درد دنبالچه بسیار آزاردهنده است – اگر بهطور ناگهانی رخ دهد، میتواند بسیار دردناک باشد. استخوان دنبالچه در مقایسه با دیگر قسمتهای ستون فقرات، نسبتاً کوچک است، اما اگر دردناک شود یا آسیب ببیند، بسیار قابل توجه و شدید خواهد بود. بیماران درد دنبالچه را، مانند دیگر نشانههای کمردرد، تا زمانی که علائم تشدید شود، نادیده میگیرند. در ادامه اطلاعات بیشتری درباره درد دنبالچه، عوامل آن و اینکه هنگام درد دنبالچه چکاری باید انجام دهیم و درمانهای قابل دسترسی، ارائه خواهد شد.
هدف از درمان کوکسیدینی معمولاً کاهش درد با رفع فشار روی استخوان دنبالچه، کاهش التهاب یا فشار عضلانی که منجر به شدت درد میشود، یا کاهش سیگنالهای درد به مغز با استفاده از دارو است. ترکیبی از درمانها و تغییر فعالیتها بهطور معمول برای کنترل یا تسکین درد دنبالچه کفایت میکند.
اطلاعات بیشتر درباره درد دنبالچه
در زمینه پزشکی، درد دنبالچه به خصوص در شکل مزمن آن، به عنوان کوکسیدینی شناخته میشود. این واژه از اصطلاح پزشکی “کوکسیکس” گرفته شده است که مربوط به ناحیه آخرین قسمت ستون فقرات میباشد و اگرچه اندازه آن کوچک است، اما نقش بسیار مهمی را ایفا میکند. علاوه بر این، کوکسیکس به حمایت از لگن کمک میکند. در حالت نشسته یا ایستاده، کوکسیکس بدن را در جای خود ثابت نگه میدارد. در نزدیکی و در دور کوکسیکس، عضلات حمایتی، اربابان و رباطهای فراوانی وجود دارند که ممکن است دردناک یا التهابی شوند.
بیماران ممکن است اولین بار در هنگام تلاش برای نشستن یا ایستادن، درد کوکسیدینی را تجربه کنند، یا هنگامی که روی صندلی نشسته و به عقب حمایت میکنند. زنان ممکن است در دوران قاعدگی نیز این درد را تجربه کنند و همچنین هر دو جنس ممکن است در هنگام رابطه جنسی یا استفاده از دستشویی با آن مواجه شوند. بسیاری از افراد اعلام کردهاند که ایستادن فشار را کاهش میدهد و به تسکین درد کمک میکند. ممکن است درد در راستای پاها به صورت درد تیرکشنده احساس شود.
چرا دنبالچه دردناک میشود؟
درد موقت دنبالچه میتواند به دلیل نشستن روی صندلی نامناسب مانند یک میز یا نیمکت سفت به مدت چندین ساعت، ایجاد شود. ضربه، مانند افتادن از ارتفاع و تصادفات نیز میتواند منجر به درد دنبالچه شود یا باعث شکستن و ترک خوردن کوکسیکس شود.
درد دنبالچه ممکن است با پیشرفت سن نیز بروز کند. ساییدگی در این منطقه یا انجام حرکات تکراری ممکن است به طور مکرر درد ایجاد کند. زنان باردار نیز با خطر بیشتری از درد دنبالچه روبرو هستند، زیرا رباطهایی که اطراف دنبالچه وجود دارند، به منظور آمادگی برای زایمان، شل میشوند. این اتفاق معمولاً در طول سه ماهه آخر بارداری رخ میدهد.
یکی از عوامل اصلی در بروز درد دنبالچه، بالا بودن وزن یا چاقی است، زیرا فشار بیشتری بر روی کوکسیکس وارد میشود. با این حال، کاهش وزن به صورت سریع برای سلامتی مناسب توصیه نمیشود؛ زیرا لایه نرمی که دنبالچه را محافظت میکند، در معرض خطر آسیب قرار میگیرد و این باعث میشود که دنبالچه بهطور موقت آسیبپذیر شود.
درد دنبالچه چه علائم و نشانههایی دارد؟
یکی از نشانههای قابل توجهی که با درد دنبالچه همراه است، درد در هنگام نشستن یا بلند شدن از حالت نشسته است. با این حال، ممکن است نشانههای دیگری نیز با درد دنبالچه همراه باشد که باید با پزشک در این باره صحبت کنید. اگر علائم زیر را دارید، حتماً به پزشک اطلاع دهید:
- وجود کبودی در اطراف ناحیه کوکسیکس (میتواند نشانه آسیب ناشی از ضربه باشد)
- درد عمیق و شدید در نواحی دنبالچه که موضعی است
- درد هنگام لمس دنبالچه
- اگر پس از نشستنهای طولانی مدت، درد تشدید میشود
- تخلیه روده با درد همراه است
برای کمک به تشخیص و همچنین درمان، تمامی علائم را برای پزشک شرح دهید.
