تزریق فاست یک روش کم‌تهاجمی است که توسط پزشک به منظور تشخیص و درمان درد مفصل فاست استفاده میشود. در این روش پزشک ماده بی‌حسی را در مفصل تزریق کند. در صورتی که درد تسکین پیدا کند، پزشک این گونه نتیجه‌گیری میکند که مفصل فاست یکی از عوامل بروز درد می‌باشد. در برخی از موارد با افزودن کورتیزون، امکان دارد این روش تزریق باعث تسکین بلندمدت درد شود. در حال حاضر، تزریق در مفصل فاست یک روش بسیار مناسب جهت تشخیص درد فاست محسوب میشود. جهت درمان دردهای مرتبط با مفصل فاست برای مدت طولانی‌تر (6 تا 18 ماه) امکان دارد از روش قطع عصب با استفاده از فرکانس رادیویی (ریزوتومی) استفاده شود. ریزوتومی یک روش کم‌تهاجمی محسوب میشود. در این روش از یک سوزن کوچک برای سوزاندن پایانه‌های عصبی استفاده میشود.
دکتر مرادی بعد از معاینه دقیق بیمار بهترین راه را برای تشخیص و درمان بیماری تجویز می کنند.
برای کسب اطلاعات بیشتر و یا رزرو نوبت با شماره 02126350185 تماس حاصل فرمایید.
ساختار مفاصل فاست
کلمه فاست به معنای سطح صاف روی استخوان می‌باشد. در ستون فقرات، مفاصل فاست در هر دو طرف ستون مهره قرار دارند و در عین کمک به قابلیت حرکتی، در حفظ ثبات ستون مهره نیز موثر هستند.
ستون فقرات از استخوان‌ها و مفاصل متعددی تشکیل شده است. این استخوان‌ها که مهره نام دارند، بر روی یکدیگر قرار گرفته و ستون مهره‌ها را تشکیل می‌دهند. هر مهره توسط اتصالات بین استخوان‌ها یا مجموعه‌ای از مفاصل به یکدیگر متصل هستند و امکان انجام حرکات اضافی را فراهم می‌کنند. اگر ستون فقرات تنها از یک استخوان بلند تشکیل شده بود، پستانداران از آزادی و توانایی کامل جهت کشف محیط برخوردار نبودند. اثر متقابل بین هر مهره باعث میشود که انسان‌ها توانایی و آزادی عمل بیشتری برای کاوش در محیط اطراف خود داشته باشند.
هر مهره از دو ساختار اصلی تشکیل شده است. در بخش جلویی مهره یک قطعه استخوان ضخیم و مربع‌شکل به نام بدنه مهره قرار گرفته است. یک پل استخوانی از پشت بدنه مهره‌ای جدا شده تا یک ساختار حلقه‌ای شکل را تشکیل دهد. این حلقه سبب حفظ ثبات ستون فقرات شده و در عین حال از طناب نخاعی و اعصاب ستون فقرات محافظت میکند.
مفصل فاست مهره‌ها را به یکدیگر متصل میکند. دیسک یک بافت پیوندی نرم و حلقوی است که بدنه مهره‌ها را به هم متصل کرده و از ستون فقرات در زمان وارد شدن فشار حفاظت میکند و باعث میشود که میزان معینی از دامنه حرکتی بین بدنه مهره‌ها وجود داشته باشد. مفاصل فاست، حلقه خلفی (پشتی) استخوان‌ها که از بدنه مهره جدا شده‌اند را به هم متصل میکند. بین هر مهره، دو فاست (یکی در سمت راست و دیگری در سمت چپ) وجود دارند.
مفاصل فاست در تمامی بخش‌های ستون فقرات وجود دارند. هر مفصل فاست مشابه دیگر مفاصل بدن می‌باشد. مفاصل فاست دارای پوششی از یک لایه نازک غضروف هستند که توسط کپسول بافت پیوندی احاطه شده و حاوی مقدار کمی مایع مفصلی است. این مایع باعث روان نگه داشتن مفصل میشود. مشابه دیگر مفصل‌های بدن، ممکن است در مفاصل فاست به دلایل مختلف مانند افزایش سن، آسیب‌دیدگی و فشار مکانیکی درد ایجاد شود. بنابر این می‌توان از تزریق فاست جهت تشخیص و درمان عارضه‌های دردناکی که بر مفصل فاست اثر گذشته‌اند استفاده کرد.
انواع تزریق در مفصل فاست
تزریق در مفصل فاست در قسمت‌های مختلفی از بدن انجام میشود. در پاسخ به این پرسش که تزریق فاست چیست بایستی گفته شود که در این روش، ماده بی‌حسی و اسـتروئید ضد التـهاب (با تاثیر بلند مدت) در مفصل فاست تزریق میشود. در نتیجه فشار وارد بر اعصاب (ناشی از التهاب مفصل فاست) کاهش یافته و سبب تسکین درد میشود. درد مفصل فاست در هر قسمت از بدن مانند گردن و شانه تا لگن و ران و در برخی از مواقع تا پایین پا نیز ایجاد میشود. به همین دلیل، تزریق فاست در سه قسمت زیر انجام میشود:
- تزریق فاست در ناحیه کمر– مفاصل فاست در ناحیه کمر در قسمت پایین ستون فقرات وجود دارند. التهاب این مفاصل باعث بروز درد در قسمت پایین کمر، لگن، باسن و یا پاها میشود. تزریق فاست در ناحیه کمر در قسمت پایین ستون فقرات انجام میشود.
