مفصل ساکروایلیاک یک مفصل کوچک و محکم است که در اتصال بین ستون فقرات و لگن قرار دارد. اغلب هنگامی که ما در مورد مفاصل فکر می‌کنیم، مفاصل زانوها، ران‌ها و شانه‌ها، مفاصلی که به حرکت در می‌آیند را متصور می‌شویم. مفصل ساکروایلیاک زیاد حرکت نمی‌کند، اما انتقال بار بالای بدن به قسمت‌های پایین‌تر بدن شما امری حیاتی است. واژه‌های مختلفی برای مشکلات مفصل ساکروایلیاک وجود دارد که شامل اختلالات مفصل ساکروایلیاک (Sacroiliac joint dysfunction)، بیماری مفصل ساکروایلیاک، سندرم مفصل ساکروایلیاک، کشش مفصل ساکروایلیاک و التهاب مفصل ساکروایلیاک هستند. هر یک از این اصطلاحات به شرایطی اطلاق می‌شود که موجب بروز درد در مفصل ساکروایلیاک ناشی از یک علت خاص می‌شوند (کمردرد، درد لگن، …).
سندروم مفاصل ساکروایلیاک، یکی از دلایل دردهای مکانیکی پایین کمر
سندرم مفصل ساکروایلیاک یکی از دلایل مهم بروز درد در 15 تا 30 درصد مبتلایان به کمردرد مکانیکی است. شاخ خلفی عصب ستون فقرات عصب اصلی است که مفصل ساکروایلیاک را عصب کشی می‌کند. اختلال عملکرد مکانیکی مفصل ساکروایلیاک باعث درد بیشتر و کاهش تحرک می‌شود. مراجعه هر چه زودتر به پزشک برای جلوگیری از پیشروی این دردها الزامی است.
ارتباط با پزشک
اگر مدتی است از درد لگن و منتشر شونده تا پاها رنج می‌برید ممکن است مبتلا به بیماری مفاصل ساکروایلیاک باشید. با مراجعه به موقع به پزشک و تشخیص دقیق علت بیماری می‌توانید در اسرع وقت درمان را آغاز کرده و بهترین نتیجه را دریافت نمایید.
[shortcode-variables slug=”alert”] برای رزرو وقت ملاقات با [shortcode-variables slug=”name”]، متخصص جراحی مغز و اعصاب با شماره [shortcode-variables slug=”number”] تماس حاصل فرمایید.[shortcode-variables slug=”alert1″]
مفاصل ساکروایلیاک چه مفاصلی هستند؟
مفصل ساکروایلیاک (SI) شکل‌گیری می‌کند با اتصال استخوان ساکروم به استخوان‌های راست و چپ ایلیاک. ساکروم یک استخوان مثلثی است که در قسمت پایین ستون فقرات و زیر مرکز ستونمفصل ساکروایلیاک (SI) شکل‌گیری می‌کند با اتصال استخوان ساکروم به استخوان‌های راست و چپ ایلیاک. ساکروم یک استخوان مثلثی است که در قسمت پایین ستون فقرات و زیر مرکز ستون فقرات کمر قرار دارد. در حالی که بسیاری از استخوان‌های ستون فقرات قابل حرکت هستند، ساکروم از پنج مهره تشکیل شده است که با هم تلفیق شده و حرکت نمی‌کنند. استخوان‌های ایلیاک دو استخوان بزرگ هستند که لگن را تشکیل می‌دهند. بنابراین، مفاصل ساکروایلیاک ستون فقرات را به لگن متصل می‌کنند. ساکروم و استخوان‌های ایلیاک با استفاده از مجموعه‌ای از رباط‌های قوی نگه داشته می‌شوند. در مفاصل ساکروایلیاک، حرکات نسبتاً کمی وجود دارد. به طور معمول، چرخش کمتر از 4 درجه و انتقال کمتر از 2 میلی‌متر در این مفاصل رخ می‌دهد. بیشترین حرکت معمولاً در ناحیه لگن یا ناحیه کمر یا ستون فقرات کمری رخ می‌دهد. این مفاصل هنگامی که ما ایستاده‌ایم، وزن کل بدن را تحمل می‌کنند و به همین دلیل تحت فشار زیادی قرار می‌گیرند. این ممکن است منجر به ساییدگی غضروف مفصل ساکروایلیاک و ایجاد آرتریت شود.
