جراحی دیسک گردن و انواع آن

جراحی دیسک گردن یک روش درمانی است که برای رفع مشکلات حاد مفاصل و دیسک گردن استفاده می‌شود. همانطور که می‌دانید، استخوان‌بندی گردن شامل چندین مهره متصل به هم است که بین آن‌ها ناحیه‌ای به نام دیسک وجود دارد. دیسک گردن در واقع نوعی غضروف است که فضای بین مهره‌های گردن را پر می‌کند. این دیسک‌ها علاوه بر اینکه به حرکت ستون مهره‌ها کمک می‌کنند، از وارد آمدن فشار به مهره‌ها نیز جلوگیری می‌کنند. درون این دیسک‌ها، فضای خالی‌ای وجود دارد که با مایعی ژلاتینی پر شده است. این مایع در هنگام حرکت نقش بالشتکی را ایفا کرده و موجب حرکت روان مهره‌ها بر روی یکدیگر می‌گردد.

انواع جراحی دیسک گردن

عمل جراحی دیسک گردن انواع مختلفی دارد که در ادامه به آن می‌پردازیم.

جراحی دیسک گردن از جلو

عمل دیسک گردن از جلو یکی از روش‌های جراحی است که از ناحیه جلویی گردن انجام می‌شود. این روش برای مواقعی استفاده می‌شود که دیسک گردن بیمار به ریشه عصبی گردن فشار زیادی وارد کرده یا باعث فشار بر روی نخاع می‌شود.

در این جراحی، جراح ابتدا برش‌های ۲ تا ۳ سانتی‌متری در قسمت جلوی گردن ایجاد می‌کند تا فضای کافی برای کار بر روی عضلات و عروق و دسترسی به ۱ تا ۳ دیسک ستون فقرات فراهم شود.

پس از کنار زدن عضلات و عروق جلوی گردن، جراح می‌تواند جراحی را بر روی ستون فقرات آغاز کند. ابتدا با استفاده از دستگاه رادیوگرافی، محل دقیق ضایعه در حین جراحی مشخص می‌شود. سپس با استفاده از میکروسکوپ و ابزارهای جراحی مانند اکارتور، جراح مایع مفصلی خارج شده از دیسک را تخلیه می‌کند. جراح با بهره‌گیری از میکروسکوپ، لب‌های ناحیه آسیب‌دیده را جمع می‌کند و استخوان‌هایی که بر نخاع و ریشه‌های عصبی فشار می‌آورند را آزاد می‌سازد. در نهایت، جراح با بهره‌گیری از میکروسکوپ، لب‌های ناحیه آسیب ‌دیده را جمع می‌کند و استخوان‌هایی که بر نخاع و ریشه‌های عصبی فشار می‌آورند را آزاد می‌سازد.

همچنین اجزای اضافی که باعث فشار بر روی نخاع می‌شوند را خارج کرده و با استفاده از ابزارهای مخصوص، محل مورد نظر را پر می‌کند. در برخی موارد، از دیسک‌های مصنوعی برای پر کردن فضای خالی دیسک استفاده می‌شود.

پس از این جراحی، بیمار بهبود قابل توجهی پیدا می‌کند و درد ناشی از فشار دیسک بر نخاع و ریشه عصبی به طور قابل ملاحظه‌ای کاهش می‌یابد. در برخی موارد، مقداری درد در ناحیه باقی می‌ماند که پس از چند روز از بین می‌رود.

برای این نوع جراحی، بیمار فقط به یک روز بستری و استراحت در بیمارستان نیاز دارد و پس از آن می‌تواند کارهای روزمره خود را انجام دهد.

جراحی دیسک گردن از پشت

جراحی دیسک گردن از پشت یکی دیگر از روش‌های جراحی دیسک گردن است که برای بیمارانی که علاوه بر مشکلات دیسک گردن، به تنگی کانال سرویکال یا بیماری OPLL مبتلا هستند، استفاده می‌شود.

