دیستونی یک اختلال حرکتی است که منجر به انقباض غیرارادی عضلات می‌شود و حرکات تکراری یا پیچشی ایجاد می‌کند. این اختلال ممکن است یک بخش از بدن، دو یا چند بخش مجاور یا تمام بخش‌های بدن (دیستونی کلی) را تحت تأثیر قرار دهد. شدت اسپاسم عضلات می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد. این عارضه ممکن است دردناک باشد و باعث مشکل در انجام فعالیت‌های روزمره شخص شود. استفاده از داروها می‌تواند بهبودی در علائم بالینی دیستونی را به ارمغان آورد. در برخی موارد، جراحی نیز برای غیرفعال‌سازی یا تنظیم اعصاب یا مناطق خاصی از مغز در افراد مبتلا به دیستونی شدید استفاده می‌شود.
[shortcode-variables slug=”alert”]برای اطلاع بیشتر و راه‌های درمان آن می‌توانید با [shortcode-variables slug=”name”] از طریق شماره‌های [shortcode-variables slug=”number”] تماس حاصل فرمایید.[shortcode-variables slug=”alert1″]
انواع رایچ دیستونی
انواع مختلفی از دیستونی وجود دارد. برخی از انواع موضعی و متداول این بیماری عبارتند از:
دیستونی سرویکال (گردنی)
دیستونی سرویکال، که غالباً از آن با نام تورتیکولیس اسپاسمودیک یاد می‌شود، نوع خاصی از دیستونی موضعی است که بر عضلات گردن تأثیر می‌گذارد. اسپاسم عضله می‌تواند دردناک باشد و باعث چرخش گردن به یک سمت (تورتیکولیس)، به سمت جلو (آنتروکولیس) یا به پشت (رتروکولیس) شود. ممکن است گردن بیمار کشیده یا چرخیده به نظر برسد یا تکان‌های شدیدی داشته باشد؛ همچنین ممکن است به طور دائمی تنها در یک جهت ثابت شود.
بلفارواسپاسم
این عارضه‌ای که در آن عضلات پلک دچار اسپاسم می‌شود، که باعث می‌شود پلک‌ها بطور ناگهانی بسته شوند. اگر این عارضه شدید باشد شخص برای باز کردن دوباره پلک‌هایش دشواری خواهد داشت و می‌تواند منجر به مشکلاتی در میدان دید شخص شود اگرچه در این بیماری قدرت بینایی آسیبی نمی‌بیند. بلفارواسپاسم اغلب اوقات با نور خورشید بدتر می‌شود.
دیستونی اوروماندیبیولار
دیستونی اوروماندیبیولار می‌تواند بر صورت، زبان، کام و فک تأثیر بگذارد و نشانه آن حرکات غیرعادی دهان یا زبان، کج شدن دهان یا باز و بسته شدن اجباری دهان است.
کرامپ نویسندگان
کرامپ نویسندگان یک اختلال است که توانایی یک شخص در نوشتن را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این اختلال معمولاً بر روی یک فعالیت خاص یا شغل مرتبط با فرد تمرکز دارد. انگشت شست یا انگشتان دچار تشنج می‌شوند و هنگامی که شخص تلاش می‌کند بنویسد یا کاری را تکراراً انجام دهد، وضعیت غیرطبیعی پیدا می‌کنند. اصطلاح مناسب‌تر برای این نوع دیستونی، دیستونی ساعد است زیرا عضلات ساعد باعث تشنج انگشتان و عضلات دست می‌شوند. نوازندگانی که از انواع سازهای موسیقی استفاده می‌کنند و همچنین افرادی که کارهای تکراری و پیچیده انجام می‌دهند، در معرض خطر ابتلا به این اختلال قرار دارند. درمان این نوع دیستونی چالش برانگیز است، زیرا بسیاری از عضلات کوچک در دست و ساعد درگیر هستند. برای افراد مبتلا به این بیماری، ممکن است بهتر باشد که مهارت کار با دست دیگر خود را یاد بگیرند.