تشخیص
در اکثر موارد، درد دنبالچه جدی نیست و درد به سادگی در طول چند روز برطرف میشود. بهطور معمول درد دنبالچه به دلیل ضربات ملایم مانند لیز خوردن روی یخ، زمین خوردن یا برخورد خفیف با وسیله نقلیه رخ میدهد. با این حال، اگر درد حاد باشد، یا بیش از چند روز ادامه یابد، بهتر است که به پزشک مراجعه کنید. اگرچه به ندرت رخ میدهد، اما ممکن است درد دنبالچه نشانه یک سرطان خاص باشد، بنابراین اگر درد بهطور متناوب و مداوم ادامه یافت، حتماً به پزشک اطلاع دهید. همچنین درد ممکن است ناشی از شکستگی یا تومور باشد، بنابراین بهتر است که جهت اطمینان مورد بررسی قرار بگیرد.
هنگام مراجعه به پزشک، جهت بررسی وجود برآمدگی یا توده در اطراف آن ناحیه، معاینه جسمانی انجام میدهد. ممکن است پزشک درخواست آزمایشات تصویربرداری تشخیصی مانند سیتی اسکن یا ام آر آی را بدهد تا احتمال شکستگی یا مشکلات دیگر را بررسی کند. امکان دارد پزشک از شما بخواهد که در موقعیتهای مختلف باستید یا بنشینید تا تصویربرداری زوایای متعددی از دنبالچه را نشان دهد.
درمان درد دنبالچه
چندین روش درمانی برای درد کوکسیکس وجود دارد.
کاهش فشار
سادهترین راه برای انجام اینکار، این است که وضعیت نشستن را اصلاح کرده و انحنای طبیعی بدن در کمر را هنگام نشستن حفظ کنید. اگر درد طولانی مدت در دنبالچه دارید، ممکن است که برای نشستن بهطور راحت، لازم باشد فشار بهطور کامل از روی دنبالچه برداشته شود. در این مورد، کج کردن لگن به سمت جلو کمک میکند که فشار روی توبروزویته ایسکیوم (که به اصطلاح استخوان نشیمنگاه نامیده میشود) پخش شود. همچنین تعداد زیادی بالشتکهای انعطافپذیر وجود دارد که به کاهش فشار روی دنبالچه در حالت نشستن کمک میکند. بالشتکهای سه گوش کمک میکند که لگن به سمت جلو خم شده و اغلب این بالشتکها در قسمت وسط دارای برشی هستند که باعث میشود هنگام نشستن روی صندلی، دنبالچه با سطح تماس نداشته باشد.
کشش لگن
عضلات متعددی به دنبالچه متصل هستند که شامل ماهیچه سرینی بزرگ و همچنین چندین عضلات کف لگن (پوبوکوکسیژنوس، ایلیوکوکسیژنوس، کوکسیژنوس) است. یکی از بزرگترین کششهایی که تمامی این عضلات را بهطور همزمان درگیر میکند، حرکت بچه (child’s pose) است. این حرکت یوگا، حالت استراحت برای کف لگن است که میتواند در برخی از افرادی که درد دنبالچه را تجربه می کنند، سخت باشد. سعی کنید که به مدت یک دقیقه در حالی که نفس عمیق میکشید، در این حالت بمانید.
شل کردن عضلات کف لگن
هنگامی که بدن دچار درد میشود، یک واکنش طبیعی برای مغز، این است که آن ناحیه را امن نگه دارد. این واکنش طبیعی میتواند باعث عدم تعادل در افرادی شود که مدت زمان طولانی به این درد دچار هستند. هنگامی که درباره درد دنبالچه صحبت میکنیم، برخی از بیماران به عضلات کف لگن (که بهطور مستقیم به دنبالچه متصل است) فشار وارد میکنند، بدون اینکه نسبت به اینکار آگاهی داشته باشند. شل کردن آگاهانه این عضلات کف لگن با انجام تنفس عمیق، راه مناسبی برای کمک به کاهش این فشار وارد شده است. میتوانید این تنفس عمیق را با حرکت کششی که در بالا ذکر شد، ترکیب کنید. چند نفس عمیق بکشید و سعی کنید در حالی که بهطور کامل و عمیق نفس میکشید، عضلات کف لگن را شل کنید.
استفاده از گرما و سرما درمانی
استفاده از سرما و گرما میتواند بسیار مفید باشد. اگر به تازگی به زمین خوردهاید (در چند روز اخیر)، یخ بهترین روش برای کاهش التهابی است که منجر به درد میشود. پس از گذشت چند روز اولیه، میتوانید به جای سرما از گرما استفاده کنید. هنگام قرار دادن کمپرس سرد یا گرم زمان را به حدود 15 دقیقه محدود کنید تا پوست آسیب نبیند و همیشه یک لایه محافظ بین پوست و کمپرس سرد یا گرم قرار دهید.