در این روش، ابتدا بیمار به حالت خوابیده روی شکم قرار می‌گیرد و پس از بیهوشی، یک برش ۱۰ سانتی‌متری در قسمت پشتی گردن ایجاد می‌شود. در مرحله بعد، عضلات، مهره‌ها و استخوان‌هایی که به نخاع و ریشه‌های عصبی فشار وارد می‌کنند به طور کامل برداشته می‌شوند تا نخاع کاملاً آزاد شود و فشار از روی آن برداشته شود.

سپس مایع غضروفی که به بیرون نشت کرده است جمع‌آوری شده و در صورت نیاز، قطعه دیسک پاره شده که باعث فشار بر روی نخاع می‌شود نیز برداشته می‌شود. در چنین شرایطی، از دیسک‌های مصنوعی به جای دیسک پاره شده استفاده می‌شود.

در برخی موارد و با توجه به شرایط بیمار، برای کاهش فشار بر روی نخاع و بهبود کامل عارضه، از روش‌هایی مانند فیوژن، کارگزاری پیچ و مهره، یا پیوند زدن استخوان در پشت مهره گردن استفاده می‌شود. پس از جراحی، بیمار به مدت یک تا دو روز در بیمارستان بستری می‌شود تا وضعیت او بررسی گردد و پس از این مدت می‌تواند به کارهای روزمره خود بپردازد.

این روش به‌ویژه برای افرادی که به تنگی کانال نخاعی مبتلا هستند بسیار مناسب است.

بیشتر بخوانید: علت دیسک گردن چیست؟

جراحی دیسک گردن همزمان یا 360 درجه

یک نوع دیگر از روش جراحی دیسک گردن وجود دارد که معمولا در شرایط بسیار حاد و اضطراری به کار می‌رود. در این روش، جراحی به طور همزمان از قسمت پشت و جلوی گردن انجام می‌شود، و به همین دلیل به آن جراحی ۳۶۰ درجه می‌گویند.

 این روش برای بیمارانی که به تنگی شدید دیسک گردن مبتلا هستند و دیسک‌های گردنی فشار زیادی به نخاع وارد می‌کنند، استفاده می‌شود. در این موارد، فشار وارده بر نخاع و ریشه‌های عصبی بسیار زیاد است و شرایط بسیار خطرناکی ایجاد می‌کند.

بنابراین، جراح تصمیم می‌گیرد که علاوه بر انجام جراحی از پشت گردن، از جلو نیز دیسک‌ها را تخلیه کند. دوره نقاهت و بستری بیمار پس از این نوع جراحی معمولا یک تا دو روز است و پس از آن بیمار می‌تواند با تایید پزشک مرخص شود.

جراحی دیسک گردن با لیزر

یکی دیگر از روش‌های مؤثر در درمان دیسک گردن، استفاده از لیزر است. در این روش، ابتدا از محل مورد نظر عکس رادیولوژی تهیه شده و سپس بر اساس آن، یک سوزن نازک به دیسک پاره شده وارد می‌شود.

از طریق این سوزن، فیبر نوری ویژه‌ای وارد بدن بیمار شده و انرژی لیزر به طور مستقیم به دیسک پاره شده تابانده می‌شود. این لیزر باعث تبخیر بخش‌هایی از مایع ژلاتینی درون دیسک می‌شود. سپس مواد باقی‌مانده خارج شده و نخاع و ریشه‌های عصبی آزاد می‌شوند.

به دلیل جذب سریع انرژی لیزر توسط سلول‌های بافت‌های درونی، التهاب و درد در ناحیه مورد نظر کاهش یافته و غشای خارجی دیسک پاره شده سریع‌تر بهبود می‌یابد. این فرآیند به بازسازی شکل و عملکرد دیسک کمک می‌کند.