دیسفونی اسپاسمودیک
دیسفونی اسپاسمودیک، که گاهاً به آن دیستونی حنجره‌ای گفته می‌شود، یک اختلال صوتی نادر است. حرکت بیش فعالان عضلات حنجره (بسته یا باز شدن بیش از حد تارهای صوتی) در حین انجام فعالیت‌های صوتی خاصی رخ می‌دهد مثلاً در هنگام حرف زدن، ولی در هنگام خندیدن یا خمیازه کشیدن چنین حرکاتی در حنجره انجام نمی‌شود. صدای شخص مبتلا به این بیماری کاملاً گرفته و با زور خارج می‌دهد و در حین صحبت کردن تداخلات ناگهانی در آن رخ می‌دهد که باعث از دست رفتن موقتی صدای شخص می‌شود. دیسفونی را می‌توان در سایر دیستونی‌های موضعی همچون دیستونی اروماندیبیولار و بلفارواسپاسم دید.
سندروم مایگز
سندروم مایگز که به آن بیماری بروگل نیز گفته می‌شود اسم خود را از نقاش فنلاندی قرن 16 گرفته است که این سندروم را روی بوم نقاشی پیاده کرد. این سندروم ترکیبی از دیستونی بلفارواسپاسم و اوروماندیبیولار است که ممکن است بهمراه دیسفونی مشاهده شود.
همیدیستونی
در بیماری همیدیستونی گروه عضلات یک طرف از بدن آسیب می‌بینند که باعث از دست رفتن تعادل و دشواری در حرکت می‌شود. در این بیماری کشیدگی زیادی روی عضلات سمت دیگر بدن وارد می‌شود.
دیستونی کلی
دیستونی کلی نوع نادری از دیستونی است که غالباً در کودکان دیده می‌شود. این عارضه معمولاً باعث ناتوانی شدید می‌شود که در برخی نواحی بدن بروز می‌کند. دیستونی کلی غالباً در اندام تحتانی شروع شده و سپس به سایر نواحی بدن از جمله گردن، دست و پا و میان تنه گسترش می‌یابد. افراد مبتلا به دیستونی کلی غالباً زمینه ژنتیکی برای این بیماری دارند.
علائم بالینی دیستونی
علائم بالینی دیستونی می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد. دیستونی می‌تواند بخش‌های مختلفی از بدن را تحت تأثیر قرار دهد و غالباً علائم بالینی دیستونی بصورت مرحله‌ای پیشرفت می‌کند. برخی از علائم بالینی اولیه عبارتند از:
- لنگ زدن از ناحیه پا
- گرفتگی پا
- کشیدگی غیرارادی گردن
- چشمک زدن غیرقابل کنترل
- دشواری در تکلم
استرس یا خستگی ممکن است باعث بروز علائم شود یا باعث بدتر شدن آنها شود. افراد مبتلا به دیستونی غالباً از درد و خستگی مفرط شکایت دارند زیرا عضلات بدن دائماً منقبض می‌شود. اگر علائم دیستونی در کودکی بروز نمایند، معمولاً ابتدا در دست یا پا خود را نشان می‌دهند. ولی بعد از آن به سرعت به سایر نواحی بدن رشد می‌کنند. پس از دوره نوجوانی، نرخ پیشرفت بیماری ظاهراً کند می‌شود.
علل دیستونی
دلیل اصلی سندروم دیستونی ناشناخته است. ولی ممکن است با تغییر یافتن ارتباطات بین سلول و عصب در نواحی مختلفی از مغز مرتبط باشد. برخی از انواع دیستونی ارثی است. دیستونی همچون می‌تواند علامتی از بیماری یا عارضه دیگری باشد، از جمله:
- بیماری پارکینسون
- بیماری هانتینگتون
- بیماری ویلسون
- مصدومیت تروماتیک مغز
- آسیب به نوزاد حین زایمان
- سکته
- تومور مغزی یا برخی اختلالات خاص که در برخی از افراد مبتلا به سرطان بروز می‌کند (سندروم‌های پارانئوپلاستیک)
- کمبود اکسیژن یا مسمومیت با کربن مونوکسید
- عفونت، از جمله توبرکولوزیس یا انسفالیتیس
- واکنش به برخی از داروها یا مسمومیت با فلزات سنگین
تشخیص دیستونی
برای تشخیص دیستونی، پزشک ابتدا تاریخچه پزشکی بیمار را بررسی کرده و سپس معاینه فیزیکی انجام می‌دهد. برای تعیین احتمال وجود عارضه دیگری که باعث دیستونی شده باشد، پزشک می‌تواند موارد زیر را تجویز نماید:
- آزمایش ادرار یا خون: این آزمایشات می‌توانند نشانه‌های مواد سمی یا سایر عارضه‌ها در بدن را نشان دهند.
