برای تعریف این واژه می‌توان گفت: هر گاه به‌دلیل پاره شدن رگ‌های داخل مغز بر اثر ضربه یا فشار خون بالا و… درون فضای داخل جمجمه دچار خونریزی شود با پدیده خونریزی مغزی (Intracranial hemorrhage) روبهرو می‌شویم.
خونریزی یا هموراژ مغزی یک نوع سکته مغزی است. خونریزی مغزی ناشی از پارگی شریان در مغز است و باعث خونریزی موضعی در بافت‌های اطراف می‌شود. این خونریزی سلول‌های مغز را از بین می‌برد. در کیلینیک کلیه موارد مربوط به پیشگیری، درمان و توانبخشی پس از آسیب دیدگی زیر نظر تیم با تجربه‌ای شامل پزشکان متخصص و کارشناسان ارشد و دکتری انجام می‌شود.
در هنگام خونریزی مغزی چه اتفاقی می‌افتد؟
وقتی خون ناشی از ضربه به مغز بافت‌های مغزی را تحریک می‌کند، این باعث ایجاد تورم در مغز می‌شود که به آن “ورم مغزی” می‌گویند. خون در یک توده به نام هماتوم جمع می‌شود. این وضعیت باعث افزایش فشار بر بافت‌های مغزی مجاور می‌شود، جریان خون حیاتی را کاهش می‌دهد و باعث آسیب به سلول‌های مغزی می‌شود. خونریزی ممکن است در داخل مغز، بین مغز و مانده‌ی محافظتی آن که به آن غشاء مغزی گفته می‌شود، بین لایه‌های پوششی مغز یا بین جمجمه و پوشش مغز رخ دهد.
چه عواملی سبب خونریزی مغزی می‌شوند؟
اگر از عروق مغزی داخل جمجمه به هر علتی خون نشت کند یا با سرعت بیشتری بیرون بریزد، خونریزی مغزی اتفاق می‌افتد. در بررسی علت خونریزی مغزی موارد زیر بیشتر به چشم می‌خورد:
- اصابت ضربه به سر (ضربه خوردن سر و خونریزی)
- فشار خون بالا ( علت بیشتر از نیمی از موارد خونریزی‌های مغزی)
- بروز خونریزی مغزی توسط بعضی بیماری‌ها مثل سکته‌ی مغزی خونریزی دهنده
- بروز اختلالات در انعقاد خون
- در بعضی موارد درمان های ضد انعقاد خون ( استفاده از داروهایی نظیر هپارین و وارفارین)
- التهاب رگ‌های مغز
- مصرف مواد مخدر مانند آمفتامین
علائم خونریزی مغزی چیست؟
پاره شدن شریان‌های مغزی با علائم زیر همراه است:
- سر درد ناگهانی هنگام پاره شدن رگ‌ها به وجود می‌آید
- تهوع و استفراغ که همراه با سردرد شروع می‌شود
از علائم خونریزی مغزی در اثر ضربه دیگر که بستگی به شدت یا محل خونریزی در مغز دارد، می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اختلال در بینایی و تکلم
- کاهش سطح هوشیاری
- بی‌حسی در یک طرف بدن
- ایحاد ضعف در دست و پا در یک طرف بدن
خونریزی مغزی چگونه درمان می‌شود؟
هنگام مراجعه به پزشک، او قادر خواهد بود بر اساس علائم شما تشخیص دهد کدام قسمت از مغز درگیر شده است. اگر پزشک شک داشته باشد که شما ممکن است با سکته مغزی روبهرو شده باشید، ارزیابی فوری الزامی است. بررسی می‌تواند شواهدی مانند ضعف، ناتوانی در صحبت کردن یا از دست رفتن احساس را نشان دهد که مربوط به آسیب مغزی است. به طور کلی، انجام معاینات تصویربرداری مانند CT scan و MRI یا تصویربرداری رزونانس مغناطیسی ضروری است. CT scan یا MRI قادرند ویژگی‌ها و موقعیت خونریزی مغزی را برجسته و قابل رؤیت کنند. اگر خونریزی درون مغز یا اطراف آن باشد، ممکن است نیاز به آزمایش‌های بیشتری برای تشخیص علت خونریزی باشد.
این آزمایش‌های اضافی می‌تواند شامل تشخیص وجود عروق خونی غیرطبیعی و یا کمک به تشخیص و درمان مراحل بعدی باشد. در برخی موارد خاص، ممکن است لازم باشد شواهد خونریزی را تأیید کرده یا جلوگیری از مشکلات مغزی دیگر با انجام اسپینال تپ (نمونه‌برداری از ناحیه کمر) انجام شود. درمان خونریزی مغزی بستگی به محل، علت و شدت خونریزی دارد. در برخی موارد، عمل جراحی برای کاهش تورم و جلوگیری از خونریزی ممکن است لازم باشد. همچنین، ممکن است داروهایی مثل ضد درد، کورتیکواستروئیدها برای کاهش تورم و دیورتیک‌ها و ضدتشنج‌ها برای کنترل تشنج تجویز شوند.
آیا می‌توان از خونریزی مغزی جلوگیری کرد؟
از آنجا که اکثر خونریزی‌های مغزی با عوامل خطر خاصی مرتبط هستند، می‌توانید خطر وقوع خونریزی مغزی را با رعایت روش‌های زیر به حداقل برسانید:
- فشار خون بالا را درمان کنید. مطالعات نشان می‌دهند که 80 درصد از بیمارانی که دچار خونریزی مغزی هستند دارای سابقه ابتلا فشار خون بالا می‌باشند. مهم‌ترین کاری که می‌توانید انجام دهید این است که از طریق رژیم غذایی، ورزش و دارو فشار خون بالای خود را کنترل کنید.
- سیگار نکشید.
- از مواد مخدر استفاده نکنید. برای مثال، کوکائین می‌تواند خطر خونریزی در مغز را افزایش دهد.
- به دقت رانندگی کنید و کمربند ایمنی خود را ببندید.
- اگر موتور سیکلت سوار می‌شوید، همیشه از یک کلاه ایمنی استفاده کنید.
- انواع عمل جراحی برای رفع خونریزی مغزی را بررسی کنید. اگر از ناهنجاری‌هایی مانند آنوریسم رنج می‌برید، عمل جراحی خونریزی مغزی ممکن است به جلوگیری از خونریزی در آینده کمک کند.
- در هنگام استفاده از کومادین مراقب باشید. اگر این دارو را که به نام وارفارین نیز شناخته شده است، مصرف می‌کنید، به طور منظم با پزشک خود در تماس باشید تا مطمئن شوید که سطوح خونی شما مناسب است.
