عمل مغز بیدار نوعی از جراحی است که بر روی بیمار هوشیار انجام میشود. از این عمل در درمان برخی شرایط (عصبی) مغز شامل تومور مغزی یا کانون تشنج استفاده میشود. اگر بخشی از مغز که در آن تومور یا کانون تشنج قرار دارد، در نزدیکی بخش های کنترل کننده عملکردی فرد در مغز باشد، لازم است تا در حین جراحی هوشیار باشید. ممکن است جراح به منظور بررسی فعالیتهای مغزی در حین پاسخگویی، سوالاتی از شما بپرسد. تحریک عمقی مغز شامل جاگذاری الکترودهایی در مناطق بخصوصی از مغز است. این الکترودها امواجی را به منظور نرمال سازی امواج غیرعادی ایجاد مینماید. همچنین این امواج الکتریکی میتواند به سلولها و مواد شیمیایی بخصوصی در مغز تاثیر بگذارد. مقدار تحریک ایجاد شده در فرایند تحریک عمقی مغز توسط دستگاهی شبیه به دستگاه تنظیم ضربان قلب که در زیر پوست قسمت بالای سینه قرار میگیرد، تحت کنترل قرار میگیرد. سیمی که در زیر پوست قرار میگیرد، این دستگاه را به الکترودهای درون مغز متصل مینماید.
[shortcode-variables slug=”alert”]برای کسب اطلاعات بیشتر یا رزرو نوبت از طریق شمارههای [sv slug=”number”] تماس حاصل فرمایید.[shortcode-variables slug=”alert1″]
جراحی هوشیار مغز
یکی از روش های جراحی مغز، جراحی در حالت هوشیاری است که میتواند عوارض جراحی را به حداقل برساند.
دلایل انجام جراحی مغز در حالت هوشیاری
در صورتی که بخشی از مغز شامل تومور یا منجر به تشنج میشود و نیاز به برداشته شدن دارد، پزشکان باید از عدم آسیب رساندن به بخشهای دیگری که بر زبان، گفتار و تواناییهای حرکتی تأثیر میگذارد، پیروی کنند. تعیین دقیق این مناطق قبل از شروع جراحی چالش برانگیز است. جراحی هوشیار مغز، امکان تعیین دقیق مناطقی از مغز که این عملکردها را کنترل میکند، را برای جراح فراهم میکند و باید از آسیب رساندن به آنها خودداری کند.
پیش از جراحی
در ابتدا، جراح خواهد بررسی کند که آیا جراحی هوشیار گزینه مناسبی برای شما است یا خیر. همچنین، او با شما در مورد معایب و مزایای این نوع جراحی و آنچه که ممکن است در طول عمل انتظار داشته باشید، صحبت خواهد کرد. جراحی هوشیار مزایای بسیاری دارد. این نوع جراحی در افرادی که دارای تومور مغزی یا مراکز تشنج در نزدیکی بافتهای عملکردی مغز هستند و در گذشته فکر میشد جراحی آنها ممکن نباشد، امروزه با استفاده از جراحی هوشیار انجام میشود و به نظر میرسد علاوه بر کاهش مشکلات، احتمال آسیب به بافتهای عملکردی مغز را نیز کاهش میدهد. جراحی مغز میتواند در کاهش اندازه تومورهای مغزی در حال رشد مؤثر باشد و منجر به افزایش طول عمر و بهبود کیفیت زندگی شود. ممکن است قبل از جراحی، جراح اعصاب یا گفتارشناس از شما بخواهند تصاویر یا کلماتی که بر روی کارت یا کامپیوتر نمایش داده میشوند را تشخیص دهید تا بتوانند آنها را با پاسخهای شما در حین جراحی مقایسه کنند.
