سکته مغزی زمانی رخ میدهد که خون به اندازه کافی به بخشی از مغز نرسد. زمانی که این اتفاق بیافتد ، سلولها اکسیژن یا مواد مغذی لازم را دریافت نکرده و میمیرند. بهترین راه برای جلوگیری از سکته مغزی، زندگی بر اساس یک سبک زندگی سالم و مدیریت هر بیماری دیگری است که ممکن است خطر سکته مغزی را افزایش دهد. اگر احساس کردید خودتان یا شخصی که همراه شماست دچار سکته مغزی شده است، بلافاصله با اورژانس تماس بگیرید.
[shortcode-variables slug=”alert”]برای کسب اطلاعات بیشتر یا رزرو نوبت از طریق شمارههای [sv slug=”number”] تماس حاصل فرمایید.[shortcode-variables slug=”alert1″]
انواع سکته مغزی
2 نوع اصلی سکته مغزی وجود دارد: سکته مغزی ایسکمیک و سکته مغزی هموراژیک.
سکته مغزی ایسکمیک
سکته مغزی ایسکمیک شایعترین نوع سکته مغزی است و به دلیل انسداد رگهایی که مغز را خون رسانی میکنند ایجاد میشود. 2 نوع سکته مغزی ایسکمیک وجود دارد:
- سکته مغزی ترومبوتیک که به واسطه وجود یک لخته خونی (ترومبوز) که در یکی از شریانهای سر و گردن شکل گرفته و به شدت جریان خون را کاهش میدهد ایجاد میشود. ترومبوز ممکن است نتیجه به وجود آمدن تودههای چربی (پلاک) در رگهای خونی ایجاد شود.
- سکته مغزی آمبولیک (یا آمبولی مغزی) هنگامی ایجاد میشود که لخته خونیای که در جاهای دیگری از بدن ایجاد شده (به عنوان مثال دهلیزهای قلب) از طریق سیستم گردش خون به مغز برسند. لخته در حال حرکت آمبولوز نامیده میشود.
سکته مغزی هموراژیک
سکته مغزی هموراژیک زمانی رخ میدهد که یک رگ خونی در داخل مغز و یا در نزدیکی آن پاره شده و به ناحیه مغز آسیب برساند.
2 نوع سکته مغزی هموراژیک وجود دارد:
- خونریزی زیر عنکبوتیه، یا خونریزی ساب آراکنوئید که در فضاي اطراف مغز اتفاق ميافتد؛
- خونریزی داخل مغزی (خونریزی مغری درون فضای جمجمه)، که نوع شایعتری است و خونریزی در درون خود بافت مغز است.
سکتههای مغزی هموراژیک ممکن است به علت مشکلات ناشی از فشار خون بالا یا وجود مشکلاتی در یک رگ خونی داخل مغز یا روی سطح مغز ایجاد شوند، از قبیل آنوریسم (یا رگ برآمدگی) یا ناهنجاری شریانی وریدی(AV).
عوامل خطر سکته مغزی
احتمال ابتلا به سکته مغزی با پیشروی سن افزایش مییابد، اما مشکل سکته مغزی نه تنها مختص به افراد مسن است و برخی از افراد جوان و میانسال نیز ممکن است به سکته مغزی مبتلا شوند. مردان نسبت به زنان، در معرض خطر بیشتری برای سکته مغزی قرار دارند. افرادی که در گذشته سابقه سکته مغزی داشتهاند یا تجربهٔ یک حمله ایسکمی گذرا (TIA) را داشتهاند، احتمال بیشتری برای تکرار سکته مغزی دارند. همچنین، افرادی که سابقه خانوادگی از سکته مغزی یا بیماریهای قلبی عروقی دیگر (مانند آنژین یا حمله قلبی) را دارند، در معرض خطر بالاتری برای سکته مغزی قرار دارند.
عوامل خطر سکته مغزی ایسکمیک
- فشار خون بالا
- نوعی بی نظمی در ضربان قلب به نام فیبریلاسیون دهلیزی (AF)
- سیگار کشیدن
- اضافه وزن یا چاقی
- دیابت
- کلسترول بالا
- رژیم غذایی نامناسب و فعالیت بدنی ناکافی.
عوامل خطرساز سکته مغزی هموراژیک
- فشار خون بالا
- سیگار کشیدن
- مصرف داروهای ضد انعقاد خون
- داشتن اختلالات انعقادی (مانند ترومبوسیتوپنی یا هموفیلی)
- آسیبدیدگی قبلی مغز یا سر.
علائم سکته مغزی
علائم سکته مغزی معمولا به صورت ناگهانی ظاهر میشوند. در ابتدا فرد ممکن است کمی احساس کسالت کند و به نظر رنگ پریده و ناخوش به نظر برسد و ممکن است دچار سردرد یا سرگیجه ناگهانی شود.