داروها
متداولترین درمان، استفاده از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن، برای کاهش درد است. در بسیاری از موارد، بیماران از داروی NSAIDs بدون نسخه برای درد استفاده میکنند، اگرچه پزشک ممکن است داروهای NSAIDs قویتر یا نوع دیگری از مسکنها را براساس مشکل خاص بیمار، تجویز کند.
پزشک ممکن است به شما توصیه کند که از مسهل جهت رفع یبوست استفاده کنید، زیرا از ایجاد کشش که باعث تشدید درد دنبالچه میشود، جلوگیری میکند. تزریقات نیز در درمان درد دنبالچه بکار میرود.
پزشک ممکن است کورتیکواستروئید یا بیحسی در ناحیه درد تزریق کند. اگر دنبالچه دچار عفونت شده باشد، بنابراین به آنتیبیوتیک نیاز خواهید داشت.
فیزیوتراپی
اگر تمامی درمانها را انجام داده و هنوز درد دارید، ممکن است فیزیوتراپی کف لگن (PT) برای شما مناسب باشد. فیزیوتراپی کف لگن میتواند دردی را که ناشی از عضلات کف لگن است و باعث ایجاد ناراحتی میشود، کاهش دهد. همچنین میتوان حرکات مفصل ساکروکوکسیژیال را ارزیابی کرد تا از مقدار حرکت مناسب آن اطمینان حاصل کرد. حرکات بیش از حد و همچنین عدم حرکت کافی میتواند منجر به درد شود. اگر درد ناشی از زمین خوردن باشد، فیزیوتراپ ممکن است حرکت مفصل را توصیه کند. فیزیوتراپ برای انجام این حرکت آرام، از یک دستکش استفاده میکند تا از طریق مقعد، دنبالچه را بگیرد. اگرچه ممکن است اینکار کمی احساس ناراحتی ایجاد کند، اما این نوع حرکت بطورکلی در کاهش درد بسیار مؤثر است.
هنگام درد دنبالچه هرچه سریعتر به فیزیوتراپ مراجعه کنید، بهتر است. اگر درمان به سرعت پس از بروز علائم شروع شود، نتایج بهتری را بدست خواهید آورد.
تزریق و اشعه RF
در موارد شدید و یا در بیماران مقاوم به درمان دارویی تزریق و بلاک کوکسیکس و استفاده از اشعه RF اثردهی بسیار بالایی داشته و اغلب بیماران با این روش درمان میگردند.این روش به صورت سرپایی و به صورت بسته در کلینیکهای درد انجام میگردد.استفاده از RF در موارد مقاوم به درمان بسیار کمک کننده بوده و اثردهی طولانی تر دارد.
جراحی
در موارد بسیار شدید، مداخلات درمانی بیشتری نیاز است.کوکسیژکتومی روش برداشتن کامل کوکسیکس است و هنگامی که دیگر روشهای درمانی به نتیجه نرسد، از این روش استفاده میشود. این جراحی میتواند خطراتی را به همراه داشته باشد، زیرا ناحیه جراحی در قسمتی است که بهطور معمول به راحتی بهبود نمییابد و عفونت در آنجا شایع است. همچنین، همیشه کوکسیژکتومی برای طولانی مدت درد را تسکین نمیدهد.
آیا میتوان از درد دنبالچه پیشگیری کرد؟
اگر بهطور متناوب دچار درد دنبالچه میشوید، اما به اندازهای دردناک نیست که نیاز به مراجعه به پزشک داشته باشد، میتوانید کارهایی را در خانه انجام دهید تا از بروز مجدد آن جلوگیری شود. یک روش مبتنی بر تجربه وجود دارد و این است که از نشستن روی سطح سخت به مدت طولانی خودداری کنید. اگر مجبور به انجام آن هستید، از یک بالشتک جذب کننده ضربه استفاده کنید. بالشتکهای دونات شکل، نوع متداولی است که مانع از درد دنبالچه میشود.
اگر روی سطح یخ زده زمین خوردید یا دچار آسیب ضربهای شدهاید، میتوانید در ناحیه آسیبدیده به مدت 15 تا 20 دقیقه یخ قرار دهید تا از ایجاد ورم و درد جلوگیری شود.
اگر دچار یبوست هستید و هنگام اجابت مزاج به این ناحیه فشار وارد میشود، از مسهل استفاده کنید، غذاهایی که فیبر بالایی دارند مصرف کنید تا سیستم بدن شما تنظیم شود. این مواد شامل غلات کامل، حبوبات، بنشن و سیب است. در صورتی که درباره درد دنبالچه نیاز به اطلاعات بیشتری دارید، بهتر است که به پزشک مراجعه کنید.