- تزریق فاست در ناحیه گردن– مفاصل فاست در ناحیه گردن در قسمت فوقانی ستون فقرات در گردن وجود دارند. درد ناشی از این مفاصل معمولا در گردن، شانه‌ها، دست‌ها یا صورت و سر احساس میشود. در چنین مواردی، تزریق در بخش فوقانی ستون فقرات انجام میشود.
- تزریق فاست در ناحیه قفسه سینه– امکان دارد درد در قسمت فوقانی ستون فقرات (پایین گردن) ایجاد شود. پزشک در ارتباط با این که کدام مفصل فاست سبب بروز درد در قسمت بالای کمر یا قفسه سینه شده است، تصمیم‌گیری میکند. در چنین مواردی، تزریق در قسمت فوقانی یا میانی ستون فقرات انجام میشود.
چه کسانی کاندیدای مناسبی برای تزریق فاست هستند؟
افرادی که از دیگر روش‌های درمانی مانند استراحت، فیزیوتراپی، درمان دستی و داروهای ضد التهابی استفاده کرده به نتیجه دلخواه دست پیدا نکرده باشند کاندیدای مناسبی برای تزریق فاست محسوب می‌شوند. درد مفصل فاست می‌تواند دارای علائم مختلفی باشد. درد ممکن است تنها در قسمت پایین کمر ایجاد شده و یا به باسن، قسمت جانبی لگن، و قسمت خلفی (پشتی) ران نیز منتقل شود. این نوع درد معمولا در زمان ایستادن، راه رفتن یا ایجاد کشش در بدن تشدید شود ولی در برخی از مواقع می‌تواند در اثر خم شدن ایجاد شود.
نحوه تزریق در مفصل فاست
تزریق در مفصل فاست توسط فلوروسکوپی (با استفاده از اشعه ایکس) انجام میشود. به این منظور بیمار باید بر روی شکم دراز بکشد. امکان دارد تزریق توسط بی‌حسی موضعی و یا آرام‌بخش داخل وریدی انجام شود. در این روش ماده بی‌حسی و داروی استروئید در مفصل فاست تزریق می‌شوند. در برخی از مواقع پزشک به جای تزریق در مفصل، از روش بلاک عصب مفصل فاست استفاده میکند. تزریق معمولا به 5 تا 10 دقیقه زمان نیاز دارد و دوره بهبودی نیز کوتاه می‌باشد. تزریق فاست معمولا به صورت سرپایی در محلی مانند مراکز جراحی سرپایی انجام میشود.
در صورتی که مفصل فاست علت اصلی بروز درد باشد، امکان دارد در نتیجه تاثیر ماده بی‌حسی درد فورا تسکین پیدا کند. اگر از داروی بوپیواکائین استفاده شود، معمولا اثر تزریق برای حدود 6 ساعت ماندگار می‌باشد. در صورت تسکین و یا عدم تسکین فوری درد بایستی به پزشک اطلاع داده شود. با از بین رفتن اثر داروی بی‌حسی پیش از اثربخشی استروئید (بین 3 تا 5 روز)، امکان دارد درد دوباره ایجاد شود. در بیشتر موارد استروئید به تنهایی برای تسکین بلندمدت درد مرتبط با مفصل فاست کافی نمی‌باشد. اگر در اثر این تزریقات مشخص شود که فاست علت اصلی بروز درد می‌باشد، امکان دارد پزشک استفاده از روش قطع عصب بوسیله فرکانس رادیویی را توصیه کند.
کل روند تزریق فاست به همراه آماده‌سازی پیش از تزریق و بهبودی فوری، معمولا به کمتر از 30 دقیقه زمان نیاز دارد. پس از تزریق جهت اطمینان از یافتن منشأ درد، از بیمار خواسته میشود که دست‌ها و پاهای خود را حرکت دهد و در حالت نشسته و ایستاده قرار گیرد. همچنین ممکن است به این منظور پزشک از بیمار بخواهد حرکتی که پیش از تزریق سبب بروز درد می‌شده است را انجام دهد.
نکات قابل توجه پس از تزریق فاست
درد
در روش تزریق فاست از ماده بی‌حسی به همراه استروئید استفاده میشود، در نتیجه برای مدت چند ساعت پس از تزریق درد کمی وجود داشته و یا هیچ دردی وجود ندارد. میزان درد پس از تزریق فاست در هر شخصی متفاوت می‌باشد. در مدت چند روز اول پس از تزریق امکان دارد تا زمان تاثیر استروئید، همچنان درد وجود داشته باشد. چنانچه مفصل فاستی که باعث بروز درد شده است درمان شده باشد در انتهای هفته اول پس از تزریق، درد تسکین پیدا خواهد کرد.