- سی تی اسکن یا MRI: این آزمایشات تصویری می‌توانند وجود هرگونه ناهنجاری در مغز را مشخص کنند، از جمله وجود تومور، ضایعات یا علائمی از سکته.
- الکترومایوگرام (EMG): این آزمایش فعالیت الکتریکی داخل عضلات را می‌سنجد.
روش‌های درمانی انقباض غیر ارادی عضلات
برای مدیریت کردن انقباضات عضلانی، پزشک احتمالاً ترکیبی از دارو درمانی، تراپی یا جراحی را توصیه خواهد کرد.
دارو
تزریق سم اونابوتولنیوم آ (بوتاکس) در برخی عضلات خاص احتمالاً انقباضات عضلانی را کاهش داده یا از بین می‌برد و وضعیت غیرطبیعی بدن را بهبود می‌بخشد. تزریق معمولاً هر 3 الی 4 ماه تکرار می‌شود. سایر داروهایی که مواد شیمیایی موجود در مغز (انتقال دهنده‌های عصبی) را هدف قرار می‌دهند نیز می‌توانند بر حرکت ماهیچه تأثیر بگذارد. این داروها عبارتند از:
- کاربیدوپا-لوودوپا (دوپا، ریتاری و غیره): این داروها می‌توانند سطح دوپامین انتقال دهنده‌های عصبی را افزایش دهند.
- تری هگزیفنیدیل و بنزتروپاین (کوگنتین): این داروها بر انتقال دهنده‌های عصبی بغیر از دوپامین اثر می‌گذارند. عوارض جانبی می‌تواند شامل از دست رفتن حافظه، داشتن بینایی کدر، کسالت، خشکی دهان و یبوست باشد.
- تترابنازین (آستدو، زنازین): این دارو دوپامین را مهار می‌کند. عوارض جانبی می‌تواند شامل تسکین، اضطراب، افسردگی یا بی‌خوابی شود.
- دیازپام (والیوم)، کلونازپام (کلونوپین) و باکلوفن (لیورسال، گابلوفن): این داروها انتقال دهنده‌های عصبی را کاهش داده و می‌تواند به برخی از انواع دیستونی کمک کند. این داروها نیز عوارض جانبی دارند، همچون کسالت.
تراپی
پزشک احتمالاً درمان‌های زیر را پیشنهاد خواهد داد:
- فیزیوتراپی یا کار درمانی یا هر دو برای کمک به تسکین علائم و بهبود عملکرد
- گفتار درمانی برای مواردی که دیستونی بر صدای شخص تأثیر گذاشته است
- ماساژ و کشش عضلات برای تسکین درد عضلات
جراحی
در بعضی از مواقع که بیمار با روش‌های درمانی که در بالا گفته شد بهبود نمی‌یابد، ممکن است روش جراحی در نظر گرفته شود.
چه کسانی باید برای درمان دیستونی به فکر جراحی باشند؟
بیماران در صورتی باید به فکر تحریک عمیق مغزی برای دیستونی باشند که معیارهای زیر را داشته باشند:
- این بیماران باید ارزیابی شده و تحت نظر متخصص نورولوژیست تحت درمان اختلالات حرکتی قرار بگیرند، متخصصی که بتواند به درستی نوع دیستونی را تشخیص دهد و سایر مشکلات نورولوژیکی را از لیست بیماری‌ها حذف نماید.
- دیستونی بطرز زیانباری بر کیفیت زندگی تأثیر می‌گذارد زیرا بطرز چشمگیری با فعالیت‌های روزمره شخص تداخل کرده یا باعث انزوای اجتماعی فرد می‌شود.