بیماران همچنین ممکن است علائم زیر را از خود بروز دهند:
- بی حسی، ضعف یا فلج ناگهانی در صورت یا دست و پاها، بویژه در قسمتهای پایینی یک طرف بدن
- احساس گیجی ، اشکال در تمرکز یا به خاطر آوردن چیزها ؛
- مشکلات در صحبت کردن یا درک آنچه به آنها گفته میشود؛
- مشکلات در بلع
- مشکلات بینایی
- مشکلات در راه رفتن
- بی ثباتی یا سقوط ناگهانی؛ یا
- اشکال در هماهنگ کردن حرکات و حفظ تعادل
گاهی اوقات ممکن است فرد دچار تشنج شده و یا بیهوش شود. علائم به بخشی از مغز که دچار سکته شده و اندازه سکته مغزی که اتفاق افتاده است بستگی دارد.
تشخیص سکته مغزی
تشخیص و درمان اولیه سکته مغزی تقریبا همیشه در بیمارستان انجام میشود. تشخیص زودهنگام بر اساس ارزیابی علائم، بررسی سابقه پزشکی بیمار، انجام معاینه بالینی و برخی آزمایشات انجام میگیرد، از جمله:
- اسکن توموگرافی کامپیوتری (سی تی اسکن): نوعی تصویربرداری خاص با اشعه ایکس که تصاویر دو یا سه بعدی تولید می کند. یا
- تصویربرمداری رزونانس مغناطیسی (MRI) (در این تصویربرداری از یک آهنربای بزرگ، امواج رادیویی با انرژی کم و یک کامپیوتر برای تولید تصاویر دو یا سه بعدی استفاده میشود).
- سونوگرافی . ممکن است برای تعیین اینکه آیا سکته مغزی ناشی از انسداد یک سرخرگ کاروتید در گردن بوده یا خیر از گردن سونوگرافی انجام شود.
- دیگر آزمایشهایی که ممکن است تجویز شوند عبارتند از: آزمایش خون و الکتروکاردیوگرام یا نوار مغزی (ECG).
- پانکسیون کمری: گاهی اوقات ممکن است برای تشخیص سکته مغزی هموراژیکی که در اثر خونریزی زیر عنکبوتیه (ساب آراکنوئید) اتفاق افتاده، آزمایش پانکسیون کمری انجام دهند. در پانکسیون کمری پزشک از مایع مغزی- نخاعی که اطراف مغز و نخاع را احاطه کرده نمونهبرداری میکند. این آزمایش با وارد کردن یک سوزن نازک به کمر و معمولا تحت بیحسی موضعی انجام میشود.
پیشگیری از سکته مغزی
برخی از نکاتی که برای پیشگیری از سکته مغزی باید به آن توجه کنیم عبارتند از:
پیروی از یک رژیم غذایی سالم
یک رژیم غذایی سالم به کاهش خطرات چاقی، کلسترول بالا، فشار خون بالا و دیابت کمک میکند. هر یک از این مشکلات خطر ابتلا به سکته مغزی را افزایش میدهند. برای کاهش خطر ایجاد این مشکلات میتوانید:
• مصرف نمک خود را کاهش دهید. این کار خطر ابتلا به فشار خون بالا را پایین میآورد. شما میتوانید مصرف نمک خود را با نمک نپاشیدن روی غذا ، نمک نزدن به آب برنج و پاستا و مصرف غذاهای کنسرو شده کم سدیم کاهش دهید. مواد تشکیل دهنده روی بستههای غذاهای فرآوری شده را بررسی کنید. بسیاری از آنها نمک زیادی دارند.
- از یک رژیم غذایی کم چربی پیروی کنید. رژیم غذایی حاوی چربی بالا باعث افزایش خطر ابتلا به انواع سرطانها میشود. شما میتوانید به راحتی مصرف چربی خود را را با انتخاب گوشتهای لخم و کم چربی مانند مرغ و ماهی و کنار گذاشتن چربی گوشت قرمز کاهش دهید. به جای نوشیدن شیر معمولی، از شیر کم چرب استفاده کنید. کمتر تخم مرغ کافی مصرف کنید چون کلسترول تخم مرغ بالا است. از غذاهایی که دارای برچسب “رژیمی” یا کم چرب هستند استفاده کنید – میزان چربی و سدیم این گونه غذاها به نحو شگفت آوری پایین است!
- میزان کالری دریافتی خود را کنترل کنید. یک رژیم غذایی پر کالری، خطر ابتلا به دیابت و چاقی را بیشتر میکند، مگر اینکه فرد به لحاظ جسمی بسیار فعال باشد. مصرف غذاهای بسیار شیرین مانند آب نبات، کلوچه و بیسکوییت و شیرینی را محدود کنید. شکر فرآوری شده، به بدن کالری وارد میکند بدون این که حاوی ماده مغذی باشد که در شما احساس سیری ایجاد کند. این کار ممکن است باعث شود شما بیش از حد لازم غذا بخورید.
- مصرف میوهها، سبزیجات و غلات کامل را افزایش دهید. این غذاها به طور کلی کم چرب و حاوی مواد مغذی زیادی هستند. این گونه غذاها بدون انتقال چربی و کالری اضافی انرژی مورد نیاز بدن را برایتان فراهم میکنند.