سایر علائم
در برخی از مواقع پس از کاهش اثر داروی بی‌حسی، درد خفیفی در ناحیه تزریق احساس میشود. در صورتی که داروی بی‌حسی موضعی به دیگر قسمت‌های بدن منتقل شود، امکان دارد بیمار ضعف یا بی‌حسی خفیف در گردن یا کمر خود احساس کند. همچنین ممکن است واکنش موقتی به استروئید (مانند تجمع مایع یا تحریک‌پذیری) بروز کند.
فعالیت جسمانی
پس از بازگشت به منزل، فعالیتهای جسمانی بایستی کاهش پیدا کنند. از مصرف نوشیدنی الکلی و انجام فعالیت جسمانی سنگین در روز اول پس از تزریق بایستی خودداری شود. در مدت هفته اول پس از درمان، میزان تسکین درد بایستی به طور دقیق ارزیابی و یادداشت شود تا پزشک بتواند نتایج تزریق را بررسی کرده و اقدامات و مراحل بعدی درمان را تعیین کند.
اقدامات مراقبتی
بیماران می‌توانند پس از تزریق، مصرف داروهای خود را ادامه دهند. ناحیه تزریق بایستی تمیز و خشک نگه داشته شود. همچنین بیمار بایستی بروز هر گونه علائم غیر طبیعی مانند عفونت یا تب را به پزشک اطلاع دهد. با گذشت زمان و کاهش درد، بیمار بایستی جهت تقویت عضلات کمر به تدریج فعالیتهای سبک را به برنامه روزانه خود اضافه کند.
- اقدامات مورد نیاز پس از درمان- بیمار بایستی با مراجعه منظم به پزشک، وضعیت بهبودی خود را پیگیری کند و علائم ایجاد شده در دوره بهبودی را به پزشک اطلاع دهد. پزشک با در دست داشتن اطلاعات بیشتر، ارزیابی دقیق‌تری از وضعیت بیمار ارائه خواهد داد.
تعیین منشأ دقیق درد در برخی از مواقع دشوار می‌باشد. پزشک پیش از استفاده از روش تزریق فاست، زمان زیادی را صرف بررسی علائم و وضعیت جسمانی بیمار میکند. در صورتی که پزشک بتواند علت اصلی ایجاد درد را تشخیص داده و درمان کند، حتی تسکین موقتی درد نیز باعث میشود تا بیمار بتواند فعالیتهای روزانه خود را بدون بروز درد ادامه دهد.
نتیجه تزریق فاست چقدر ماندگار می‌باشد؟
پس از تزریق امکان دارد بیمار درد کمتری احساس کند. البته این حالت تا زمان تاثیر دارو موقتی است. دارو بین 2 تا 7 روز پس از تزریق اثر میکند.
در صورتی که اولین تزریق در کنترل درد موثر باشد، امکان دارد پزشک دوباره از همین روش استفاده کند. میزان تاثیر این روش به شدت درد بستگی دارد. با توجه به این که گیرنده‌های درد متعددی در ستون فقرات وجود دارند، تاثیرات بلندمدت تزریق فاست قابل پیش‌بینی نمی‌باشد. با توجه به متفاوت بودن میزان درد در هر شخص، تاثیرات درمانی در هر بیمار متفاوت می‌باشد.
روش تزریق فاست باعث بروز عوارض کمی میشود. شایع‌ترین این عوارض، وجود درد در ناحیه تزریق و یا احساس درد در زمان لمس می‌باشند. البته این عوارض موقتی هستند. عوارض جانبی استروئید ممکن است شامل افزایش وزن، احتباس آب و افزایش موقتی قند خون باشد.
تزریق در مفصل فاست جایگزین بسیار مناسبی برای انجام جراحی در قسمت کمر محسوب میشود. در ارتباط با انتخاب بهترین گزینه درمانی بایستی با پزشک مشورت شود.
خطرات مرتبط با تزریق فاست
تزریق فاست مانند هر نوع تزریق یا روش‌های تهاجمی دیگر می‌تواند باعث بروز موارد زیر شود:
- بروز آلرژی: در بیشتر موارد، آلرژی در اثر ماده کنتراست اشعه ایکس یا استروئید ایجاد میشود و ارتباط با ماده بی‌حسی موضعی ندارد. به ندرت امکان بروز آلرژی شدید وجود دارد.
- خونریزی: در بیمارانی که از داروی رقیق‌کننده خون استفاده می‌کنند و یا دچار اختلالات خونی هستند، امکان بروز خونریزی در اثر تزریق وجود دارد.
- درد در ناحیه تزریق: امکان دارد در ناحیه تزریق درد ایجاد شود. به ندرت امکان بروز درد بلندمدت وجود دارد.
عفونت: در کمتر از 2 درصد از موارد تزریق فاست، عفونت خفیف ایجاد میشود. به ندرت (تنها در 1/0 درصد از موارد) امکان دارد که عفونت شدید بروز کند