علل درد مفصل ساکروایلیاک چه می‌تواند باشد؟
انواع مختلفی از بیماری‌های ستون فقرات می‌توانند اختلال مفصل ساکروایلیاک (SI) را ایجاد کنند که این امر می‌تواند تعیین منبع دقیق درد مفصل ساکروایلیاک را دشوار سازد. این عوامل عبارتند از:
آرتریت اسپاینال
اسپوندیلوز (که همچنین به نام استئوآرتریت ستون فقرات نامیده می‌شود) می‌تواند اختلال در عملکرد مفصل را ایجاد کند. اگر چه این بیماری در بزرگسالان مسن بیشتر است (اسپوندیلوز یک روند دژنراتیو است)، افراد جوان نیز می‌توانند به آن دچار شوند. همانند سایر مفاصل بدن در طول زمان، غضروف اطراف مفصل ساکروایلیاک می‌تواند دچار سایش و فرسایش شود، و استخوان‌های شما دچار سایش و ایجاد درد می‌شوند.
انواع دیگر آرتریت
چند نوع دیگر از آرتریت (به غیر از آرتریت دژنراتیو، آرتریت سایش و فرسایش) می‌توانند درد مفصلی را ایجاد کنند و سبب ایجاد سفتی در کمر شوند، از جمله:
- اسپوندیلیت انکیلوز
- نقرس
- آرتریت روماتوئید
بارداری
در دوران بارداری، هورمون‌ها در بدن زن آزاد می‌شوند و این حالت اجازه می‌دهد که رباط‌های مفصل ساکروایلیاک به آرامش و انعطاف پذیری برسند. این هورمون‌ها باعث می‌شوند که مفصل ساکروایلیاک کشیده و شل شوند و بدن برای زایمان آماده شود. به علت انعطاف پذیری مفصل ساکروایلیاک در دوران بارداری، بعضی از زنان باردار کمر درد یا درد لگن را تجربه می‌کنند. افزایش وزن و تغییرات در نحوهٔ راه رفتن در دوران بارداری همچنین می‌تواند فشار بیشتری بر روی مفاصل ساکروایلیاک ایجاد کند.
ضربه به مفصل ساکروایلیاک
وارد آمدن ضربه، مانند تصادف یا افتادن شدید، به طور بالقوه می‌توانند به مفصل ساکروایلیاک شما آسیب برسانند.
عفونت در مفصل ساکروایلیاک
اگر چه عفونت مفصل ساکروایلیاک فوق العاده نادر است، اما مفصل ساکروایلیاک می‌تواند عفونی شود، و منجر به دردناک شدن مفصل ساکروایلیاک گردد. اختلال عملکرد مفصل ساکروایلیاک ممکن است گاهی با سایر بیماری‌های ستون فقرات مانند بیرون زدگی دیسک که می‌توانند بر کمر تأثیر بگذارند، اشتباه گرفته شود، بنابراین به علائم خود توجه کنید.
شرایط دیگری که بر الگوی راه رفتن طبیعی تأثیر می‌گذارند
به عنوان مثال، اگر یک پا بلندتر از دیگری باشد، این حالت می‌تواند استرس بیشتری را روی مفصل ساکروایلیاک ایجاد کند. اگر سوالی در مورد علل اختلال مفصل ساکروایلیاک دارید، با پزشک خود مشورت نمایید. پزشک شما می‌تواند مشاورهٔ مناسبی در خصوص علت درد مفصل ساکروایلیاک به شما بدهد.
