باشد. سپس، سه بریدگی کوچک بر روی شانه ایجاد میشود تا آرتروسکوپ و پروب رادیوفرکوئنسی وارد مفصل شوند. با استفاده از دوربین آرتروسکوپ، جراح امکان مشاهده و انجام عمل را روی یک نمایشگر بزرگ دارد و می‌تواند تصاویر درون مفصل را ثبت کند.
در این روش، جراح بافت‌های ملتهب کپسول مفصلی را شناسایی کرده و با استفاده از پروب رادیوفرکوئنسی آن‌ها را بریده و سوزانده میکند. امواج رادیویی منتشره توسط این پروب بافت‌ها را بریده و به طور همزمان محل برش را سوزانده می‌کنند. این روش باعث کاهش حداقلی خونریزی ناشی از جراحی میشود. قبل از بستن بریدگی‌ها و پایان عمل جراحی، ممکن است تزریق استروئید در مفصل نیز انجام شود.
آیا انجام عمل رهاسازی کپسول مفصلی با استفاده از آرتروسکوپی (لیزری یا عمل باز) برای من مناسب است؟
مهم است که در مورد گزینه‌های درمانی خود با پزشک مشورت کنید. او می‌تواند مناسب بودن جراحی رهاسازی کپسول مفصلی به صورت باز یا لیزری را برای شما مشخص کند. در موارد زیر انجام این جراحی برای شما مناسب خواهد بود:
- احساس درد ناشی از یخ زدگی شانه حتی با انجام فعالیت‌های ساده مثل بستن کمربند ایمنی و یا شستن موها.
- استفاده از روشهای بدون جراحی و عدم پاسخگویی آن‌ها برای تسکین درد و گرفتگی شانه.
- درد مزمن به مدت بیش از 2 سال که انجام فعالیت‌های روزانه‌ی شما را مختل کرده است.
آیا رهاسازی کپسول مفصلی با استفاده از آرتروسکوپی خطرناک است؟
اگر در مورد خطرات این عمل جراحی نگران هستید حتماً در این باره با پزشک خود گفتگو کنید. این روش یک جراحی ارتوپدی کم تهاجمی است و بسیار کم خطر در نظر گرفته میشود.