جراحی دیسک گردن با لیزر تفاوت قابل توجهی با روش‌های جراحی قدامی و خلفی دارد. در جراحی‌های سنتی، قسمت پاره شده دیسک و مایع مفصلی با استفاده از چاقوی جراحی برداشته می‌شود. اما در جراحی دیسک گردن با لیزر، تنها یک برش کوچک برای وارد کردن فیبر نوری به زیر پوست و داخل دیسک ایجاد می‌شود. سپس با استفاده از انرژی لیزر، قسمت داخلی دیسک تبخیر می‌شود و فضای خالی ایجاد شده با بازگشت مایع مفصلی به داخل دیسک پر می‌شود. در نتیجه، دیسک به حالت طبیعی خود بازمی‌گردد و نیازی به استفاده از دیسک مصنوعی نیست.

دیسکتومی و فیوژن سرویکس قدامی (ACDF)

دیسککتومی و فیوژن سرویکس (ACDF) شامل برداشتن دیسک آسیب دیده برای از بین بردن فشردگی نخاع یا ریشه عصب و کاهش درد مربوطه، ضعف بازو، بی‌حسی و سوزن سوزن شدن است.

این جراحی از طریق یک برش کوچک در جلوی گردن انجام می‌شود. دیسک بین دو استخوان مهره‌ای برداشته می‌شود، و هرنی دیسک یا خار استخوانی که باعث ایجاد نخاع یا فشردگی ریشه عصب می‌شود نیز برداشته می‌شود. جراحی فیوژن همزمان با عمل دیسکتومی به منظور تثبیت بخش گردن رحم انجام می‌شود. همجوشی شامل قرار دادن پیوند استخوان ویا ایمپلنت‌ها در محل اولیه دیسک به منظور ایجاد ثبات در ناحیه است.

اکثر عملیات دیسکتومی و فیوژن سرویکس قدامی را می‌توان به صورت سرپایی انجام داد و بیماران در همان روز یا پس از یک شب اقامت در بیمارستان به خانه بازگشتند.

مزایای عملیات ACDF عبارتند از:

• دسترسی مستقیم به دیسک و نخاع: روش قدامی امکان مشاهده مستقیم دیسک‌های گردنی را فراهم می‌کند که معمولاً در ایجاد نخاع یا فشرده سازی عصب و علائم دخیل هستند. برداشتن دیسک باعث از بین رفتن مستقیم عصب آسیب دیده یا نخاع می‌شود.
• درد کمتر بعد از عمل. بیماران از این روش کمتر از عمل جراحی خلفی درد برش دارند.

تعویض دیسک گردن

جایگزینی دیسک گردن جایگزینی برای دیسکتومی و فیوژن سرویکس قدامی در بیماران منتخب است. هدف از تعویض دیسک گردن، برداشتن نخاع یا فشردگی ریشه عصب با حفظ حرکت گردن است. دیسک‌های مصنوعی با هدف تقلید از فرم و عملکرد دیسک طبیعی ستون فقرات طراحی شده‌اند. این عمل معمولاً برای بیماران جوان‌تر بدون آرتروز گردن انجام می‌شود که دارای فتق دیسک گردن هستند که باعث درد شدید گردن ویا بازو می‌شود که به گزینه‌های درمانی غیر جراحی پاسخ نمی‌دهد.

مهم‌ترین مزیت جایگزینی دیسک گردن حفظ حرکت طبیعی گردن است. این امر به نوبه خود تقاضای اضافی دیسک‌های دیگر در ستون فقرات گردنی را حذف می‌کند و اعتقاد بر این است که احتمال خرابی دیسک در آینده در سایر دیسک‌های سالم را کاهش می‌دهد. همچنین تعویض دیسک گردن مشکلات احتمالی مرتبط با نیاز به پیوند استخوان برای فیوژن ستون فقرات را از بین می‌برد و باعث حرکت زودهنگام گردن بعد از عمل می‌شود.

لازم به یادآوری است که تعویض دیسک یک روش حفظ حرکت است و نه یک روش ایجاد حرکت. این بدان معناست که دیسک مفصلی که قبل از تعویض دیسک حرکت نکرده است، احتمالاً بعد از تعویض دیسک حرکت نمی‌کند. در حقیقت، برای بیماران مبتلا به آرتریت شدید گردن و گردن درد علاوه بر درد بازو، دیسککتومی قدامی گردن و فیوژن احتمالاً گزینه جراحی مناسب‌تری است.