علائم سندرم مفصل ساکروایلیاک
شایع‌ترین علامت اختلال در عملکرد مفصل ساکروایلیاک، کمر درد همراه با درد لگن یا بدون آن است. درد ساکروایلیاک یا مفصل ساکروایلیاک ممکن است به کشاله ران، کمر، پشت ران و پاها گسترش یابد. همانند سایر انواع درد، هر بیمار علائم مشابهی را تجربه نمی‌کند. درد ممکن است به عنوان یک درد جزئی توصیف شود و شدت درد می‌تواند از خفیف تا شدید باشد. نشانه‌ها ممکن است اپیزودیک، نادر، در حین انجام فعالیت‌های روزمره و یا ثابت (مزمن) ظاهر شوند. جنبه‌های درد و علائم اختلال مفصل ساکروایلیاک به صورت زیر می‌باشند:
- تحریک توسط سرفه یا عطسه
- بهبودی در هنگام دراز کشیدن
- با خم شدن یا چرخش، ایستادن یا راه رفتن برای مدت زمان طولانی یا وضعیت قرارگیری ضعیف تشدید می‌شود
- سختی در انجام فعالیت‌های روزمره (به عنوان مثال، صعود از پله‌ها، خوابیدن)
- همراه با سفتی در کمر و یا احساس سوزش در لگن
درد لگن اغلب به دلیل التهاب یک یا هر دو مفصل ساکروایلیاک ایجاد می‌شود. آرتریت می‌تواند چنین التهابی را ایجاد کند، اگر چه پزشک شما می‌تواند به درستی علت را تعیین کند. مهم است که به خاطر داشته باشیم تشخیص و تفریق اختلال در عملکرد مفصل ساکروایلیاک و درد از درد ناشی از مفصل ران یا کمر می‌تواند دشوار باشد. معاینه فیزیکی پزشک شما ممکن است شامل آزمایشات حرکات خاص برای تعیین اینکه آیا مفاصل ساکروایلیاک درگیر هستند یا خیر باشد.
تشخیص
روش اول برای تشخیص مشکلات مفصل ساکروایلیاک، لمس مستقیم مفصل است و بررسی می‌شود که آیا منطقه ساکروایلیاک حساس است یا خیر. آزمایش‌های خاصی نیز می‌توانند انجام شوند تا فشار را در سراسر مفصل اعمال کنند و مشکلات را در آن ناحیه تشخیص دهند. یکی از آزمایش‌های تشخیصی که استفاده می‌شود، آزمون فابر است. در این آزمون، با صاف کردن ران، خم کردن ران، دور کردن پا و چرخش مفصل ران به سمت خارج، فشار مستقیماً به مفصل ساکروایلیاک وارد می‌شود. اگر تشخیص هنوز قطعی نیست، تزریق به مفصل ساکروایلیاک می‌تواند در تشخیص مؤثر باشد. در این روش، یک ماده بی حس کننده (مانند نواکائین) به مفصل ساکروایلیاک تزریق می‌شود. اگر تزریق علائم را کاهش دهد، آزمون مفصل ساکروایلیاک مثبت است. این آزمایش ممکن است همراه با تزریق کورتیزون برای درمان مشکلات مفصل ساکروایلیاک نیز انجام شود.
درمان درد و التهاب مفاصل ساکروایلیاک چیست؟
روش‌های مختلف درمان این عارضه عبارت‌اند از:
عمل جراحی
جراحی اختلال مفصل ساکروایلیاک (SI) تنها در صورتی مد نظر قرار می‌گیرد که سایر درمان‌های غیر جراحی برای از بین بردن درد مفصل ساکروایلیاک مانند درمان فیزیکی، داروها و تزریق‌ها انجام شده‌اند اما درد کاهش نیافته است. تثبیت یا فیوز مفصل ساکروایلیاک نوعی عمل جراحی است که می‌تواند به کاهش یا آرام کردن درد مفصلی شما و سایر نشانه‌های مربوط به اختلال مفصل ساکروایلیاک کمک کند. عمل جراحی معمول باز ستون فقرات برای فیوز مفاصل برخی از خطرات، مانند عفونت را به دنبال دارد. اما پزشکان به طور فزاینده‌ای از عمل جراحی کم تهاجمی فیوز مفصل ساکروایلیاک که یک جایگزین کمتر تهاجمی برای عمل جراحی باز ستون فقرات است، استفاده می‌کنند که ممکن است به معنای خطرات کمتر برای شما باشد. بعضی از مزایای بالقوه عمل جراحی کم تهاجمی مفصل ساکروایلیاک عبارتند از:
- درد کمتر بعد از عمل
- کاهش میزان خونریزی
- برش کوچکتر و آسیب کمتر به بافت اطراف (به عنوان مثال، عضلات)
- بهبود سریعتر نسبت به عمل جراحی باز