در حین جراحی
برای خواباندن شما در طول بخشی از عمل جراحی هوشیار مغز، متخصص بیهوشی از داروی بیهوشی استفاده خواهد کرد. جراح اعصاب نیز برای کاهش درد، از بی حسی در منطقه جمجمه استفاده میکند. در طول جراحی، جراح سرتان را در محلی ثابت میکند تا در طول عمل جابجا نشود و همچنین از صحت جراحی اطمینان حاصل کند. ممکن است بخشی از موها نیز برای دسترسی به مغز کوتاه شود. در حین برداشتن و بازگرداندن بخشی از جمجمه، شما تحت تأثیر مسکن قرار خواهید گرفت و به حالت خواب آلوده خواهید بود. متخصص بیهوشی در طول جراحی تزریق داروی بیهوشی را متوقف میکند تا شما بیدار شوید. اگر ناحیه جراحی در نزدیکی محل کنترل بینایی، گفتار یا حرکت باشد، پزشک اقدام به تصویربرداری مغز میکند. این تصاویر مراکز مختلف کنترلی هر کدام از این عملکردها را به جراح اعصاب ارائه میدهد. همچنین، جراح ممکن است در طول جراحی تصویربرداری عمقیتری از مغز انجام دهد. جراح اعصاب از این تصاویر برای جلوگیری از آسیب به این مناطق و حفظ عملکردها استفاده میکند. تصویربرداری مغز به همراه تصاویر کامپیوتری سهبعدی به جراح امکان انجام بهترین عمل و برداشتن قسمتهای بیشتری از تومور و مرکز تشنج را میدهد و احتمال آسیب به بخشهای حیاتی عملکردی بدن را کاهش میدهد.
جراح اعصاب یا آسیب شناس گفتاری، سوالاتی از شما خواهند پرسید و یا تصاویر و کلماتی را که پیش از جراحی دیده اید را دوباره از شما خواهند پرسید. ممکن است پزشک از شما بخواهد تا حرکاتی را انجام دهید و یا تصاویری که بر کارتهایی نقش بسته را تشخیص دهید، یا یکی از انگشتانتان را بلند کنید. پاسخهای شما به جراح در تشخیص و خودداری از آسیب به مناطق عملکردی مغز کمک مینماید. تیم پزشکی میتواند از تصاویر گرفته شده پیش و در حین جراحی و همچنین تصاویر سه بعدی دارای جزئیات بسیار، برای مثال تصاویر MRI اخذ شده در حین عمل به منظور کمک به برداشتن هر چه بیشتر و بهتر تومور یا کانون تشنجی استفاده خواهند نمود. متخصص بیهوشی و تیم جراحی به دقت عملکرد بدنی و مغزیتان را مورد نظارت و ارزیابی قرار خواهند داد و اگر جراحی بر عملکرد مغزی تاثیر بگذارد، آن را به جراح اطلاع میدهند.
پس از جراحی
جراح پس از انجام جراحی ممکن است دستور به انجام MRI دهد تا از برآورده شدن هدف انجام عمل که میتواند تمرکز بر تومور یا تشنج باشد، اطمینان حاصل نماید. ممکن است تا مدتی پس از جراحی در بخش مراقبتهای ویژه نگهداری شوید و دو تا سه روز در بیمارستان بستری شوید. در کل میتوانید پس از 6 هفته تا سه ماه به روند عادی کار و فعالیتهای روزانهتان بازگردید. باید جلسات ملاقاتی با پزشک برای سه ماه بعد از جراحی ترتیب دهید.
[shortcode-variables slug=”alert”]
نشانه هایی که باید بلافاصله به پزشک اعلام نمایید :
- سردردی که به تدریج در حال بدتر شدن است.
- تب
- مشکلات زخم (افزایش درد، تورم، ترشحات)
- نشانه های جدید یا بدتر شدن نشانه های قبلی (برای مثال ضعف یا کرختی)
- افزایش گیجی
- جوش روی پوست
[shortcode-variables slug=”alert1″]
نتایج
در صورت اجرای جراحی هوشیار مغزی به منظور کنترل حملات عصبی، باید شاهد بهبود در این حملات پس از جراحی باشیم. برخی به کلی دیگر شاهد حملات عصبی نخواهند بود در حالیکه برخی دیگر شاهد کاهش آن خواهند بود. در صورتی که تحت عمل جراحی هوشیار برای برداشتن تومور قرار گرفته باشید، جراح اعصاب باید قادر به برداشتن اکثر قسمتهای تومور باشد. پس از جراحی ممکن است به درمان های دیگری همچون رادیوتراپی یا شیمی درمانی به منظور تخریب قسمتهای باقی مانده تومور نیاز داشته باشید.