اکثر تعویض دیسک گردن را می‌توان به صورت سرپایی انجام داد و بیماران در همان روز یا پس از یک شب اقامت در بیمارستان به خانه بازگشتند.

لامینوپلاستی دهانه گردن خلفی

لامینوپلاستی یک عمل جراحی است که باعث بزرگ شدن کانال نخاعی می‌شود. برای بیماران مبتلا به فشرده سازی شدید نخاع در سطوح مختلف که دارای تراز طبیعی گردن و کم‌ترین درد گردن نیز هستند، لامینوپلاستی یک تکنیک حرکتی را برای رفع فشار فک نخاعی ارائه می‌دهد. شبیه به ستون فقرات کمری، یک “سقف” سفت و محکم بر روی کانال نخاعی ایجاد می‌کند. در حین لامینوپلاستی، یک لولا در یک طرف ورقه ایجاد می‌شود و طرف دیگر با کمک یک صفحه فلزی کوچک باز می‌شود. این امر بدون نیاز به همجوشی فضای بیشتری را برای نخاع ایجاد می‌کند. اکثر بیماران متوجه تسکین فوری درد بازو و بهبود بی‌حسی دست می‌شوند. قبل از رفتن به خانه معمولاً یک یا دو شب اقامت در بیمارستان لازم است. کار بر روی تقویت ماهیچه‌های پشت گردن پس از عمل لامینوپلاستی بسیار مهم است و به محض تحمل، تقویت اکستنسور دهانه رحم ایزومتریک آغاز می‌شود.

سوراخ گردن

فورامینوتومی خلفی گردن یک روش کم تهاجمی است که شامل برداشتن خارهای استخوانی یا فتق دیسک از گذرگاه ریشه عصبی از طریق سوراخ است. این روش تحت بیهوشی عمومی و از طریق یک برش تقریباً 1 اینچی در پشت گردن انجام می‌شود. از ابزارهای دقیق برای برداشتن مقدار کمی از استخوان که به عنوان دیواره بیرونی حفره است، استفاده می‌شود. هنگامی که سوراخ باز می‌شود، ریشه عصب دیده می‌شود. سپس مواد دیسک متخلف یا خارهای استخوانی تحت بزرگ‌نمایی با دقت برداشته می‌شوند و برش با بخیه بسته می‌شود. اکثر بیماران بعد از عمل متوجه تسکین فوری و تقریباً تسکین کامل درد بازو می‌شوند. هیچ گونه همجوشی در این روش دخیل نیست و اکثر بیماران می‌توانند به صورت سرپایی تحت عمل سوراخ رحمی قرار گیرند.

لامینکتومی دهانه گردن و فیوژن

هدف از لامینکتومی و فیوژن سرویکس خلفی برداشتن فشرده سازی نخاع و دستیابی به ثبات ستون فقرات است. این عمل مختص بیمارانی است که دارای فشرده سازی نخاعی چند سطحی و آرتریت گردن شدید یا بی‌ثباتی مهرههای گردن هستند، که در آن‌ها جراحی با رویکرد قدامی (یا جلو) نامطلوب است یا امکان پذیر نیست. فیوژن دهانه رحم به تنهایی می‌تواند برای افرادی که قبلاً از فیوژن قدامی دهانه رحم بدون جوش (بدون بهبود) استفاده شده است، انجام شود.

این عمل شامل یک برش 3-5 اینچی در پشت گردن است. لایه یا سقف استخوانی کانال نخاعی با استفاده از ابزارهای دقیق برای از بین بردن نخاع برداشته می‌شود. سپس پیچ‎‌های کوچکی در مهره‌ها قرار می‌گیرند و با میله‌هایی به هم متصل می‌شوند تا ستون فقرات را در تراز صحیح آناتومیکی تثبیت کنند. پیوند استخوان روی سطوح استخوانی قرار می‌گیرد تا بتواند به هم متصل شود و عمل را تکمیل کند. اکثر بیماران بلافاصله پس از جراحی متوجه تسکین فوری درد بازو و بهبود بی‌حسی دست می‌شوند. با التیام فیوژن در چند ماه اول پس از جراحی، اکثر بیماران نیز متوجه کاهش قابل توجه درد گردن خود می‌شوند.