هدف از جراحی فیوز مفصل ساکروایلیاک، تثبیت یک یا هر دو مفصل ساکروایلیاک است. در صورت نیاز به جراحی برای هر دو مفصل ساکروایلیاک، یک مفصل درمان می‌شود و جراحی دوم پس از بهبودی کامل از عمل جراحی اول انجام می‌شود. مفاصل ساکروایلیاک در تثبیت لگن (با اتصال ستون فقرات به لگن) و حمایت از وزن بالای بدن کمک می‌کنند. با اختلال عملکرد مفصل ساکروایلیاک، ممکن است مفاصل فرسایش پیدا کنند. جراحی فیوز مفصل ساکروایلیاک به بازگرداندن ثبات به این مفاصل کمک می‌کند. در طول این جراحی، جراح با استفاده از فیوژن و ابزارهای مربوطه، مفصل ساکروایلیاک را ثابت می‌کند. ابزارهای استفاده شده در این جراحی، معمولاً به عنوان ایمپلنت یا سخت افزار ستون فقرات شناخته می‌شوند و پس از فیوز مفاصل، مفاصل را در موقعیت تثبیت می‌کنند. این ابزارها معمولاً از تیتانیوم یا فلزات دیگر ساخته می‌شوند. استفاده از اسکن‌های توموگرافی کامپیوتری اینترااوپراتیو (CT)، در تصویربرداری جراحی هدایتی، بهبود فیوز مفاصل را سریعتر و ایمن‌تر می‌کند. پس از اتمام عمل جراحی، معمولاً باید حدود ۳ هفته از عصا استفاده کنید. اخبار خوب این است که اگر درد مفصل ساکروایلیاک فقط در یک طرف وجود داشته باشد، زمان بهبودی سریعتر خواهد بود (نسبت به وجود درد در هر دو طرف). با این حال، اگر قبلاً فیوز مفصل داشته باشید، ممکن است زمان بهبودی بیشتری طول بکشد.
آیا فیوز مفصل ساکروایلیاک درمان مناسبی برای شما محسوب می‌گردد؟
به یاد داشته باشید که هر فردی که مبتلا به درد مفصل ساکروایلیاک است، نیاز به عمل جراحی ندارد، اما اگر درد مفصل ساکروایلیاک را تجربه کرده‌اید و سعی کرده‌اید درمان‌های غیر جراحی را انجام دهید (و درد کاهش نیافته است)، ممکن است عمل جراحی مفصل ساکروایلیاک برای کمک به درمان درد و علائم دیگر گزینه‌ای مناسب محسوب گردد. همچنین مهم است به یاد داشته باشید که عمل جراحی نبایستی یک درمان اولیه برای درد مفصل ساکروایلیاک به جز در موارد نادر و جدی (مثلاً عفونت، تومور) باشد. تصمیم به انجام عمل جراحی برای از بین بردن اختلال مفصل ساکروایلیاک به خود فرد بیمار بستگی دارد. اطمینان حاصل کنید که در خصوص عمل جراحی مفصل ساکروایلیاک اطلاعات کافی را به دست آورده‌اید تا بتوانید بهترین تصمیم را در این خصوص بگیرید.
داروها و درمان‌های دارویی
داروهای بسیاری وجود دارند که شما می‌توانید برای درمان اختلال مفصل ساکروایلیاک استفاده کنید. در ابتدا پزشک ممکن است داروهای بدون نیاز به نسخه را برای کمک به کاهش درد یا التهاب شما تجویز کند. این داروها عبارتند از:
- استامینوفن (به عنوان مثال، تایلنول) به کاهش درد کمک می‌کند، اما به کاهش التهاب کمک نمی‌کند.
- داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن (به عنوان مثال، ادویل) به کاهش درد و التهاب در مفصل ساکروایلیاک کمک می‌کنند.
پیش از مصرف هر نوع دارو با پزشک خود مشورت کنید. اگر داروهای بدون نسخه جوابگو نباشند، پزشک ممکن است داروهایی مانند کورتیکواستروئیدها را تجویز کند. داروهای کورتیکواستروئید می‌توانند به صورت خوراکی یا تزریقی برای درمان اختلال مفصل ساکروایلیاک مصرف شوند. این داروها برای کاهش التهاب بسیار قوی عمل می‌کنند و می‌توانند ماه‌ها درد را تسکین دهند. از آنجا که عوارض جانبی خاص و خطرات ناشی از مصرف کورتیکواستروئیدها مانند پوکی استخوان و افزایش وزن وجود دارد، با پزشک خود در مورد اینکه آیا آنها برای شما مناسب هستند یا خیر مشورت کنید.