خطرات
جراحی های هوشیار، خطرات مشابهی با جراحی های مغز قدیمی به همراه دارد. این مشکلات به فاکتورهای مختلفی از جمله موقعیت، اندازه و نوع تومور و همچنین سن و سلامت کلیتان دارد. در حالیکه پزشک از مشکلات بخصوصی که ممکن است رخ دهد به شما خواهد گفت، با این را هم متذکر شد که مشکلات طولانی مدتی مانند کرختی، ضعف و یا مشکل در گفتار شایع نیست و با احتمال 2 تا 3 درصد رخ خواهد داد. هدف از انجام تصویربرداری هوشیار، تشخیص نقاط حساس مغز و حداقل سازی احتمال بروز مشکلات عصبی است. پزشک با جزئیات از مشکلات با شما بحث خواهد نمو اما برخی مشکلات احتمالی عمل جراحی هوشیار مغز عبارتند از:
تحریک عمقی مغز (DBS)
هدف DBS تعیین دقیق محل کارگذاری الکترودها در مغز توسط جراح پیش از عمل است. از طریق عکس برداری در حین عمل
دلایل انجام جراحی تحریک عمقی مغز
تحریک عمقی مغز روشی به منظور درمان افراد دارای اختلالات حرکتی مانند رعشه، پارکینسون و دیستونی، و شرایط روانی مانند اختلال وسواس فکری – عملی مورد استفاده قرار میگیرد. همچنین تاثیر آن در کاهش حملات ناگهانی تشنجی که درمانشان سخت است، نیز از سوی سازمان غذا و دارو مورد تایید قرار گرفته است. این درمان برای افرادی که قادر به کنترل نشانه هایشان توسط دارو نیستند، قابل استفاده است.
نحوه آماده سازی
اول، سنجش مزایا و معایب : تحریک عمقی مغز از روشهای بسیار جدی و تقریبا خطرناک به شمار میرود. حتی اگر واجد شرایط تحریک عمقی مغز باشید، باز هم باید نکات مثبت و منفی این رویه را مورد سنجش و ارزیابی قرار دهید.
سپس آماده جراحی شوید : پیش از جراحی باید آزمایشات پزشکی به منظور حصول اطمینان از امنیت و تناسب روشی تحریک عمق مغز برای شما باید انجام شود. همچنین به عکس برداری از مغز برای مثال با استفاده از MRI به منظور نگاشت نواحی مناسب جاگذاری الکترودها نیاز خواهد بود.
در حین جراحی
در کل نحوه عملکرد تحریک عمقی مغز در ایجا آورده شده است:
جراحی مغز
تیم مراقبتی در طول جراحی، قالب محکم و مخصوصی را بر سرتان مینهند تا از اعدم حرکت سر در جراحی اطمینان حاصل نمایند (قالب سر استرئوتاکتیک (حرکت اندام در واکنش به تماس با شیء خارجی). سپس اعضای تیم از تصویربرداری MRI به منظور تعیین نقاطی از مغز که باید الکترود کار گذاشته شوند، استفاده مینمایند. این عمل ممکن است تحت بیهوشی کامل که در آن هوشیار نخواهید بود، و یا به شکل هوشیار انجام شود. در حالت هوشیاری، ابتدا از بی حسی در ناحیه پوست جمجمه استفاده خواهد شد، اما از آنجایی که مغز حسگرهای درد ندارد، نیازی به استفاده از بیحسی درون مغز نخواهد بود. جراح یک سیم سربی نازک (با تعدادی الکترود در نوک آن) را داخل منطقه بخصوصی از مغز کار خواهد گذاشت؛ و یا اینکه در هر طرف مغز (در مجموع دو قطعه سربی) یکی کار گذاشته خواهد شد. سیمی از زیر پوست تا منبع تولید امواج (محرکهای عصبی) که در نزدیکی ترقوه جاگذاری شده کشیده خواهد شد. در حین جراحی، جراح و متخصص اعصاب به دقت وضعیت مغز را مورد نظارت قرار میدهند تا از جاگذاری درست الکترودها اطمینان حاصل نمایند.
جراحی دیواره سینه
جراح در قسمت دوم جراحی، بخشی از دستگاه که شامل باتری هایی (مولد امواج) است را در زیر پوست سینه و نزدیک ترقوه جاگذاری خواهد نمود. در این جراحی از بیهوشی کامل استفاده میشود. سیم های متصل به الکترودهای کار گذاشته شده در مغز از زیر پوست تا این مولد کشیده خواهد شد. مولد به نحوی برنامه ریزی شده تا امواج الکترونیکی پیوسته ای را به مغز ارسال نماید. خودتان این دستگاه را با استفاده از کنترل بخصوصی کنترل مینمایید و میتوانید آن را خاموش و روشن کنید.