ورزش
ورزش کردن یک راه عالی برای کاهش خطر ابتلا به سکته مغزی، دیابت، بیماریهای قلبی و چاقی است. پزشکان و محققان توصیههای ورزشی زیر را برای کاهش خطر سکته مغزی ارائه میدهند:
- انجام 150 دقیقه فعالیت بدنی متوسط در هفته. فعالیتهای بدنی متوسط شامل مواردی مانند پیاده روی قدرتی، دوچرخه سواری و یا انجام حرکات ایروبیک در آب است. این فعالیتها باید علاوه بر دو روز در هفته تمرینات با وزنه انجام شوند.
- 75 دقیقه فعالیت بدنی شدید در هفته. این فعالیتها باعث میشوند که بدن نسبت به زمانی که فعالیتهای متوسط انجام میدهید سختتر کار کند. از جمله فعالیتهای بدنی شدید دویدن آهسته، دویدن با حداکثر سرعت، شنا کردن (طولانی مدت و بیوقفه) و دوچرخه سواری در سر بالایی است. این فعالیتها نیز باید در کنار دو بار در هفته تمرین با وزنه انجام شوند.
- اگر زیاد وقت ندارید، سه بار در روز هر بار به مدت 10 دقیقه تمرین کنید. این تمرینات ممکن است شامل راه رفتن تا محل کار، راه رفتن در زمان استراحت ناهار و پیاده برگشتن از محل کار به خانه و امثال اینها باشد. لازم نیست این تمرینات را همیشه در یک زمان مشخص انجام دهید. اگر در زمان انجام این گونه تمرینات دوستی نیز همراه تان باشد فعالیتها لذت بخشتر خواهند شد.
ترک سیگار
خطر سکته مغزی برای افراد سیگاری دو برابر بیشتر از افراد غیر سیگاری است. سیگار کشیدن موجب لخته شدن خون شده ، خون را غلیظ و شریانها را سخت میکند. اگر سیگار میکشید و برای ترک آن مشکل دارید، راههای زیادی وجود دارد که میتوانند ترک سیگار را برایتان راحتتر کند. شما میتوانید:
- با پزشک خود صحبت کنید.
- از حمایت خانواده و دوستان خود بهره بگیرید.
- از حضور در مکانهایی که معمولا در آن سیگار میکشید اجتناب کنید.
- با یک مشاور صحبت کنید
- داروهای جایگزین نیکوتین را امتحان کنید
- به کمپهای درمانی رجوع کنید
بیماریهای خود را مدیریت کنید
بعضی از مشکلات یا بیماریها میتوانند خطر ابتلا به سکته مغزی را افزایش دهند. اگر با هر یک از مشکلات زیر مواجه هستید، بهتر است با پزشک خود درباره روشهای بهتر درمان آن و کاهش خطر ابتلا به سکته مغزی مشورت کنید.
- فشار خون بالا: فشار خون بالا میتواند احتمال سکته مغزی را یک و نیم برابر افزایش دهد. در صورت مبتلا به فشار خون بالا هستید، با پزشک خود درباره بهترین روشها برای کنترل آن صحبت کنید. پزشک ممکن است تغییراتی در برنامه غذایی، ورزش و یا داروها را توصیه کند.
- فیبریلاسیون دهلیزی (AFIB): فیبریلاسیون دهلیزی نوعی بینظمی ضربان قلب است که بیشتر در افراد سالمند یا افراد مبتلا به بیماریهای قلبی، فشار خون بالا یا دیابت رخ میدهد. این بینظمی میتواند باعث لخته شدن خون شود. در صورت داشتن این مشکل، پزشک ممکن است داروهای ضدانعقادی یا روشهای تحریک الکتریکی را تجویز کند.
- کلسترول بالا و آترواسکلروز: کلسترول مادهای چرب است که در خون وجود دارد. افزایش کلسترول میتواند باعث انسداد شریانها شده و به حمله قلبی یا سکته مغزی منجر شود. اگر کلسترول شما بالا است، پزشک ممکن است تغییراتی در رژیم غذایی، ورزش و یا داروها توصیه کند.
- دیابت: دو نوع اصلی دیابت وجود دارد، نوع ۱ که به خاطر کمبود انسولین است و نوع ۲ که به خاطر مقاومت بدن در برابر انسولین است. افراد مبتلا به دیابت اغلب با فشار خون بالا، کلسترول بالا، فیبریلاسیون دهلیزی و مشکلات کنترل وزن نیز مبتلا میشوند. پزشک ممکن است تغییراتی در رژیم غذایی، مصرف داروها، ورزش و یا استفاده از انسولین توصیه کند.
- بیماری شریانی وریدی کاروتید: در این بیماری، شریانهای کاروتید باریکتر میشوند. زیرا این عروق خون را به مغز منتتهی میکنند، باریک شدن آنها باعث افزایش خطر انسداد و سکته مغزی میشود. اگر علائم سکته مغزی داشتهاید یا عوامل خطر در شما وجود دارد، پزشک ممکن است برای بررسی احتمال این مشکل آزمایشاتی را تجویز کند.