- متخصص نورولوژیست درمان را با مجموعه‌ای از داروها امتحان می‌کند، که باید حداقل حاوی داروهای سینمنت و آنتی کلولینگرجیک همچون تری هگزیفنیدیل (آرتان) باشد. باکلوفن و آرام کننده‌های عضلات همچون کلونازپام نیز غالباً پیش از در نظر گرفتن جراحی امتحان می‌شوند.
- اگر دیستونی ناحیه بسیار گسترده‌ای از بدن را تحت تأثیر قرار داده است که نمی‌توان با تزریق سم بوتولونیوم (بوتاکس) آن را به طرز موثری درمان کرد؛ یا تزریق بوتاکس پیش از این امتحان شده و موفقیتی در پی نداشته است.
- بیمار و خانواده او باید کاملاً ماهیت و پیچیدگی جراحی را درک کرده و همچنین این نکته که تراپی در ابتدای راه است و نمی‌تواند درمان موفقیت آمیز را در هیچ بیماری تضمین کند بفهمند.
بیمار چگونه باید برای جراحی آماده شود؟
قبل از عمل جراحی، بیمار باید ده روز پیش از آن هیچ گونه آسپرین یا داروی حاوی آسپرین مصرف نکند. همچنین، مصرف داروهای مرتبط مانند ایبوپروفن (آدویل، موترین)، ناپروکسن (ناپروسین) و ویتامین E نیز توصیه نمی‌شود، زیرا این داروها خطر خونریزی را افزایش می‌دهند. در روز قبل از عمل جراحی، بیمار باید سر، گردن و سینه خود را با صابون حاوی کلرهگزیدین بشوید. در صبح روز جراحی، بیمار باید داروهای ضد دیستونی خود را مصرف نکند. البته، اگر داروهای دیگری برای بیماری‌های دیگر تجویز شده است، مانند داروهای فشار خون بالا، باید طبق دستور پزشک مصرف شوند. اگر بیمار به سرماخوردگی مبتلا شده است، سرفه دارد یا هرگونه عفونت دیگری دارد، باید با پزشک خود مشورت کند.
انواع روش جراحی برای دیستونی
اگر علائم شدید باشد، پزشک احتمالاً موارد زیر را تجویز خواهد کرد:
- تحریک عمیق مغزی: الکترودهایی از طریق جراحی در بخش‌های خاصی از مغز کاشته می‌شوند و به یک ژنراتور متصل می‌گردند که در قفسه سینه کار گذاشته می‌شود. ژنراتور پالس‌های الکتریکی به مغز ارسال می‌کند که احتمالاً به کنترل شدن انقباضات عضلانی شخص کمک می‌کنند. تنظیمات ژنراتور را می‌توان تنظیم کرد تا عارضه بخصوصی را درمان کند.
- جراحی عصب برداری گزینشی: این فرآیند که شامل بریدن عصب‌هایی است که اسپاسم‌های عضلانی را کنترل می‌کند، شاید برای درمان برخی از انواع دیستونی که با سایر انواع تراپی درمان نشده، اثر بخش باشد.
طب جایگزین
درمان‌های جایگزین برای دیستونی به خوبی آزموده نشده‌اند. از پزشک خود پیش از آغاز درمان درباره طب جایگزین سوالات خود را بپرسید. طب جایگزین عبارتند از:
- مدیتیشن و تنفس عمیق: هر دو این موارد می‌توانند استرس را کاهش دهند که باعث تسکین اسپاسم خواهد شد.
- بیوفیدبک: درمانگر از دستگاه‌های الکترونیکی استفاده می‌کند تا بر عملکردهای بدنی شما نظارت نماید، از جمله تنش عضلانی، ضربان قلب و فشار خون. سپس نحوه کنترل پاسخ‌های بدنی را فراخواهید گرفت، که احتمالاً به کاهش تنش و استرس عضلانی کمک خواهد کرد.
- یوگا: یوگا ترکیبی از قرار دادن بدن در وضعیت‌های مختلف، تکنیک‌های تنفسی و مدیتیشن یا ریلکسیشن است.