پس از عمل
مولد امواج قرار گرفته در سینه شما، چند هفته بعد از جراحی در مطب پزشک فعال خواهد شد. پزشک میتواند به آسانی و با کنترل کننده ای که در خارج از بدن قرار دارد، امواج ارسالی را برنامه ریزی نماید. مقدار امواج و تحریک مورد نیاز بسته به شرایطتان متفاوت خواهد بود و میتواند از چهار تا شش ماه تا رسیدن به بهترین حالت به طول بیانجامد. امواج ارسالی ممکن است به شکل پیوسته و دائمی باشد، و یا بنا بر توصیه پزشک و با توجه به شرایطتان در شب خاموش و در صبح دوباره روشن شود. با استفاده از کنترلگری که به خانه میبرید، میتوانید امواج ارسالی را قطع و وصل نمایید. در برخی موارد، پزشک ممکن است مولد را به نحوی برنامه ریزی نماید که بتوانید تغییراتی جزئی در آن اعمال نمایید. عمر باتری مولد بسته به میزان استفاده و تنظیمات، متغیر خواهد بود؛ وقتی نیاز به تعویض باتری باشد، طی عملی سرپایی، جراح آن را جایگزین خواهد نمود.
نتایج
تحریک عمقی مغز نمی تواند بیماری شما را درمان نماید، ولی میتواند به کمتر شدن نشانه های آن کمک نماید. اگر با عملکرد مناسبی در تحریک عمقی مغز روبرو شویم، علائمتان به شکل قابل توجهی بهبود مییابد، اما معمولا کاملا از میان نمی رود. در برخی موارد بخصوص، همچنان به دارو نیاز خواهد بود. تحریک عمقی مغز برای همه موفقیت آمیز نخواهد بود. متغیرهای مختلفی است که بر موفقیت تحریک عمقی مغز موثر است. صحبت با جراح راجع به شکل بهبود حاصله در شرایط، پیش از جراحی دارای اهمیت بسیاری است.
خطرات
اگرچه تحریک عمقی مغز، عملی کم تهاجم (با ایجاد برش های کوچک و نه به صورت باز) محسوب میشود و عملا ایمن محسوب میشود، با این وجود در هر نوع جراحی، خطراتی وجود خواهد داشت. همچنین خود تحریک مغز میتواند عوارض جانبی به همراه داشته باشد.
خطرات موجود در جراحی
تحریک عمقی مغز میتواند شامل ایجاد سوراخهایی کوچک در جمجمه و کارگذاری الکترودها، و همچنین جراحی به منظور کارگذاری ابزاری در زیر پوست سینه است که باتری هایی را در خود جای میدهد. از مسکلات این جراحی میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
- جایگذاری نادرست سرب
- خونریزی مغزی
- سکته
- عفونت
- مشکلات تنفسی
- حالت تهوع
- مشکلات قلبی
- حملات ناگهانی تشنجی
عوارض جانبی احتمالی بعد از جراحی
عوارض جانبی همراه با تحریک عمقی مغز میتواند عبارت باشد از :
- حملات ناگهانی تشنجی
- عفونت
- سردرد
- گیجی
- مشکل در تمرکز
- سکته
- مشکلات سخت افزاری مانند فرسایش سیم سربی
- درد و تورم موقت در محل پیوند
چند هفته بعد از جراحی، ابزار کار گذاشته شده روشن شده و فرایند بهترین حالت برای شما آغاز خواهد شد. برخی حالات میتواند عوارض جانبی به همراه داشته باشد اما این مسائل معمولا با اصلاحات بیشتر روی ابزارهای کارگذاری شده بهبود مییابد.
عوارض جانبی احتمالی تحریک
- احساس سوزش یا بی حسی
- انقباض عضلانی در صورت یا بازو
- مشکلات گفتاری
- مشکل در تعادل
- گیجی
- مشکلات دیداری مانند دوبینی
- تغییر رفتار ناخواسته مانند عصبانیت یا افسردگی