اکثر بیماران پس از این عمل نیاز به اقامت دو تا سه شب در بیمارستان دارند و حدود 6 هفته پس از جراحی نیاز به بستن گردن دارند.

بیشتر بخوانید: مراقبت و ورزش های بعد از جراحی دیسک گردن

جراحی دیسک گردن برای چه افرادی مناسب است؟

افرادی که نیاز به جراحی دیسک گردن دارند، معمولا از دردهای مزمن ناشی از فشار دیسک بر روی اعصاب یا نخاع رنج می‌برند و به درمان‌های غیر جراحی مانند داروهای ضد التهاب، فیزیوتراپی و تزریق استروئید پاسخ نداده‌اند. علائم می‌توانند شامل درد، بی‌حسی، ضعف و کاهش دامنه حرکتی در گردن و دست‌ها باشند، که اغلب به دلیل فتق دیسک، تنگی کانال نخاعی یا شرایط دگرناتیو ایجاد می‌شوند. جراحی معمولا به عنوان یک گزینه در نظر گرفته می‌شود زمانی که علائم واضحی از آسیب عصبی مشاهده می‌شود یا کیفیت زندگی فرد به شدت تحت تاثیر قرار گرفته است. تصمیم به انجام این جراحی باید با احتیاط و به دقت و با مشورت پزشک متخصص اتخاذ شود.

چه زمانی به جراحی دیسک گردن نیاز است؟

برای درمان دیسک گردن، جراحی دیسک گردن اولین و بهترین گزینه نیست. بعضی اوقات ممکن است به کمک دارو، فیزیوتراپی و دیگر روش‌های درمانی، دیسک گردن را درمان کرد. اما زمانی که هیچ یک از روش‌های غیر جراحی مشکل بیمار را حل نکرد، بهترین گزینه جراحی دیسک گردن است.

میزان درد و نتایج جراحی دیسک گردن

به طور معمول، پس از جراحی دیسک گردن، درد به میزان زیادی کاهش یافته و درد در دست‌ها و شانه‌ها از بین می‌رود. همچنین، درد ناشی از جراحی در ناحیه گردن و حلق بیمار بسیار خفیف است و بعد از ۲۴ ساعت برطرف می‌شود.

دیسک گردن جراحی شده، پس از چند روز عملکرد خود را بازمی‌یابد و محل آسیب دیده نیز به تدریج و طی چند ماه بهبود می‌یابد. به طور کلی، دو روز پس از جراحی می‌توان با بستن گردنبند طبی به فعالیت‌های روزانه پرداخت. استفاده از غذاهای نرم و آنتی‌بیوتیک‌های تجویز شده به مدت یک هفته توصیه می‌شود.

پس از یک ماه، بیمار می‌تواند به فعالیت‌های عادی زندگی خود بازگشته و ورزش‌های لازم جهت تقویت عضلات گردن را در فیزیوتراپی انجام دهد.

سخن پایانی

جراحی دیسک گردن برای رفع مشکلاتی مانند پارگی دیسک، فرسایش آن، یا تشکیل خارهای استخوانی انجام می‌شود و معمولا زمانی توصیه می‌شود که عوارض فتق دیسک شدید و خطرناک باشد یا درمان‌های دیگر موثر نبوده باشند. این جراحی می‌تواند از جلو یا پشت گردن انجام شود که به آن دیسککتومی قدامی یا خلفی گفته می‌شود. مراقبت‌های پس از جراحی بسیار مهم هستند و برای دستیابی به نتیجه مطلوب باید تمامی دستورالعمل‌های پزشک رعایت شوند.