درمان فیزیکی
مفاصل ساکروایلیاک در هنگام ایستادن یا نشستن از قسمت‌های بالایی بدن شما حمایت می‌کنند، اما در طول زمان این فعالیت‌ها می‌توانند باعث ایجاد تنش در مفصل ساکروایلیاک شوند. درمان فیزیکی می‌تواند به کاهش استرس در مفصل ساکروایلیاک کمک کند. حرکات خاص، مانند تمرینات حرکتی و کشش، می‌توانند به تقویت مفصل ساکروایلیاک و همچنین عضلات شکمی و پشتی شما کمک کنند. درمان فیزیکی همچنین می‌تواند به شما کمک کند انعطاف پذیری خود را به دست آورید، که این امر به خصوص هنگامی که سن بالا می‌رود، بسیار مهم است.
سایر درمان‌ها
سایر روش‌های درمان عبارت‌اند از:
تکنیک‌های مدیریت مداخله‌ای درد
این روش‌ها، از قبیل رادیوفرکانسی (که به طور موقت موجب غیر فعال شدن اعصاب و جلوگیری از انتقال سیگنال‌های درد است) و تحریک الکتریکی (که از یک محرک الکتریکی برای تحریک اعصاب و بافت عضلانی اطراف مفصل ساکروایلیاک استفاده می‌کند) می‌توانند به کاهش درد مفصل ساکروایلیاک کمک کنند.
بریس مفصل ساکروایلیاک یا کمربند ساکروایلیاک
بریس یا کمربند در اطراف مفصل‌های ران پوشیده می‌شوند تا مفاصل ساکروایلیاک را محکم نگه دارند و موجب کاهش درد شوند.
ورزش
تمرینات ملایم و کششی زیادی وجود دارند و شما می‌توانید این تمرینات ورزشی را برای کمک به کاهش درد ناشی از اختلال مفصل ساکروایلیاک انجام دهید. تمرینات پشت کمک می‌کنند که ستون فقرات شما سالم بمانند و حتی ممکن است از کمردرد جلوگیری کنند.
استراحت
سعی کنید به اندازه کافی خواب و استراحت داشته باشید. خواب کافی (حداقل 7 تا 8 ساعت در شبانه روز) بسیار مهم است زیرا می‌تواند موجب بهبودی سریعتر بدن شما گردد. همچنین، اطمینان حاصل کنید که بدن خود را در تمام طول روز استراحت می‌دهید (با نشستن یا دراز کشیدن به جای ایستادن). این کار باعث می‌شود تا درد ساکروایلئیت کاهش یابد.
یخ و گرما
درمان با یخ و حرارت به صورت متناوب ممکن است به کاهش درد و تورم کمک کند.
پیش بینی عارضه
پیش آگهی اختلال در عملکرد مفصل ساکرولیاک ممکن است بسته به علت اختلال عملکرد متفاوت باشد. هنگامی که این مشکل بواسطه بارداری ایجاد می‌شود، پیش آگهی بسیار عالی است، زیرا این بیماری معمولاً پس از بارداری در طول دوره پس از زایمان بهبود می‌یابد. شرایطی که مفصل ساکروایلیاک را تحت تأثیر قرار می‌دهند مانند اسپوندیلیت آنکیلوز و آرتریت روماتوئید مزمن هستند، اما درمان‌های عالی در دسترس هستند. این درمان‌ها می‌توانند درد مفصل ساکروایلیاک را کاهش دهند و از تخریب مفاصل جلوگیری کنند. آرتریت دژنراتیو که بر مفصل ساکروایلیاک تأثیر می‌گذارد نیز یک بیماری مزمن است و نمی‌توان آن را به طور کامل درمان کرد، اما درمان معمولاً در بهبود علائم بسیار مؤثر است.
آیا پیشگیری از این بیماری امکان پذیر است؟
متاسفانه، اختلال در عملکرد مفصل ساکروایلیاک در برخی از افراد قابل پیشگیری نیست. برای بسیاری این بیماری بخش بدیمنی از روند پیری طبیعی است. با این حال، شدت اختلال را می‌توان از طریق درمان با دارو، تزریق، یا درمان فیزیکی کاهش داد. حفظ وزن و سلامت بدن می‌تواند احتمال ایجاد اختلال مفصل ساکروایلیاک و دیگر انواع آرتریت را کاهش دهد. با کاهش بار بر روی مفاصل، شانس کمتری برای آسیب رسیدن به غضروف و آرتریت پس از آن وجود دارد.