مراقبت‌های خانگی برای دیستونی
برای تسکین اثرات دیستونی چندین روش وجود دارد:
- حقه‌های حسی برای کاهش اسپاسم: لمس نواحی خاصی از بدن می‌تواند باعث توقف موقتی اسپاسم‌ها شود.
- سرما یا گرما: استفاده از سرما یا گرما می‌تواند به تسکین درد عضلات کمک کند.
- مدیریت استرس: مهارت‌های تطبیق پذیری را برای مدیریت استرس از جمله تنفس عمیق، حمایت اجتماعی و صحبت کردن مثبت با خود را یاد بگیرید.
عوارض دیستونی
بسته به نوع دیستونی عوارض می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- ناتوانی‌های فیزیکی که بر عملکرد شما در فعالیت‌های روزمره یا وظایف بخصوص شما تأثیر می‌گذارد.
- دشواری در بینایی که پلک‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد
- دشواری در حرکت فک، قورت دادن یا صحبت کردن
- درد و خستگی ناشی از انقباض دائمی عضلات
- افسردگی، اضطراب و انزوای اجتماعی
[shortcode-variables slug=”alert”]
در یک کلام
دیستونی انقباض غیر ارادی مکرر و طولانی در یک عضله و یا گروهی از عضلات است و به عنوان یک اختلال حرکتی- عصبی شناخته می‌شود. انواع دیستونی شامل دیستونی سرویکال، بلفارواسپاسم، دیستونی اروماندیبیولار، کرامپ نویسندگان، دیسفونی اسپاسمودیک، سندروم میگز، همی دیستونی و دیستونی کلی می‌باشد.
دیستونی در اثر سکته مغزی، آسیب تروماتیک مغز، بیماری ویلسون، بیماری پارکینسون، تومور مغزی، واکنش به بعضی داروها، آنسفالیت و مسمومیت با کربن مونوکسید به وجود می‌آید. دیستونی با نشانه‌هایی شامل مشکلات گفتاری، گرفتگی پا، چشمک زدن غیر قابل کنترل همراه است. برای درمان دیستونی از تزریق بوتاکس، داروهای خوراکی، فیزیوتراپی و در بعضی مواقع از جراحی استفاده می‌شود.
[shortcode-variables slug=”alert1″]
سوالات رایج
تزریق بوتاکس برای درمان دیستونی چه عوارضی دارد؟
عوارض جانبی این بیماری معمولاً خفیف و موقتی است. این عوارض می‌تواند شامل ضعف، خشکی دهان یا تغییر صدا باشد.
آیا درد مفصل گیجگاهی فکی نوعی دیستونی است؟
بیماری درد مفصل گیجگاهی فکی (TMJ) نوعی عارضه آرتریتی است و دیستونی نیست. دیستونی ارومندیبولار ممکن است با درد مفصل گیجگاهی فکی اشتباه گرفته شود.
خطرات جراحی چیست؟
یکی از خطرات جدی که با عمل جراحی همراه است، خونریزی در مغز است که می‌تواند منجر به سکته شود. این خطر به بستگی به بیماری و سایر عوامل پزشکی متغیر است و معمولاً در حدود 1 تا 3 درصد متغیر است. اگر سکته رخ دهد، بیشترین احتمال بروز آن در طی چند ساعت پس از جراحی است. خطر بعدی که وجود دارد، خطر عفونت است، به خصوص به دلیل استفاده از دستگاه‌های تحریک عمیق مغز. این خطر در حدود 4 تا 5 درصد بیماران رخ می‌دهد. اگر عفونت رخ دهد، معمولاً زندگی تهدید کننده نیست، اما ممکن است نیاز به مراقبت پزشکی فوری و برداشتن فوری تمامی دستگاه‌های تحریک عمیق مغزی باشد.
آیا دیستونی واگیر دارد؟
خیر، دیستونی واگیر دار نیست.
آیا دیستونی به مرور زمان خوب می‌شود؟
شاید بعضی از بیماران بهبودی ناگهانی را تجربه کنند ولی متأسفانه این بهبودی دوامی ندارد.
